Violette Schönberger
Copyright: Maarten van Haaff

Langs het hek

26 november 2024, 9:00
Sinds enkele jaren kom ik vrijwel dagelijks weer op een plek waar ik vijfentwintig jaar lang niet was geweest: het schoolplein. Maar in deze levensfase bevind ik mij aan de andere kant van het hek. Mijn ouderlijke haal- en brengroutine leidt natuurlijk tot volledig andere ervaringen dan ik vroeger had en dat brengt nieuwe gedachten met zich mee over deze wonderlijke stedelijke ruimte.

Als ik terugdenk aan mijn eigen basisschooltijd, dan duurden de pauzes urenlang en was het schoolplein wel een kilometer groot. Hoewel ik veel meer tijd bínnen in school dan erbuiten moet hebben doorgebracht, zijn mijn herinneringen aan klaslokalen even levendig als die aan voetbalveldjes, struiken en verstopplekken op het plein. Ik weet nog precies hoe het voelde om van het elektriciteitskastje te springen of om snel om alle bankjes heen te rennen. Het schoolplein is een buitengewoon vormende plek en de kinderlijke tijd-ruimtebeleving blijft voor altijd gegrift in het ruimtelijke geheugen van de volwassene.

Nu, als ouder, ervaar ik het schoolplein vooral als fascinerend. Na al die jaren langs het hek, ben ik nog altijd niet uitgekeken op deze unieke plek in de stad. Op gezette tijden stad verzamelt zich hier een gigantisch hoge dichtheid aan mensen, leeftijden en interacties. De intensieve kwartiertjes haal- en brengtijd vormen een stapeling van kruisende routines en gedragscodes, in een mate die ik nergens anders tegenkom. Terwijl de kinderen zich ongeremd storten in een sociale strijd die fundamenten legt voor de rest van hun leven, proberen de ouders zich onderling zo voorbeeldig mogelijk te gedragen. Maar in die korte tijd op het schoolplein moet er tussen zoveel rollen geschakeld worden, dat dat lang niet altijd lukt. Met een werktas in de hand, onderweg naar een afspraak zet ik mijn kind af, groet een collega die hier ook z’n kinderen naar toe brengt en voer een discussie over gymschoenen. Mijn dochter is ondertussen beland in een bijna-ruzie met een vriendje en ik krijg een snauw van de snel voorbijfietsende racefietser die z’n route geblokkeerd ziet worden door allerlei objecten met zijwieltjes. In die vijftien minuten zie je alle dimensies van het stedelijk leven tegelijk. Ik ken geen andere plek in de stad waar op zulke nauwgezette tijden een dagelijks ritueel van gestapelde sociale rollen plaatsvindt en zoveel kruisende routines elkaar in korte tijd ontmoeten. Rotterdam Centraal bijvoorbeeld is ook druk, maar daar ben je gewoon alleen maar volwassene, niet ook nog tegelijkertijd opvoeder of bewuste mede-ouder.

Stedelijke plekken gaan vaak gepaard met heldere sociale codes. Op kantoor gedraag je je anders dan in het theater, op de voetbalclub of in het café. De ruimte tussen al die plekken is waar sociale codes elkaar ontmoeten: de publieke ruimte. De waarde van die publieke ruimte zien we in de onverwachte ontmoetingen die plaatsvinden, de uitwisselingen met het onbekende; en we veronderstellen dat daar een bepaalde mate van onbepaaldheid noodzakelijk is om die ontmoetingen tot hun recht te laten komen. Maar het schoolplein is anders. Het schoolplein is ondanks z’n uiterst heldere ruimtelijke begrenzingen en gekaderde inrichting een wirwar van tussenruimte en tussentijd. Tijd waarin de meerdere rollen in je leven overlappen tussen thuis en werk, tussen kinderen en volwassenen, tussen jouw gezin en het intieme leven van een ander. Het is juist de specifieke ruimtelijke organisatie, die maakt dat er onverwachte ontmoetingen kunnen plaatsvinden.

Wie voor zich ziet hoeveel ontmoetingen hier op dagelijkse basis plaatsvinden, hoeveel sociale verbanden elkaar kruisen en hoeveel herinneringen hier voor het leven worden gemaakt, kan niet anders concluderen dan dat schoolpleinen van onschatbare waarde zijn voor het sociale weefsel in een stad. Want er zijn niet slechts één of twee van dit soort publieke plekken per stad – zoals bij treinstations of marktpleinen – maar tientallen, honderden schoolpleinen. Onvoorstelbaar, en zorgelijk dat het schoolpleinontwerp nog altijd de sluitpost van de begroting is, op de toch al minimale budgetten voor scholenhuisvesting. Want ondanks de vernieuwde aandacht voor spelen in de stad, het publiek toegankelijke maken van pleinen na schooltijd en het vergroenen en ontharden door veel scholen, voldoen veel pleinen nog altijd niet aan de vernieuwde norm van 5m2 per kind uit het Kwaliteitskader huisvesting onderwijs (Pointer) en zijn veel kinderen nog altijd ontevreden over hun veel te grijze plein (Jantje Beton).

Wat een kansen liggen daar voor het oprapen. Het schoolplein – strikt genomen geen publieke maar een zogeheten parochiale ruimte – is een unieke plek voor het samenweven van grote groepen in de stad. Gewoon, langs het hek, elke dag.


Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige, en is mede-oprichter van ontwerpbureau Falsework. Haar columns publiceert ze op fromscratch.work en zijn gebundeld in het boek Paradijs van Imperfectie. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.

Trefwoorden

schoolplein scholen column publieke ruimte violette schönberger

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Faculteit ITC Universiteit Twente onderscheiden met Abe Bonnema Architectuurprijs 2025
12 december, 5:30

MVRDV werkt aan renovatie boeddhistisch klooster in Franse Dordogne
12 december, 11:37

Studio for New Realities ontwerpt twee woongebouwen in District U
12 december, 10:00

Wanden uit leemsteen verbinden woning met Limburgs landschap
12 december, 9:00

RIVM: verbeterde luchtkwaliteit leidde tot afname sterfte
12 december, 12:27

Zuid-Holland: met dubbel agrarisch ruimtegebruik stroom voor 700.000 huizen
12 december, 11:06

Miljarden extra nodig voor aanleg landelijk waterstofnetwerk
11 december, 3:13

Brussel wil snellere vergunningen voor elektriciteitsprojecten
11 december, 1:39

Zeeland stopt samenwerking met aannemers over aanpak Zeelandbrug

10 december, 1:56

Verbreding Betuwelijn in Duitsland duurt nog minstens tien jaar
10 december, 12:30
Ga naar het nieuws-archief
Violette SchönbergerArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan