Violette Schönberger

De laatste keer

19 december, 9:50

De afgelopen vier jaar was dit mijn plek. Ik kon hier, in deze 600 woorden, schrijven wat ik wilde – zolang het maar iets te maken had met architectuur, de stad, de gebouwde omgeving of iedereen die daaraan ontwerpt. Die vrijheid, dat open podium, is een groot goed, waar ik enorm van genoten heb. En van geprofiteerd, want stukken schrijven betekent vooral veel leren. De routine van de maandelijkse column dwingt je steeds opnieuw om alle drukte even te negeren en na te denken over een paar goede zinnen. Dat lukt vaak, maar niet altijd en het vraagt soms meer inspanning dan ik er aan kan geven. Het is om die reden dat ik heb besloten – in volle overtuiging – om deze plek af te staan aan een opvolger. Maar niet voordat ik een paar notities heb gemaakt over wat het schrijven mij heeft gebracht.

Iedere schrijver heeft eigen thema’s en werkwijzen. Voor mij bleek het beste startpunt van een column de persoonlijke ervaring van architectuur, van de ruimtes om mij heen. Daarover bestaan wel eens misverstanden. Persoonlijk is namelijk iets heel anders dan privé. Een onderscheid dat in de wereld van sociale media nogal eens lijkt te verdwijnen. Ook al gebruikte ik elementen uit mijn dagelijks leven (de voordeur, het schoolplein, de nagelstudio of het ouderlijk huis) als ingrediënten van mijn gedachten over het vak, het waren nooit onthullingen over mijn privéleven. Vanuit de persoonlijk-professionele invalshoek valt een redeneerlijn op te bouwen waartoe iedere lezer zich kan verhouden. Want je hebt pas echt iets bereikt met een column, vond ik, als ook lezers van buíten het vak iets over architectuur hebben opstoken.

Een mening of een visie volgde pas in tweede instantie, vanuit een observatie – en nooit andersom. Voor mij was het geven van mijn mening nooit een vooropgezet doel. Voorafgaand aan zelfs de meest stellige column ging altijd een vraag – aan mezelf of aan het vakgebied – waardoor de column het resultaat werd van een klein onderzoekje. Wanneer ik lesgeef over het schrijven van essays, valt me op dat studenten vaak worstelen met het hebben van een mening. ‘Ik weet eigenlijk niet precies wat ik vind, dus ik kan het stuk niet schrijven’. Dat is precies verkeerd om geredeneerd. Schrijven, onderzoeken en analyseren gaan gelijk op. Het schrijfproces geeft vorm en inhoud aan een mening. Of niet, want vaak genoeg leidt het uitdiepen van een onderwerp niet tot een vurig betoog, maar juist tot een nuancering of simpelweg tot een vervolgvraag. Het essay dat meandert rondom een onderwerp zonder te leiden tot een oplossing, is de werkhouding waar ik mij het meest comfortabel bij voel.

Niets van wat ik heb geschreven had gepubliceerd kunnen worden zonder redacteur – deze stille kracht, deze onzichtbare hand, dit externe geweten achter al die columns. Pas als mijn redacteur zegt dat het goed is, is het goed. Redigeren moet je willen, en kunnen. Steeds weer de schrijver behoeden voor vakinhoudelijke blunders, grove taalfouten, tante betjes of luie redeneringen. Iedere schrijver is dank verschuldigd aan de redacteur. Ook ik. Het schrijven – met een pen op papier, nooit beginnen aan het toetsenbord! – had nooit zover kunnen komen, zonder deze constante feedback. Schrijven doe je niet alleen.

Ongemerkt vormde de inspanning van het maandelijkse schrijven langzamerhand mijn eigen stem. Waar het schrijven van iedere column voelde als een zoektocht waarin ik steeds het wiel opnieuw moest uitvinden, bleek de verzameling van geschreven stukken na verloop van tijd een samenhang te vertonen. Toen ik vorig jaar het boek Paradijs van imperfectie samenstelde uit een selectie van columns uit eerdere jaren, bleek er warempel een rode draad te ontdekken in mijn stukken. Dat was een buitengewoon plezierige ontdekking – een die ik niet had kunnen voorzien tijdens het werken aan al die losse columns.

Ik wens mijn opvolger op deze plek eenzelfde soort plezier toe, een even grote leerschool en een even prettige samenwerking met de redacteur. Het podium is open!

Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige, en is mede-oprichter van ontwerpbureau Falsework. Haar columns publiceert ze op fromscratch.work en zijn gebundeld in het boek Paradijs van Imperfectie. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.

Trefwoorden

column lessen violette schönberger

1	Bouw 92 meter hoge Victoriatoren in Eindhoven gestart donderdag, 19 december
2	Bouw 741 woningen in Max Euwe Kwartier Rotterdam gestart donderdag, 19 december
3	Stedenbouwkundige visie en beeldkwaliteitplan Rijnhaven in Alphen vastgesteld woensdag, 18 december
4	Groosman en Voids winnen selectie deelplan Beekhof in Stadsoevers Roosendaal woensdag, 18 december
5	De laatste keer donderdag, 19 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Langs het hek

26 november

De knie

22 oktober

Aftiteling van architectuur

24 september

Engagement revisited

25 juni

Lang leve het leegstandsbeheer!

28 mei

Mid-rise Milaan

23 april

Verloting van vijf exemplaren van Paradijs van Imperfectie

10 april

Onverwachte ontmoetingen en veilige routines

26 maart

Achter de muur

27 februari

Grote plannen, met af en toe een grap

30 januari

Toekomstdenken

22 december 2023

Berichten uit de bubble

28 november 2023

24 oktober 2023

26 september 2023

27 juni 2023

23 mei 2023

25 april 2023

28 maart 2023

28 februari 2023

Het mogelijke of het juiste

31 januari 2023

Acht miljard daken

22 november 2022

Van de olifant en de muis

25 oktober 2022

27 september 2022

28 juni 2022

24 mei 2022

26 april 2022

22 maart 2022

22 februari 2022

25 januari 2022

De postkapitalistische stad

23 december 2021

Burgerraad ruimtelijke ordening

23 november 2021

26 oktober 2021

22 juni 2021

28 september 2021

25 mei 2021

28 april 2021

Het feest der ontregeling

23 februari 2021

Bouwen voor de lang-heid

23 maart 2021

Kosmische stedenbouw

26 januari 2021

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Bouw 741 woningen in Max Euwe Kwartier Rotterdam gestart

19 december, 4:37

In het Brainpark Rotterdam is gisteren, 18 december, de bouw van de eerste 741 woningen in het Max Euwe Kwartier gestart. Het gaat om 430 huurwoningen in het middensegment en 311 huurwoningen in het hogere en topsegment.

Bouw 92 meter hoge Victoriatoren in Eindhoven gestart

19 december, 11:41

In Eindhoven is gestart met de bouw van de Victoriatoren. De 92 meter hoge toren, die komt te staan aan het in aanleg zijnde Victoriapark nabij het PSV-stadion, biedt ruimte voor 369 appartementen.

Anne Schroën: aantal BNA-lidmaatschappen terug op oude niveau

19 december, 10:38

Na een enorme leegloop van leden vorig jaar zijn er dit jaar minstens vijftig leden bijgekomen, plus nog eens vijftig bureaus die een proeflidmaatschap hebben afgesloten, vertelt de BNA-directeur aan Architectenweb.

Groosman en Voids winnen selectie deelplan Beekhof in Stadsoevers Roosendaal

18 december, 12:29

Een samenwerkingsverband met Groosman en stedenbouwkundig bureau Voids is geselecteerd voor het deelproject Beekhof in de nieuwe wijk Stadsoevers in Roosendaal.