Violette Schönberger
Copyright: Maarten van Haaff

Het mogelijke of het juiste

31 januari 2023, 9:00
Om me aan te melden bij ChatGTP moet ik eerst aanvinken dat ik geen robot ben. Grappig, want daar ging het juist om. In de hoop mijn maandelijkse stress rond het schrijven van een column te kunnen verminderen, doe ik wat iedere middelbare scholier al lang heeft gedaan: m’n toevlucht nemen tot een schrijfrobot. Nee, ik ben geen whizkid en ik weet niet veel van kunstmatige intelligentie. Des te hoger en naïever zijn mijn verwachtingen. ‘Schrijf een column van 600 woorden over actuele Nederlandse architectuurkritiek’. Het resultaat: enkele voorspelbare zinnen over duurzaamheid en innovatie, de naam Rem Koolhaas en opvallend vaak het woord ‘opvallend’. Mijn chattende vriend verzamelt informatie en beschrijft wat hem ‘opvalt’. Daar heb ik niets aan. Logisch, ik heb hem een domme vraag gesteld. Want hoe intelligent ook, vooralsnog lijkt deze machine net zo slim als degene die hem bevraagt.

Net zoals de meeste architecten heb ik weinig ervaring met het gebruik van kunstmatige intelligentie. Ik klooi en speel een beetje met Dall-E en vermaak me met Spacemaker. Maar net zoals de meeste architecten voorzie ik wel dat deze technieken in ons vak een steeds grotere rol gaan spelen. Wat is dan de toekomst van menselijke creativiteit, zullen we overbodig worden? Deze vragen klinken regelmatig. En hoewel ik ze goed kan navoelen, betwijfel ik of ze relevant zijn. Natuurlijk blijft menselijke creativiteit noodzakelijk. De vraag is alleen hoe we ons tot deze technieken gaan verhouden. Digitale systemen zorgen immers niet vanzelfsprekend voor minder werk voor mensen. In plaats van kortere werkdagen vraagt het gebruik van BIM juist meer schermtijd om het systeem te kunnen beteugelen. Om exact de gewenste plaatjes uit Dall-E te halen zit ik net zo goed urenlang te klikken. Hoe beter onze computersystemen worden, hoe meer we verlangen dat menselijke werknemers de precisie van een machine evenaren. Homo ludens – de belofte dat techniek ons zou leiden tot korte werkweken met veel vrije speeltijd – was misschien nog nooit zo ver weg.

Het risico van intelligente, generatieve software is dan ook niet dat architecten overbodig worden, maar dat door onze systeemverslaving de definitie van architectuur vervaagt. Design Scout, Spacemaker en Delve zijn bijvoorbeeld gereedschappen waarmee je een massastudie kunt maken die in no-time woningoppervlaktes in BVO en GO creëert op een planlocatie, compleet met bezonningsstudie en windhinder erbij. ‘Make better design decisions!’ ‘Bereik de maximale leefkwaliteit!’ Leuk speelgoed. Handig, voor wie overzicht wil krijgen van de hoeveelheid woningen en vierkante meters die een project kan opleveren. Het is sneller dan een ervaren professional – werkelijk? – maar net als de tekstrobot is deze toepassing precies zo slim als degene die haar bedient. Geef deze software aan een middelmatige projectontwikkelaar en die zou zomaar kunnen denken dat een simpele massastudie automatisch architectuur is. Geef dit soort software aan een goede architect, en die ziet meteen dat het hele pakket gebouwd is rondom winst en opbrengst, niet rondom het creëren van bijzondere woonplattegronden, een aantrekkelijke stad of waardevolle publieke ruimtes.

Generatieve software die complexe informatie verwerkt is buitengewoon interessant. Maar het gaat er om wat we met de uitkomsten doen. Het mogelijke is immers niet altijd het juiste. En daarom moeten we de gedachtegang omdraaien: kunstmatige intelligentie zal ons niet overbodig maken, het zal juist ons nut bewijzen. Software als Spacemaker of Design Scout daagt ons uit om slimmer te worden, beter te worden dan een computermodel, scherpere eisen te stellen aan ontwerpkwaliteit en vindingrijker te zoeken naar ontwerpmogelijkheden voor de toekomst. Het maakt namelijk expliciet wat we eigenlijk al lang weten: veel van wat we nu ‘architectenwerk’ noemen, gaat feitelijk over het driedimensionaal maken van een spreadsheet. Daarom is het zaak zo snel mogelijk te leren hier ons voordeel mee te doen. Zoals alle docenten Nederlands nu een spoedcursus ChatGTP nodig hebben, hebben architecten, welstandscommissies en gemeenteambtenaren een spoedcursus kunstmatige intelligentie nodig. Om het systeem naar onze hand te zetten.


Violette Schönberger is architect en stedenbouwkundige. Zij is mede-oprichter van ontwerpbureau FALSEWORK en publiceert columns over architectuur en stedenbouw op www.fromscratch.work. In 2019 won ze de Geert Bekaertprijs voor Architectuurkritiek.

Trefwoorden

delve violette schönberger ai artificial intelligence chatgtp design scout wall-e column spacemaker

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Bouw van ontwerp MVRDV voor Duitse AI-campus gestart
Vandaag, 13:56

Neutelings Riedijk Architects ontwerpt nieuw museum in Antwerps kasteel
Vandaag, 12:10

Loer Architecten, Fletts en Kleurrijk Wonen zetten volgende stap in sociale woningbouw in hout
24 oktober, 4:02

Architectonische installatie als scenografie voor tentoonstelling kunstenaar
24 oktober, 2:45

Bonden waarschuwen: schijnzelfstandigen bij renovatie Binnenhof
Vandaag, 14:49

Aantal verkochte huizen gestegen tot hoogste punt sinds corona
Vandaag, 10:20

Inschrijving Neprom-prijs 2026 geopend
24 oktober, 1:59

Partijen eens over minder regels en procedures in woningbouw
24 oktober, 9:28

Provincies: bouw van half miljoen woningen dreigt stil te vallen
23 oktober, 3:08

Maquette als onderdeel van expositie Amsterdam in Motion wordt geopend
23 oktober, 10:35
Ga naar het nieuws-archief
Violette SchönbergerArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan