Daan Roggeveen

Toerisme? Dit is pas het begin…

25 september 2018, 14:11

Kinderen voor Kinderen schalt door de luidsprekers. Het is midden juli en ik rijd met mijn gezin over de Duitse autobahn richting Italië. Het is onze eerste gezinsvakantie in Europa. Ik realiseer me dat er – vergeleken met mijn eigen vakanties als kind – verbluffend weinig is veranderd. Voor een paar last-minute overnachtingen gebruiken we airBNB in plaats van de groene Michelin-campinggids en het zoeken op de kaart is vervangen door de ingebouwde Garmin. Maar verder is alles grofweg hetzelfde als zo’n 35 jaar geleden. Drie weken vakantie vieren in het buitenland.

En dat geldt niet alleen voor ons. De (noord-)Europese middenklasse bevindt zich in de fortuinlijke omstandigheid dat ze al decennialang een paar weken vakantie per jaar kan vieren – een unieke situatie in de wereld. Wat betekent dat in de praktijk? Verblijven in een hotel of op een camping; op het strand liggen, pretparken, musea, pittoreske dorpen of mooie steden bezoeken, uit eten gaan, souvenirs kopen.

In de Global South heeft men dit concept ook ontdekt. De nieuwe middenklasse van India, China, Brazilië en andere opkomende economieën hebben meer geld en meer vrije tijd, en besteden dat aan het verkennen van de wereld – zowel in binnen- als buitenland.

Volgens reisorganisatie Ctrip en de Chinese Tourisme Academy maakten Chinezen in 2017 een recordaantal van 130 miljoen buitenlandse reizen (een 7% groei), waarmee 115 miljard dollar aan uitgaven gepaard ging – een groei van 5%. Uit cijfers van NBTC-NIPO Research blijkt dat ook Nederlanders eveneens een record boekten afgelopen jaar: er werden ruim 19 miljoen buitenlandse reizen ondernomen in 2017.

Wat zeggen deze cijfers? Een aantal dingen: dat het aantal trips van Chinezen groeide, maar het uitgaveniveau per trip daalde. Dat is slecht nieuws voor een stad als Amsterdam. Maar wat belangrijker is: in China maakte gemiddeld 10% van de bevolking een buitenlandse reis, terwijl Nederlanders gemiddeld 1,1 reis per hoofd van de bevolking maakten – ruim tien(!) maal zoveel. Dit heeft uiteraard een aantal oorzaken: het gemiddelde inkomensniveau in China is lager dan in Nederland. Maar ook een veel praktischer oorzaak: na zo’n twee uur met de auto ben je Nederland al uit. In China vergt dat wat meer moeite.

Op dit moment is er in Nederland, en met name in Amsterdam, een soort obsessieve hetze tegen toeristen gaande. Wat ‘de moslim’ is voor de gemiddelde PVV-stemmer, is ‘de toerist’ voor de Amsterdamse links-liberaal – een vreemdeling die je beter uit je omgeving kan weren. Deze vorm van gelegitimeerde xenofobie begint in opmerkelijk veel gesprekken – van feestje tot voorpagina van de krant – door te dringen.

Terwijl het duidelijk is dat Nederlanders boter op hun hoofd hebben als het over toerisme gaat: we willen wel naar andere landen op reis gaan, maar weigeren te accepteren dat mensen onze steden, musea en restaurants bezoeken. Ik zou voor het tegenovergestelde willen pleiten: we moeten blij zijn dat een groeiend aantal mensen interesse heeft in ons land en onze manier van leven, en daar haar geld aan wil uitgeven. Het brengt echter wel fundamentele vragen met zich mee over identiteit en ruimte.

Het feit dat Amsterdam – en daarmee Nederland – in het buitenland bekender is vanwege legale prostitutie en softdrugs dan vanwege Mondriaan, het Concertgebouworkest en Escher is goeddeels onze eigen schuld. De vraag is echter hoe snel we dit beeld van het Europese Las Vegas (‘Sin City’) nog kunnen wijzigen.

In Italië is bijvoorbeeld recent een coffeeshop met de naam ‘Cannabis Store Amsterdam’ aan een regelrechte opmars begonnen. De franchise opende honderd (!!) winkels in negen maanden tijd. Volgens Volkskrant journalist Jarl van der Ploeg heeft de ‘Amsterdamse Coffeeshop’ daarmee de twijfelachtige eer aan te sluiten in het rijtje Chinees Afhaalrestaurant, Amerikaanse Hamburgertent, Ierse Pub, Turkse Kebabzaak. Dat is niet bepaald constructief in het aanboren van een type toerist die meer uitgeeft en minder overlast veroorzaakt.

Tegelijkertijd is toerisme niet alleen een imago-kwestie, maar juist ook een ruimtelijk vraagstuk. Want hoewel het spreiden van toeristen volgens toerisme-expert Stephen Hodes niet werkt, zullen we op een andere manier naar de problematiek moeten kijken. Waarom accepteren we bijvoorbeeld dat in de meest hoogwaardige toeristische bestemming – de grachtengordel – eveneens de meest laagwaardige toeristische activiteiten plaatsvinden: blowen, nutella-winkels en het redlight district? Hoe spelen nieuwe stedenbouwkundige plannen in op de groeiende stroom toeristen? En hoe werkt dit op het niveau van de gehele Randstad?

Het is urgent dat we werkelijk gaan ontwerpen aan de opgave van het toerisme binnen de stedelijke ontwikkeling in Nederland. Dat vereist ideeën die verder gaan dan Zandvoort ‘Amsterdam Beach’ noemen. Er is strategie, beleid en politieke besluitvorming nodig. Want het is evident dat de stroom toeristen zal blijven groeien. De tien procent Chinezen die een buitenlandse vakantie ondernemen is pas het begin…

Daan Roggeveen is de oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’. Met Michiel Hulshof runt hij denktank Go West, en organiseerde hij dit voorjaar aan de Amsterdamse Academie van Bouwkunst ‘The Amsterdam Agenda’, een lezingenserie en onderzoek over de toekomst van de Randstad.

Trefwoorden

nederland toerisme column amsterdam daan roggeveen

1	Amerikaans bureau maakt ontwerp Rijnhavenpark vrijdag, 26 februari
2	Kunstmuseum Den Haag: een gedroomd museum, bijgeschaafd door de gemeente vrijdag, 26 februari
3	De ultieme stagiair dinsdag, 02 maart
4	KettingHuls realiseert woongebouw op boerenerf in Oosterwold maandag, 01 maart
5	Vossius Gymnasium verbouwd door Marlies Rohmer met passend antwoord dinsdag, 02 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Post-corona toerisme

Amsterdam wil vermindering van prettoerisme, maar heeft daar geen nieuwe instrumenten voor

Ma Yansong op Katendrecht

Een zesje voor architectuur?

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

Vroeger waren we veel moderner

Toeristen gaan toegang betalen in Venetië

Habraken in China

Europese steden vrezen toename Airbnb-verhuur

Haven-Stad als eilandenrijk

Hoogste punt 'zwevend hotel' MORE Architecture

Pleidooi voor aanstellen minister toerisme

'Overheid moet toerisme beter sturen'

Culturele Impact

Rol aan tafel

Nederland als laboratorium

De Grootste Stad Ter Wereld

Net als Aldo

Concurrentie voor het vliegtuig

Tijdsverschil

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

Veel steun voor petitie tegen terugkeer massatoerisme Amsterdam

Stedelijke diversiteit

Geen vakantieverhuur meer in centrum Amsterdam

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

Een recept voor minder klein wonen

De boel bij elkaar houden

Geland

What Ever Happened to the Randstad?

Rurbanism

Hotel My Home

The Art Mall

Verdichting van IJplein

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

Amsterdam stijgt op ranglijst huisprijsbubbel

Enorme groei toerisme tot 2030

Hoogbouw gaat niet om hoogte

Suburban Athletic Club

Het Politieke Platteland

Andere nieuwsberichten

Floradôme is nieuw kantoorgebouw voor kwekerscoöperatie

Gisteren, 16:08

Paul de Ruiter Architects renoveerde voor Royal FloraHolland het bestaande kantoor en voegde een ronde uitbouw toe; het nieuwe Floradôme is duurzaam, flexibel, ‘groen’ en optimaal geventileerd.

Appartementengebouw als sculptuur aan Veluwse bosrand

Gisteren, 12:48

In de nieuwe wijk Simon Stevin in Ede, op de grens van stad en natuur, is appartementengebouw De Parkwachter naar ontwerp van MIX architectuur opgeleverd.

Een interieur met vrijheid tussen de regels

Gisteren, 11:01

Voor het kantoorinterieur van beveiligingsbedrijf Workrate heeft Beyond Space een gridconstructie ontworpen, die binnen een rigide regelmaat een grote flexibiliteit in gebruik biedt.

Een Dordtse woning strekt zich door een voormalige zeilmakerij

2 maart, 5:49

Architect Olivier van den Hoven heeft het historische pand getransformeerd naar een woning met lange doorzichten en tegelijkertijd verschillende sferen.

'Na corona verdwijnt een derde van non-foodwinkels'

Gisteren, 10:20

Dat voorspelt de Retailagenda op basis van onderzoek onder consumenten, winkeliers, vastgoedeigenaren en gemeenten.

'Minder kantoren verkocht of verhuurd in crisisjaar 2020'

Gisteren, 09:52

Vooral grote bedrijven stelden beslissingen over huisvesting uit, melden onderzoekers van vastgoedadviseur Dynamis.

'Woning van het gas halen kost gemiddeld 40.000 euro'

2 maart, 11:31

Meer dan de helft van die investering is volgens het EIB niet terug te verdienen met besparingen op de energierekening en is dus onrendabel.

'Vorig jaar voor 7,8 miljard in Nederlandse woningen belegd'

2 maart, 9:35

Crisisjaar 2020 is een recordjaar als het gaat om investeringen in Nederlands woningen, meldt vastgoedadviseur CBRE.

Start aanvraagtermijn op ontwikkeling gerichte SLIM-subsidie

1 maart, 3:45

Via de SLIM-subsidie stelt het ministerie van SZW geld beschikbaar voor initiatieven in het mkb die zijn gericht op leren en ontwikkelen in de organisatie.