Daan Roggeveen

Ma Yansong op Katendrecht

29 januari 2019, 10:05

Het is 10 uur ’s avonds en 35 graden. Ik zit samen met een bevriende Nederlandse architect in een barretje in Shanghai naar het WK voetbal in Rusland te kijken. We zien onze opdrachtgevers op de reclameborden langs het veld staan: de helft van de reclameborden is Russisch; de andere helft bestaat uit reclames van Wanda, Vivo, Hisense, Mengniu en andere Chinese merken. Zou dit ‘customized advertising’ van voetbalwedstrijden zijn? Het antwoord blijkt nee: als ik twee weken later in Amsterdam ben, zie ik op de Nederlandse televisie hetzelfde beeld: de veldreclame wordt gedomineerd door niet-Westerse merken.

Een van de conclusies van ‘How the City Moved to Mr Sun’, het boek dat ik in 2011 met journalist Michiel Hulshof publiceerde, was dat Chinese steden – de grootste stedelijke regio ter wereld – ondernemers, sporters, uitvinders, kunstenaars en architecten voortbrengen die niet alleen in China actief worden, maar ook in het buitenland.

Deze export van Chinese invloed vindt op twee manieren plaats. Op grootschalig niveau rolt de Chinese overheid sinds 2013 het ‘Belt & Road’ initiatief uit, waarbij strategisch geïnvesteerd wordt in infrastructuur in de landen die China omringen – en verder. Door deze investeringen – vaak in de vorm van leningen – tracht Beijing economische, en daarmee geopolitieke, invloed te winnen in Azië, het Midden-Oosten, Afrika en Europa. Stuwdammen in Cambodia. Energiecentrales in Pakistan. Een diepzeehaven in Sri Lanka. De haven van Piraeus, Griekenland. De treinlijn tussen West-China en Duisburg. Ze zijn allemaal onderdeel van het Belt & Road programma.

Maar ook de private sector uit China heeft zich de afgelopen jaren op het buitenland gericht. Projectontwikkelaar Wanda nam in 2012 de Amerikaanse bioscoopketen AMC over, waarmee het de grootste bioscoopketen ter wereld werd. Wanda zette haar activiteiten ook in Europa voort, met projecten in Londen (luxe woontorens aan de Thames) en Spanje (stadionsponsor van Atletico, en een mislukt hotel-avontuur in Madrid). Fietsdeelbedrijf MoBike stalde fietsen in tientallen Europese steden, waaronder Milaan, Manchester, Berlijn en Rotterdam. Bezoekers van de wedstrijden van Ajax in de Johan Cruyff Arena surfen sinds 2015 op het wifi-netwerk van Huawei. En recent tekende architect Ma Yansong voor een iconisch uitkijkplatform op Katendrecht – een eeuw nadat de eerste Chinezen daar als ‘stakingsbrekers’ werden ingehuurd door Lloyd.

Paraplu’s, kleding en speelgoed in de jaren vijftig en zestig was ‘made in Hong Kong’ – wat gelijk stond aan matige kwaliteit en goedkope arbeid. Inmiddels is Hong Kong een van de belangrijkste financiële centra ter wereld, en zeker geen equivalent meer voor laagwaardige arbeid. Hetzelfde geldt voor Taiwan of Zuid-Korea. Radicale economische transformaties hebben de impact en uitstraling van de zogenaamde Aziatische Tijgers dramatisch omgegooid.

En ook in China verandert de economie. Na bijna vier decennia de ‘fabriek van de wereld’ te zijn geweest, transformeert China langzaam maar zeker in de richting van een diensteneconomie die inzet op vernieuwing, en kwaliteit boven kwantiteit. Bedrijven als Huawei en BYD, die oorspronkelijk toeleveranciers waren voor westerse merken, creëren nu hun eigen brand. Daarmee komt innovatie op het gebied van smartphones, elektronisch betalen, kunstmatige intelligentie en drones niet langer slechts uit Silicon Valley, maar juist ook uit de Pearl River Delta.

Het interessante maar ook verontrustende is dat dit plaatsvindt in een wereld die enerzijds steeds meer geglobaliseerd is, en tegelijkertijd steeds chauvinistischer wordt. Het is overduidelijk dat de Verenigde Staten een stap terug doen op geopolitieke vlak, waardoor er meer ruimte ontstaat voor China. Hierdoor zal de huidige expansie van China op zakelijk en cultureel gebied nog sterker doorzetten. Tesla zal onherroepelijk concurrentie krijgen van elektrische automerken uit China. Chinese hotelketens gaan in Europa concurreren met Hilton en Marriott. Modemerken uit China gaan internationaal. Chinese apps en betaalsystemen zullen verder doordringen in Europa. Chinese kunstenaars, sporters en wetenschappers zullen het internationale veld meer en meer beïnvloeden.

En Chinese architecten zullen meer en meer buiten hun eigen land gaan bouwen. Niet alleen in Azië en Afrika, maar ook in Europa. Ma Yansong zal niet de laatste Chinese architect met een Rotterdams project zijn.

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseerde hij in het voorjaar van 2018 aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

column china ma yansong daan roggeveen

1	Amerikaans bureau maakt ontwerp Rijnhavenpark vrijdag, 26 februari
2	Kunstmuseum Den Haag: een gedroomd museum, bijgeschaafd door de gemeente vrijdag, 26 februari
3	De ultieme stagiair dinsdag, 02 maart
4	KettingHuls realiseert woongebouw op boerenerf in Oosterwold maandag, 01 maart
5	Vossius Gymnasium verbouwd door Marlies Rohmer met passend antwoord dinsdag, 02 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

MAD Architects ontwerpt cirkelend uitkijkplatform voor Fenix II op Katendrecht

Het Politieke Platteland

Suburban Athletic Club

Hoogbouw gaat niet om hoogte

Toerisme? Dit is pas het begin…

What Ever Happened to the Randstad?

Rurbanism

Hotel My Home

The Art Mall

Verdichting van IJplein

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

Boekpresentatie Chinese stad als wereldwijd model

Ondergrondse galerie van MORE opgeleverd

Boek Go West Project uitgegeven

Post-corona toerisme

Stedelijke diversiteit

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

Een recept voor minder klein wonen

De boel bij elkaar houden

Geland

Een zesje voor architectuur?

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

Vroeger waren we veel moderner

Habraken in China

MORE Architecture opent kantoor in Amsterdam

Haven-Stad als eilandenrijk

Hoogste punt 'zwevend hotel' MORE Architecture

Culturele Impact

Rol aan tafel

Nederland als laboratorium

De Grootste Stad Ter Wereld

Net als Aldo

Concurrentie voor het vliegtuig

Tijdsverschil

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

Andere nieuwsberichten

Floradôme is nieuw kantoorgebouw voor kwekerscoöperatie

Gisteren, 16:08

Paul de Ruiter Architects renoveerde voor Royal FloraHolland het bestaande kantoor en voegde een ronde uitbouw toe; het nieuwe Floradôme is duurzaam, flexibel, ‘groen’ en optimaal geventileerd.

Appartementengebouw als sculptuur aan Veluwse bosrand

Gisteren, 12:48

In de nieuwe wijk Simon Stevin in Ede, op de grens van stad en natuur, is appartementengebouw De Parkwachter naar ontwerp van MIX architectuur opgeleverd.

Een interieur met vrijheid tussen de regels

Gisteren, 11:01

Voor het kantoorinterieur van beveiligingsbedrijf Workrate heeft Beyond Space een gridconstructie ontworpen, die binnen een rigide regelmaat een grote flexibiliteit in gebruik biedt.

Een Dordtse woning strekt zich door een voormalige zeilmakerij

2 maart, 5:49

Architect Olivier van den Hoven heeft het historische pand getransformeerd naar een woning met lange doorzichten en tegelijkertijd verschillende sferen.

'Na corona verdwijnt een derde van non-foodwinkels'

Gisteren, 10:20

Dat voorspelt de Retailagenda op basis van onderzoek onder consumenten, winkeliers, vastgoedeigenaren en gemeenten.

'Minder kantoren verkocht of verhuurd in crisisjaar 2020'

Gisteren, 09:52

Vooral grote bedrijven stelden beslissingen over huisvesting uit, melden onderzoekers van vastgoedadviseur Dynamis.

'Woning van het gas halen kost gemiddeld 40.000 euro'

2 maart, 11:31

Meer dan de helft van die investering is volgens het EIB niet terug te verdienen met besparingen op de energierekening en is dus onrendabel.

'Vorig jaar voor 7,8 miljard in Nederlandse woningen belegd'

2 maart, 9:35

Crisisjaar 2020 is een recordjaar als het gaat om investeringen in Nederlands woningen, meldt vastgoedadviseur CBRE.

Start aanvraagtermijn op ontwikkeling gerichte SLIM-subsidie

1 maart, 3:45

Via de SLIM-subsidie stelt het ministerie van SZW geld beschikbaar voor initiatieven in het mkb die zijn gericht op leren en ontwikkelen in de organisatie.