Daan Roggeveen

Net als Aldo

28 januari 2020, 10:15

Het is vrijdagavond, ik sta op een feestje in Amsterdam met een aantal andere architecten en ontwerpers. Ik ontmoet een aantal oude bekenden en spreek een aantal leuke nieuwe mensen. Terwijl ik iemand vertel dat ik tien jaar in China heb gewoond en gewerkt, werpt diegene me een cruciale vraag voor de voeten.

“Ontwerp je nu dan ook anders?”

Het afgelopen decennium is het architectonische veld in China radicaal veranderd. Toen ik in 2008 in China arriveerde, was het simpele gegeven dat je een westerling was in veel gevallen al voldoende om met potentiële opdrachtgevers in gesprek te raken. De combinatie van een ontluikende wereldmacht, een serie mega-events en een enorme bouwwoede werd door een aantal bureaus op waarde geschat: rond de opening van de Olympische Spelen en de Wereldtentoonstelling bouwden buitenlandse architecten significante gebouwen in China – het Bird’s Nest door Herzog & de Meuron, het CCTV-gebouw door OMA, het muziektheater van Zaha Hadid en de toren van Information Based Architecture in Guangzhou.

Inmiddels is er veel veranderd.

Chinese architecten zijn een stuk beter geworden. De opleidingen in China zijn verbeterd, maar minstens even belangrijk: veel jonge architecten gingen een (vervolg)opleiding volgen in het buitenland. Met een Europees of Amerikaans diploma, en een paar jaar werkervaring op zak keerden deze jonge architecten vervolgens terug naar de grootste bouwplaats van de wereld.

Tegelijkertijd is ook China, zoals veel landen, een stuk chauvinistischer in haar architectuurbeleid geworden. Er is een duidelijke zoektocht ontstaan naar ‘Chineesheid’ in de architectuur. Vooral de roemruchte ‘qiqiguaiguai’ uitspraak van de Chinese president Xi (waarin hij expliciet meldde dat de overheid geen ‘vreemde architectuur’ meer moest bouwen), heeft de architectonische experimenteerdrift ernstig afgeremd.

Tenslotte is het architectenvak in China fundamenteel anders dan in Europa. De snelheid en de schaal van het ontwerpproces zijn – sinds het boek van Rem Koolhaas over de Pearl River Delta – legendarisch (‘1 architect x 7 days = 30-story concrete residential highrise’). Maar ook de dynamiek van het ontwerpproces is berucht. Opdrachtgevers verwachten voor een ontwerp meerdere opties. Renderings zijn absolute noodzaak. Veel opdrachtgevers kijken nauwelijks naar plattegronden, maar vooral naar de verschijningsvorm van het gebouw. Ontwerpen worden eindeloos gewijzigd – in zeer korte tijd.

Daarnaast is een architect in China genoodzaakt samen te werken met een Local Design Institute – een ingenieursbureau dat de licenties heeft om constructietekeningen te maken. Hierdoor is de ontwerpend architect in veel gevallen maar betrokken tot aan het VO.

Ondertussen is ook in Nederland het afgelopen decennium veel veranderd. Tien jaar Balkenende (‘normen en waarden’), tien jaar Rutte (‘marktwerking’) en de crisis hebben hun sporen nagelaten. Nederland staat vol met jaren ‘30 woningen en gebouwen met gridgevels – het eerste een obsessie met het verleden, het tweede een gebrek aan uitspraak over de toekomst. Onbepaaldheid als meest bepalende eigenschap.

“Maar, ontwerp je nu dan ook anders?”

Ik stamel een antwoord, waarin ik vertel dat door de snelheid van het proces en het gebrek aan controle, je de dynamiek moet omarmen. En dat je dat kan doen door een gebouw te zien als een wolk, waarin één kernachtig idee overeind blijft. Zodat in het dynamische proces alles kan veranderen, maar vanuit dat idee de ruimtelijke kwaliteit van het project toch overeind blijft.

Tijdens een lezing gaf ik onlangs een vergelijkbaar antwoord.
Iemand in de zaal reageerde: “Net als Ando?”
“Nee”, zei ik. “Meer als Aldo.”

Daan Roggeveen is architect en oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’.

Trefwoorden

daan roggeveen china column

1	VDL en Marco Vermeulen presenteren plan ringvormig gebouw Eindhoven maandag, 27 maart
2	Woningbouwproject The Hudsons naast het Dakpark opgeleverd woensdag, 22 maart
3	Villa door Paul de Ruiter Architects voegt zich in groen duinlandschap vrijdag, 24 maart
4	Boskalis en De Vries & van de Wiel realiseren contouren Buiteneiland donderdag, 23 maart
5	Door MVRDV ontworpen NIO House in Rotterdam geopend donderdag, 23 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

Post-corona toerisme

Daan Roggeveen presenteert nieuwe serie over hoogbouw binnen Architectenweb Podcast

De Grootste Stad Ter Wereld

Nederland als laboratorium

Rol aan tafel

Culturele Impact

Haven-Stad als eilandenrijk

MORE Architecture opent kantoor in Amsterdam

Habraken in China

Vroeger waren we veel moderner

Gebiedsontwikkeling? Leg eerst de metro aan!

Een zesje voor architectuur?

Ma Yansong op Katendrecht

Het Politieke Platteland

Suburban Athletic Club

Hoogbouw gaat niet om hoogte

Toerisme? Dit is pas het begin…

What Ever Happened to the Randstad?

Rurbanism

Hotel My Home

The Art Mall

Verdichting van IJplein

Levendige hoogbouw? Kijk naar het oosten!

Stedelijke diversiteit

Wat meer Chinese mentaliteit bij de VVD

Een recept voor minder klein wonen

De boel bij elkaar houden

Geland

Concurrentie voor het vliegtuig

Tijdsverschil

Gaat de architectuur zich terugtrekken binnen landsgrenzen?

Andere nieuwsberichten

Bureau Kroner ontwerpt tijdelijke nachtopvang voor Rotterdamse dak- en thuislozen

Gisteren, 12:08

In de Vijverhofstraat in Rotterdam is onlangs een tijdelijke nachtopvang voor dak- en thuislozen geopend. Uitgangspunt voor het ontwerp van Bureau Kroner was het realiseren van een kleurrijke omgeving voor de gasten en medewerkers.

Plan Sample gekozen voor blokken met 357 woningen Buiksloterham

27 maart, 5:18

Een samenwerkingsverband met Space&Matter, Mecanoo en ZUS heeft de tender voor de ontwikkeling van kavel 19 in de Amsterdamse wijk Buiksloterham gewonnen.

Diederendirrix ontwerpt nieuw Archeologisch Depot in Nijmegen

27 maart, 5:13

De gemeente wil de noodzakelijke verbouwing aangrijpen om de gemeentelijke en provinciale archeologische collecties samen te voegen. Een team met diederendirrix architecten is geselecteerd voor het ontwerp van de verbouwing.

VDL en Marco Vermeulen presenteren plan ringvormig gebouw Eindhoven

27 maart, 2:12

Industrieconcern VDL heeft een plan gepresenteerd voor een opmerkelijk woongebouw op de voormalige golfbaan Welschap in Eindhoven. Het ringvormige complex, een ontwerp van Studio Marco Vermeulen, biedt plaats aan drie- tot vijfhonderd woningen.

Duurzame energiesector wil planmatige vergroening huizen

Gisteren, 10:26

Door wijk voor wijk gestructureerd huizen te verduurzamen kan Nederland op efficiëntere wijze energie besparen, meent de NVDE.

College van Rijksadviseurs: kijk voor ruimtelijke investeringen naar 2100

Gisteren, 09:32

Zeespiegelstijging, klimaatverandering en demografische ontwikkeling vereisen juist na 2050 een ‘fundamenteel andere benadering’, schrijft het CRa.

Adviesraden: overheid geeft niet genoeg aandacht aan zwakke regio

27 maart, 4:19

De inwoners van zulke gebieden ‘voelen zich niet gezien, laat staan begrepen’ en daar hebben ze ‘alle reden toe’, aldus onder meer de Raad voor de Leefomgeving.