Violette Schönberger

Onverwachte ontmoetingen en veilige routines

26 maart, 8:00

Omdat het door algeheel vitamine D-tekort écht zo niet langer kon, bezocht ik een plek waar ik nooit eerder was geweest: de nagelstudio. Vreemd, waar een bezoek aan de kapper, tandarts of masseur mij geen enkele schroom doet bekruipen, moest ik hier even een mentale drempel over. Geen ervaring mee, geen sociaal gereedschap voor. Hoewel de nagelstudio’s als paddenstoelen uit de grond lijken te schieten in mijn stad, behoort een bezoek toe aan een daily urban system dat niet het mijne is.

IJdelheid, noodzaak of iets daartussenin, ik maakte een afspraak. Gedurende een uur lang zat ik te babbelen met mijn gemondkapte Albanese overbuurvrouw, die ervoor zorgde dat ik weer enigszins representatief iets zou kunnen aanwijzen op een kaart. Het resultaat was prettig, maar de ervaring het meest interessant. Mijn bezoek kreeg daadwerkelijk het karakter van een metropolitane uitwisseling van het klassieke soort. Op straat zouden we elkaar straal voorbij zijn gelopen, maar in deze intieme setting spraken we volop over onze kinderen, bedrijven, relaties en verhuizingen. We bleken allerlei overeenkomsten te hebben en mijn initiële schroom maakte plaats voor een gevoel van herkenning. Dit is het!, dacht ik, dit is hetgeen waar stadsontwerpers en sociologen naar streven: de onverwachte ontmoeting. De uitwisseling tussen verschillende subculturen in het publiek domein.

Onverwachte ontmoetingen in de openbare ruimte. Wat heb ik die woorden vaak gelezen én zelf opgeschreven in stedenbouwkundige visies. En toch, ineens bekroop me de aarzeling: wat betekenen die woorden nu werkelijk? Wat is het element onverwacht en wanneer spreek je van een ontmoeting? Mijn bezoek aan de nagelstudio was in ieder geval niet onverwacht, ik had het zelf gepland. Dat er sprake was van een interessante uitwisseling – een ontmoeting – echter wel.

Wie zich in de stad begeeft, is voortdurend bezig zich te verhouden tot de ander, dat weet je als stadsbewoner, daar is niks onverwachts aan. Pleinen, parken en straten zijn vol van onuitgesproken uitwisselingen en afstemmingen op elkaar. Pieter Hoexum noemt dat in zijn boek Thuis het publieke geheim van de publieke ruimte: alle ongeschreven gedragscodes die subtiel een plek definiëren. Maar hoe fascinerend dat ook is, het is eerder een vorm van gelaten acceptatie van de ander, die nog niet direct leidt tot ontmoeten, uitwisselen of wederzijds begrip. In films willen twee voorbijgangers nog wel eens tegen elkaar opbotsen, zich hurken om de gevallen boodschappen samen op te rapen, elkaar in de ogen te kijken en verliefd worden, maar in de realiteit vindt een dergelijke onverwachte ontmoeting zelden plaats. In de dagdagelijksheid van het leven is er toch íets van een aanleiding nodig om de uitwisseling te organiseren. En dat is waar het interessant wordt voor ontwerpers. Een aanleiding, hoe organiseer je die?

Socioloog en stedenbouwkundige Richard Sennett noemt in Building and dwelling allerlei begrippen om aanleiding voor echte, grootstedelijke ontmoetingen te organiseren: synchrone ruimtes, poreuze ruimtes, ambigue ruimtes. Ik begrijp die woorden en omarm ze, maar ik mis een element: routine. Als ik kijk naar mijn eigen leven, dan gebeuren de onverwachte ontmoetingen juist níet op toevallige momenten of in unieke situaties. De echte onverwachte ontmoetingen in mijn leven vinden plaats tijdens gebeurtenissen van routine. Het schoolplein waar ik elke dag sta en iedere dag de andere ouders beter leer kennen, de bloemenwinkel waar ik al jarenlang kom en te horen krijg wat de politieke standpunten van de eigenaar zijn, de straat waar we iedere zes maanden met elkaar het groen onderhouden en uitwisselingen heb met buren die ik anders nooit spreek. En soms komt daar een routine bij, zoals het bezoek aan de nagelstudio.

Hoe divers, poreus of open je een stad ook maakt, mijn persoonlijke Jane Jacobs-achtige ontmoetingen laten zich niet organiseren in een volledig open veld van oneindige mogelijkheden, maar in de veilige omgeving van herkenbare, dagelijkse routines. Daar waar daily urban systems overlappen en ik een gedeeld belang heb met andere gebruikers, subculturen of sociale groepen. Het is precies daarom dat een stad een grote diversiteit aan voorzieningen, bewoners en culturen moet kennen. Niet omdat dat vanzelf tot onverwachte ontmoetingen leidt, maar om te zorgen dat zoveel mogelijk routines elkaar kunnen kruisen, verhalen met elkaar verweven kunnen raken en de stedelijke gelaagdheid ervaren kan worden. Niet zozeer een onverwachte ontmoeting, maar een verrassende verrijking van de dagelijkse routine.

Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige, en is mede-oprichter van ontwerpbureau Falsework. Haar columns publiceert ze op fromscratch.work en zijn gebundeld in het boek Paradijs van Imperfectie. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.

Trefwoorden

violette schönberger column onverwachte ontmoetingen ontmoetingen routines

1	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
2	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
3	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
4	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april
5	Mid-rise Milaan dinsdag, 23 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Columns van Violette Schönberger gebundeld in boek

21 maart

Onverwachte ontmoetingen en veilige routines

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Woontoren voor jongeren op Oostenburg vormt roestbruin accent langs het spoor

EU Mies Award 2024 voor studiepaviljoen Technische Universiteit Braunschweig

Sofie De Caigny nieuwe voorzitter Commissie Omgevingskwaliteit en Cultureel Erfgoed Rotterdam

Podcasts en publicatie over realiseren ruimtelijke kwaliteit bij stedelijke ontwikkeling

Woontorens The Grace worden lager dan gepland

Tweede Kamer neemt nieuwe huurwet aan

Brabant gaat door met stikstofaanpak en ziet op termijn ruimte

Kamer wil ‘tochtkorting’ voor huurder slecht geïsoleerde woning

Provincie Friesland en gemeenten weer op één lijn over woningbouw

Vastgoedadviseur: winkelleegstand binnensteden loopt op