Dijkwoningen

Terpwoningen

Stolpwoningen

BRTArchitecten onderzoekt of in traditioneel polderlandschap subtiel woningbouw ingevoegd kan worden

54 minuten geleden

Kan in het traditionele Noord-Hollandse en Friese landschap, met de landschappelijke en bouwkundige elementen die daarbij horen, subtiel woningbouw ingevoegd worden? Dat onderzocht BRTArchitecten in opdracht van Stichting Architecten Werkgemeenschap Tauber. Het bureau kwam tot drie nieuwe, landschappelijke woonvormen: in een dijk, op een terp en in een stolp.

Het debat over woningbouw is sterk gericht op de verdichting en uitbreiding van het bestaand stedelijk gebied. Daar liggen goede redenen aan ten grondslag, erkent BRTArchitecten, maar welke kansen liggen daarbuiten? Het blijft volgens het bureau zinvol om ook alternatieven te blijven onderzoeken. Kan het open landschap tegelijkertijd behouden én geactiveerd worden?

De aanname en verwachting bij het ontwerpend onderzoek was dat er in het Noord-Hollandse en Friese landschap met haar kenmerkende stolpboerderijen, terpen en dijken veel inspiratie is te vinden voor een andere kijk op wonen. Met het verleggen van de focus op dit specifieke onderdeel van de architectuurgeschiedenis en het landschap ontstaat ook direct de vraag hoe in dit weidse, uitgestrekte en door velen gekoesterde landschap dan nieuwbouw geïntegreerd kan worden. Wat zijn de bouwkundige mogelijkheden en waar liggen de grenzen?

Wonen op het platteland
Wonen op het platteland, ongeacht of zich dit in Noord-Holland of Friesland bevindt, is vooral voorbehouden aan "avonturiers die afgelegen in de polder willen wonen, op de fiets stappen en, al dan niet elektrisch, met tegenwind naar school en werk trappen. Dit zijn niet de doorsnee locaties. Dit is wonen in Noord-West en niet in Zuid-Oost", zo stellen de architecten met gevoel voor understatement vast.

Zeker is dat elke vorm van toe te voegen architectuur zich in deze context dient te verhouden tot het landschap, de lokale bouwtraditie en tot de ruimtelijke kwaliteit die niet zelden een beschermde ruimtelijke status heeft. Het ontwerpend onderzoek door BRTArchitecten leverde drie typen woongebouwen, alsook een woonmentaliteit op.

Dijk van een Woning
Dijken in het Nederlands landschap zijn herinneringen aan de kunstmatige conditie van ons land en tevens symbolen van het ingrijpen in eerdere landschappelijke situaties. Door de eeuwen zijn deze dijken ruimtebepalende lijnen en afbakeningen in het landschap geworden. BRTArchitecten heeft deze landschappelijke vanzelfsprekendheid als uitgangspunt genomen voor een nieuwe landschappelijke architectuur. De dijk is daarbij als stijlvorm ingezet. Het levert, volgens de architecten, woningbouw op die visueel en cultuurhistorisch aansluit bij de bestaande landschappelijke ruimte.

Het woningtype heeft als voordeel dat er aan beide zijden vrij uitzicht is over de polder. Een Dijk van een Woning heeft zo de kwaliteit van een doorzonwoning met een ongekende zichtlijnen. De woningen zijn bereikbaar via een dijktrap waar ook de fietsenstallingen zijn ondergebracht. De doorzonwoningen met een vast stramien kunnen, al naar gelang de behoefte, als twee-, drie-, of vierkamerwoningen aangeboden worden. Duurzaam- en natuurinclusief bouwen is inherent aan deze bouwvorm en uitvoering.

Woonheuvel De Terp
Bij het ontwikkelen van het tweede type werd de vraag gesteld hoe hoog een landschap boven zichzelf mag uitsteken. Wierden, warften of terpen zijn van oudsher kunstmatige heuvels in het landschap die inmiddels een natuurlijk aanzien hebben gekregen. Terpen zijn ook kenmerkend voor het Friese en Groningse landschap. Nog voor de dijken en duinen ons beschermden tegen overstromingen, vormden terpen een toevluchtoord. Hoogtes varieerden daarbij van 2 tot 8 meter en met een diameter tot wel 350 meter waren terpen forse ingrepen in het landschap.

Woonheuvel De Terp is een adaptatie van die oorspronkelijke vorm. Het biedt ruimte aan minimaal 21 twee-, drie en vierkamerwoningen en heeft een verborgen parkeerruimte. Terpen worden in het onderzoek bovendien herkend symbolen van saamhorigheid. De woonheuvel anno 2025 zou dus in het verlengde daarvan als collectieve woonvorm of woongemeenschap kunnen fungeren. Waar collectief wonen vaak als een urbane woonvorm wordt gezien, biedt het concept ook buiten de stad veel kansen. De onderzoekers werpen wel de vraag op of het acceptabel is om nieuwe terpen aan te leggen.

Stolpwoningen
Het derde type is gebaseerd op de stolpboerderij. Dit type ontstond halverwege de 16^e eeuw in West-Friesland uit de behoefte om grotere hoeveelheden graan en hooi inpandig op te slaan. In de plaats van de traditionele hooiberg werd een hoge schuur gebouwd. De grootte van de boerderij werd bepaald door de hoeveelheid land en het aantal koeien.

Ondanks het grootte bouwvlak van 20 bij 20 meter van de nieuwe woonvariant van de stolpboerderij oogt deze volgens de architecten kleiner en gemoedelijker door de typische lage gootlijn en de lage gevel. Dit type staat als voorheen solitair op het erf en in het groen. Parkeren vindt plaat ín de stolp. Op de plek waar ooit koeien stonden komen dan nu de 'heilige koeien', grapt het burau. Ook bij dit type is het uitzicht vanuit de 12 woningen een sterke troef.

Trefwoorden

brtarchitecten landschappelijk wonen noord-holland landschap tauber friesland

1	Rotterdam verleent bouwvergunning voor Schieblokken vrijdag, 28 november
2	MORE Architecture en Studio Nauta ontwerpen woontoren midden op Katendrecht donderdag, 27 november
3	Gemeenteraad stelt gebiedsvisie voor Bussum-Zuid vast donderdag, 27 november
4	Schiphol investeert tien miljard in nieuwe terminal en andere infrastructuur woensdag, 26 november
5	Dolmen – mysterieus object aan de rand van de Veluwe vrijdag, 28 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Uitbreiding Hogeschool Leiden 'ontbrekend puzzelstukje' binnen complex

7 juli 2023

Congres landschappelijk wonen

10 mei 2012

Andere nieuwsberichten

Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp

30 minuten geleden

Bij het plan zijn vier architectenbureaus betrokken: White Arkitekter, Space&Matter, Atlas Architects, SeARCH. DS Landschapsarchitecten verzorgt het landschapsontwerp.

Nederlands Fotomuseum toont fotografische verbeelding van Rotterdam

Gisteren, 15:16

Op 7 februari opent het Nederlands Fotomuseum zijn deuren in het voormalige pakhuis Santos in Rotterdam. Een van de openingstentoonstellingen is Rotterdam in focus. Fotografie van de stad 1843.

Vocus Architecten verbouwt historische tramremise tot supermarkt

Gisteren, 14:23

In Elburg heeft Vocus Architecten een voormalige tramremise getransformeerd tot supermarkt. De twee historische bouwdelen uit het einde van de achttiende eeuw zijn gerenoveerd en er is een nieuw entreegebouw aan het complex toegevoegd.

Veel Nederlandse winnaars bij de Archello Awards 2025

Gisteren, 12:00

Vooral in de categorieën rond woningbouw, scholenbouw en publieke gebouwen wisten Nederlandse bureaus veel prijzen te winnen.

Gelderland wil duurzame ‘havenhub’ aanleggen bij IJzendoorn

Gisteren, 13:13

Bij een Clean Energy Hub kunnen binnenvaartschepen schonere brandstoffen zoals bio-LNG bunkeren en groene stroom laden.

Schoof ziet actiepunten in klimaatadvies burgerberaad

Gisteren, 10:22

De demissionair premier herkent de wens van het kabinet voor een ‘haalbaar en betaalbaar’ klimaatbeleid in de aanbevelingen van 175 burgers.

Besluit over verdwijnen dorp Moerdijk halfjaar uitgesteld

1 december, 3:27

Het Rijk en de provincie Noord-Brabant willen pas in juni een besluit nemen over uitbreiding van het haven- en industriegebied in Moerdijk.

Amsterdam overweegt hogere toeristenbelasting in herbestemming panden te stoppen

1 december, 10:30

Het stadsbestuur overweegt de toeristenbelasting te verhogen als de landelijke btw-verhoging niet leidt tot een daling van het aantal toeristenovernachtingen.

Amsterdam zoekt vastgoedpartij die 'werkcorporatie' wil opzetten

28 november, 5:16

De Werkcorporatie Amsterdam moet helpen om kleinschalige en betaalbare bedrijfsruimtes voor bijvoorbeeld meubelmakers en loodgieters in de stad te realiseren.