Marjolein van Eig

Hoekjes, trapjes, hekjes

11 september, 9:00

Blok 1: Huis. TU Delft, 1^e jaar. Ik heb er nare herinneringen aan. Tot diep in de nacht in de weer met linialen, rotringpennen, scheermesjes, scheurend kalkpapier, brekende punten en uitlopende inkt. En dan daarna door, met tollend hoofd – geen tijd om te slapen – naar de maquette; het foamkarton – dat vijandige witte klo…spul – de botte stanleymesjes, bloedende vingers vol lijm, krassen in het tafelblad, verkeerd uitgemeten vlakken, hekjes van hout die maar niet recht bleven staan en aan de vingers bleven plakken. En, o god, het vivak; dat plastic spul voor de ramen, dat nooit wilde blijven zitten en zelden meer doorzichtig was, als het eindelijk vastzat.

De opdracht: ontwerp een huis. De locatie: een kustlandschap. Ik vond het eng. Alles met creativiteit vond ik eng, want ik dacht dat ik dat niet kon en thuis was er ook niemand creatief. Wij waren gewoon niet creatief. Tegelijkertijd had ik wel zin om een huis te ontwerpen. Een huis met zithoekjes, entresollen, splitlevels, doorkijkjes, dakkapellen, trappen, erkers, ramen op de juiste plekken, mooie uitzichten, afwisseling van hoge en lage ruimtes. Maar hoe?

De docent was een bejaarde man die in de goede oude tijd – heel lang geleden – bij BroekBakema had gewerkt. Modernisme was de taal die hij sprak. Alles met ronde kolommen, bandramen en vrije ruimtes kon op zijn goedkeuring rekenen.

Wij kwamen niet bij elkaar, de beste man en ik. Het huis in mijn hoofd kwam niet op het kalkpapier en over het foamgedrocht met de scheve hekjes en vivakramen vol vingervlekken van lijm zal ik verder zwijgen. Een jongen met een strakke maquette van een heel ongezellig huis en ontelbaar veel kolommen kreeg een 9. Zie je wel, dacht ik, ik kan er niks van.

Ik moest eraan denken toen ik deze zomer in Californië was. En ja, daar kun je enkel met het vliegtuig komen. En ja, dat heb ik goedgepraat aan mijzelf omdat de dochter geslaagd was. Wij deden haar een grote reis cadeau. En het was – afgezien van de vliegschaamte, veel pubergemopper en te veel geld te hebben uitgegeven (volgend jaar gaan we naar Friesland hoor!) – ge-wel-dig. De grote uitsmijter: Sea Ranch. Ik heb erover geleerd aan diezelfde TU Delft.

Sea Ranch is een utopische woongemeenschap aan de kust ten noorden van San Francisco. Het werd in de jaren ’60 ontwikkeld door Oceanic California Inc. Architect Al Boeke stelde zich een gemeenschap voor die de natuurlijke, ruige schoonheid van het kustgebied zou behouden. “To live lightly on land”, was het devies. De gebouwen werden zo geplaatst dat ze samenwerken met het landschap; sommige gegroepeerd rond heggen en beplanting om ze te beschermen tegen de wind, en anderen zo dat ze optimaal profiteren van het uitzicht over de zee. Het landschap vormde de huizen en niet andersom.

De woningen waren gemiddeld 100 m2 groot en werden gebouwd van het lokale redwood. De architectuur was eenvoudig en regionaal. Een lijstje met Sea Ranch Principles beschreef op treffend simpele wijze de ontwerpuitgangspunten, zoals bijvoorbeeld:

Do’s: landelijk, bescheiden m2’s, gemeenschap, niet elitair, samen, divers (mensen, inkomen, beroep, interesses), ontwerpcontrole, behoud van het karakter van de plek.
Don’ts: suburban, enorme bebouwde oppervlaktes, individueel, elitair, uniform, karakter van de plek verspillen (zoals elke 2nd home community).

Niet alles van het lijstje is uitgekomen. De bevolking is niet erg divers, een groot deel van de huizen is gekocht door de techmiljonairs uit de valley en bij de toegangswegen staan private property-borden. De nieuwe huizen die gebouwd worden zijn een stuk groter, minder speels en een stuk dominanter dan de oorspronkelijke bebouwing. De publieke voorzieningen, waaronder een paar prachtige zwembaden, zijn enkel toegankelijk voor de bewoners van het gebied. Kortom; ‘gemeenschap’ en ‘samen’ hebben plaats gemaakt voor ‘the happy few’.

Maar waar het de ontwerpprincipes betreft, is Sea Ranch heel erg geslaagd. Gebouwen en landschap gaan in elkaar op, op een manier die ik niet eerder gezien heb. Ook hebben de gebouwen een ruimtelijkheid, eenvoud en materialiteit die heel prettig is. We overnachtten in een loftkamer in de lodge (ja, voor de happy few) en de lodge is een feest van hoge en lage houten ruimtes met schuine kappen, mooie doorkijkjes, terrassen en hoekramen met zitjes met zicht op het ruige landschap. Ik kon er geen genoeg van krijgen. We gingen steeds weer naar buiten om door het spel van huizen, daken en vensters te zwerven naar de rotsen en de zee en weer terug te kijken naar de gebouwen die zich verschuilen in het landschap. Hier en daar piept een dak op, hangt een erker uit of maakt een raam een mooie hoek. Hier zag ik wat ik in Blok 1: Huis had willen maken.

Marjolein van Eig is architect-directeur van BureauVanEig. Zowel in haar werk als in haar maandelijkse column verbindt ze eigentijdse opgaven met hun historische wortels. Ze is afstudeermentor aan de Academie van Bouwkunst, geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, en is architectlid van de Welstandcommissie in Rotterdam.

Trefwoorden

marjolein van eig californië huis maquette sea ranch blok huis woning tu delft column

1	Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2024 bekend woensdag, 18 september
2	Muziekwerf in voormalige Rotterdamse kerk opent officieel de deuren vrijdag, 13 september
3	HOH Architecten presenteert hoekgebouw en binnentuin kavel 6 Oostenburg vrijdag, 13 september
4	Hoogste punt voor woongebouw Sawa dinsdag, 17 september
5	Bouwstart Roof Garden bij station Amsterdam Sloterdijk nabij woensdag, 18 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Blog – The Sea Ranch ten noorden van San Francisco

7 december 2022

Plaatsen waar u slaapt

9 juli

Modern

14 mei

De architect is op zoek naar liefde

10 april

Lelijkste woonwijk

12 maart

Ode aan Joost

13 februari

Laatste keer, echt

12 december 2023

De architect en de verkiezingen

14 november 2023

Witte Mannen

12 oktober 2023

Het Nieuwe NAi

12 september 2023

Steen – PIR – Schaap

13 juni 2023

Kolommen en vergankelijkheid

10 mei 2023

De uitstoot is nu

11 april 2023

Gaaf land

14 maart 2023

Een goede gebouwplint; wat is dat eigenlijk?

14 februari 2023

De andere kant

24 januari 2023

Het gebouw als kunstwerk

16 januari 2023

8 december 2022

8 november 2022

11 oktober 2022

13 september 2022

14 juni 2022

Wooncrisis én ambtenarencrisis

10 mei 2022

Dijkenhoge ambities

12 april 2022

Waarde en weerloos

8 maart 2022

Houtbouw hoeft er niet zo uit te zien

8 februari 2022

De reikwijdte van iemand

11 januari 2022

Gebouwde telmodellen

14 december 2021

Ode aan onze oude straat

9 november 2021

De glasparadox

14 september 2021

Huilen onder systeemplafonds

9 juni 2021

Architecten, verenigt u

11 mei 2021

Het raam mag niet open

13 april 2021

Nostalgie naar vooruitgangsdenken

9 maart 2021

Materiaal als drager van herinnering

9 februari 2021

Het leven in het trappenhuis

12 januari 2021

Dagboek van een ruimtegebruiker

16 januari

Toon alles

Andere nieuwsberichten

VAi organiseert tentoonstelling over negentiende-eeuws gebouw KMSKA

Gisteren, 16:21

Te zien zijn onder meer de in 2022 ontdekte originele plannen voor het negentiende-eeuwse gebouw in Antwerpen, dat twee jaar geleden werd heropend na een renovatie door KAAN Architecten.

Bouwstart Roof Garden bij station Amsterdam Sloterdijk nabij

Gisteren, 14:56

Het complex nabij station Amsterdam Sloterdijk bestaat uit vier gebouwen met in totaal 219 woningen, die worden verbonden door twaalf meter hoge luchtbruggen.

Huisjes en open trappen vormen voetgangerstoegang tot parkeergarage Marnix

Gisteren, 12:05

Dit voorjaar is de achthonderd plaatsen tellende parkeergarage Marnix in Amsterdam in gebruik genomen. Thijs Asselbergs architectuurcentrale ontwierp de vijf voetgangerstoegangen tot de garage.

Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2024 bekend

Gisteren, 09:00

Als onderdeel van de Architectenweb Awards 2024 wordt in november van dit jaar de prijs voor Schoolgebouw van het Jaar uitgereikt. Van de inzendingen voor deze categorie nomineerde de onafhankelijke jury vier projecten.

Zuid-Holland draagt Hollandse Duinen weer voor als nationaal park

Gisteren, 15:40

De provincie Zuid-Holland doet een nieuwe poging om onder meer de kuststrook en de duinen de status van nationaal park te geven.

BNA bepleit grotere rol voor stadsbouwmeesters

Gisteren, 10:14

Deze onafhankelijke adviseurs kunnen helpen om belangen in bouwprocessen beter te verbinden en ervoor te zorgen dat projecten sneller haalbaar worden.