Violette Schönberger
Copyright: Maarten van Haaff

Mid-rise Milaan

23 april 2024, 9:00
Vroeg in de ochtend, nog voor hier de echte spits losbarst en nog voor de warmte toeslaat, zijn de koffietentjes al vol met bezoek. Staand aan de bar, een espresso in één slok wegtikken, ‘ciao, ragazze’ en weer weg. Milaan in de vroege ochtend is een levendig sociaal verkeer van werktassen, boodschappen, zoete broodjes en kinderen op weg naar school.

Altijd leuk om als bezoeker van een stad het gevoel te hebben om even onderdeel te zijn van het dagelijks leven van de lokale stadsbewoners. En wonderlijk, het verschil met het publieke leven bij ons op dat tijdstip. Met z’n 1,3 miljoen inwoners is de stad Milaan weliswaar veel groter, maar toch niet exorbitant veel groter dan Amsterdam of Rotterdam. Maar wel exorbitant veel levendiger. Deze stad is dense, echt dense. Milaan heeft niet alleen het dubbele aantal inwoners van Rotterdam, maar ook bijna het dubbele aantal inwoners per vierkante kilometer, een bijna twee keer zo hoge dichtheid. En dat voel je. En dat voelt lekker.

De typologische opbouw van de stad heeft niets te maken met de Nederlandse stadsopbouw. In de week van mijn bezoek heb ik niet één grondgebonden woning gezien. In Milaan woont men in appartementen. Niet het soort appartementen dat we in Nederland bouwen: doorgestapelde plattegronden in galerijflats of woontorens, maar appartementen in grootschalige stedelijke blokken van 6, 7 of zelfs 10 bouwlagen. Met hoge entrees, royale trappenhuizen, weelderig begroeide binnentuinen en met een beetje mazzel een dakterras. Dankzij Airbnb ervaarde ik een paar woningen van binnen en het voelde logisch: het is mooi, maar het is klein, dus ja een koffie drink je buiten.

De stedenbouwkundige opzet van Milaan is niet zo strak geregisseerd als in het Barcelona van Cerdà of het Parijs van Haussmann; de grote uitbreidingen van Milaan vanaf het eind van de 19e eeuw waren vrijer en losser van morfologie en architectuur. De stad voelt daarmee natuurlijker aan, minder geforceerd en minder ontworpen. Uiteraard lag er aan deze stadsuitbreiding een stedenbouwkundig plan ten grondslag, maar niet het soort plan dat schreeuwde ‘ik ben een stedenbouwkundig plan’. Met de brede straatprofielen, hoge wanden vol plastiek, pleintjes of parkjes op iedere straathoek en grote aandacht voor de tussenruimte is het wandelen door Milaan een groot plezier. Alle woongebouwen zijn uitgevoerd in robuuste materialen als natuursteen, keramiektegels of baksteen. Iedere hal lijkt wel een terrazzovloer te hebben. Wat een aandacht, wat een zorgvuldigheid en wat een visuele rijkdom.

Waar veel andere Europese landen een dergelijke 19e-eeuwse stedenbouwkundige invulling kennen, is de binnenstedelijke mid-rise in Nederland weinig gerealiseerd. We bouwen grondgebonden, soms een beetje hoger tot 4 of 5 lagen en als er echte aantallen gemaakt moeten worden stoppen we het woonprogramma het liefst direct in een hele hoge toren. Maar waarom eigenlijk? Torens vragen om een zorgvuldig skyline-ontwerp en roepen altijd de discussie op over de eventuele verstoring van het stadsbeeld, terwijl de continuïteit van de mid-rise stad zoals Milaan een uitermate rustig beeld oplevert, dat tot een stuk minder morfologische vragen hoeft te leiden. Bovendien leveren grootschalige bouwblokken als dit een veel gelijkmatiger verdeling op van de zon en schaduw in de stad, en ze creëren een luwe stad met minder windoverlast.

Met de recente aandacht voor hybride stadsblokken – hybrides tussen gesloten bouwblokken en ensembles van meerdere woontorens – lijkt de mid-rise in Nederland echter aan populariteit te winnen. Laten we die aandacht vasthouden en voor de nodige verdichting van Nederland daarom wat vaker kiezen voor het grootstedelijke blok van een laag of zeven: zo’n volume kan een grote diversiteit aan woontypologieën huisvesten, rustige binnentuinen kunnen gemeenschapsvorming bevorderen, rooilijnen maken straatwanden en onder de grote kavel is voldoende ruimte voor het benodigde parkeren. Het stedelijke mid-rise blok biedt bovendien tal van mogelijkheden voor de broodnodige productie en werkruimtes in de stad, dankzij z’n royale maat. En niet te vergeten: een vroeg geopende koffiebar.


Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige, en is mede-oprichter van ontwerpbureau Falsework. Haar columns publiceert ze op fromscratch.work en zijn gebundeld in het boek Paradijs van Imperfectie. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek. 

Trefwoorden

stedelijkheid dichtheid gesloten bouwblok mid-rise column milaan verdichting hybride stadsblok violette schönberger

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Beeldbepalende toren van oud laboratorium geïntegreerd in gebouw International School Delft
3 uur geleden

Nominaties Zuiderkerkprijs en Geurt Brinkgreve Bokaal 2025 bekend
14 november, 12:17

'Architecten kunnen kwaliteit waarborgen bij splitsen en opdelen rijtjeshuizen'
14 november, 11:14

MVRDV en Buro Happold ontwerpen nieuw theater in Veenendaal
14 november, 10:23

Verbouwing Binnenhof kost 2,7 miljard euro, zomer 2031 klaar
1 uur geleden

Vlaanderen aansprakelijk voor Limburgse schade in tramdebacle
Vandaag, 09:36

Zuid-Holland verhoogt budget voor restauratie rijksmonumenten
14 november, 2:08

Rapport: natuur kan helpen beschermen tegen stijgende zeespiegel
14 november, 9:24

Deltacommissaris: ga nu al in gesprek over toekomst waterbeheer
13 november, 4:03

Gemeentebestuur wil Brabants dorp Moerdijk laten verdwijnen
13 november, 10:23
Ga naar het nieuws-archief
Violette SchönbergerArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan