Daan Roggeveen

Net als Aldo

28 januari 2020, 10:15

Het is vrijdagavond, ik sta op een feestje in Amsterdam met een aantal andere architecten en ontwerpers. Ik ontmoet een aantal oude bekenden en spreek een aantal leuke nieuwe mensen. Terwijl ik iemand vertel dat ik tien jaar in China heb gewoond en gewerkt, werpt diegene me een cruciale vraag voor de voeten.

“Ontwerp je nu dan ook anders?”

Het afgelopen decennium is het architectonische veld in China radicaal veranderd. Toen ik in 2008 in China arriveerde, was het simpele gegeven dat je een westerling was in veel gevallen al voldoende om met potentiële opdrachtgevers in gesprek te raken. De combinatie van een ontluikende wereldmacht, een serie mega-events en een enorme bouwwoede werd door een aantal bureaus op waarde geschat: rond de opening van de Olympische Spelen en de Wereldtentoonstelling bouwden buitenlandse architecten significante gebouwen in China – het Bird’s Nest door Herzog & de Meuron, het CCTV-gebouw door OMA, het muziektheater van Zaha Hadid en de toren van Information Based Architecture in Guangzhou.

Inmiddels is er veel veranderd.

Chinese architecten zijn een stuk beter geworden. De opleidingen in China zijn verbeterd, maar minstens even belangrijk: veel jonge architecten gingen een (vervolg)opleiding volgen in het buitenland. Met een Europees of Amerikaans diploma, en een paar jaar werkervaring op zak keerden deze jonge architecten vervolgens terug naar de grootste bouwplaats van de wereld.

Tegelijkertijd is ook China, zoals veel landen, een stuk chauvinistischer in haar architectuurbeleid geworden. Er is een duidelijke zoektocht ontstaan naar ‘Chineesheid’ in de architectuur. Vooral de roemruchte ‘qiqiguaiguai’ uitspraak van de Chinese president Xi (waarin hij expliciet meldde dat de overheid geen ‘vreemde architectuur’ meer moest bouwen), heeft de architectonische experimenteerdrift ernstig afgeremd.

Tenslotte is het architectenvak in China fundamenteel anders dan in Europa. De snelheid en de schaal van het ontwerpproces zijn – sinds het boek van Rem Koolhaas over de Pearl River Delta – legendarisch (‘1 architect x 7 days = 30-story concrete residential highrise’). Maar ook de dynamiek van het ontwerpproces is berucht. Opdrachtgevers verwachten voor een ontwerp meerdere opties. Renderings zijn absolute noodzaak. Veel opdrachtgevers kijken nauwelijks naar plattegronden, maar vooral naar de verschijningsvorm van het gebouw. Ontwerpen worden eindeloos gewijzigd – in zeer korte tijd.

Daarnaast is een architect in China genoodzaakt samen te werken met een Local Design Institute – een ingenieursbureau dat de licenties heeft om constructietekeningen te maken. Hierdoor is de ontwerpend architect in veel gevallen maar betrokken tot aan het VO.

Ondertussen is ook in Nederland het afgelopen decennium veel veranderd. Tien jaar Balkenende (‘normen en waarden’), tien jaar Rutte (‘marktwerking’) en de crisis hebben hun sporen nagelaten. Nederland staat vol met jaren ‘30 woningen en gebouwen met gridgevels – het eerste een obsessie met het verleden, het tweede een gebrek aan uitspraak over de toekomst. Onbepaaldheid als meest bepalende eigenschap.

“Maar, ontwerp je nu dan ook anders?”

Ik stamel een antwoord, waarin ik vertel dat door de snelheid van het proces en het gebrek aan controle, je de dynamiek moet omarmen. En dat je dat kan doen door een gebouw te zien als een wolk, waarin één kernachtig idee overeind blijft. Zodat in het dynamische proces alles kan veranderen, maar vanuit dat idee de ruimtelijke kwaliteit van het project toch overeind blijft.

Tijdens een lezing gaf ik onlangs een vergelijkbaar antwoord.
Iemand in de zaal reageerde: “Net als Ando?”
“Nee”, zei ik. “Meer als Aldo.”

Daan Roggeveen is architect en oprichter van MORE Architecture, met kantoren in Shanghai en Amsterdam. Recent publiceerde hij ‘Progress & Prosperity – The Chinese City as Global Urban Model’.

Trefwoorden

daan roggeveen china column

1	Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2023 bekend maandag, 18 september
2	Hoogwaardig blok met sociale huurwoningen voor Leidsche Rijn Centrum vrijdag, 22 september
3	Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande woensdag, 20 september
4	Echte architecten dinsdag, 19 september
5	Voormalig garagepand aan Scheldeplein Amsterdam gerenoveerd en uitgebreid dinsdag, 19 september

Net als Aldo

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Andere nieuwsberichten

Benthem Crouwel wint prijsvraag voor herontwikkeling deel Praags plein

'Reis naar Nieuw Zeeland' beloond met tweede Eo Wijers-regioprijs

Hoogwaardig blok met sociale huurwoningen voor Leidsche Rijn Centrum

Nominaties Groninger Architectuurprijs 2023 bekend

Kadaster ziet dit jaar flink minder nieuwe hypotheken

Erfgoedvereniging in hoger beroep na besluit renovatie Amsterdam Museum

Amsterdam neemt extra maatregelen wegens achterblijven woningbouw

Vastgoedbedrijf Certitudo valt om na problemen bij projecten

Doortrekken Noord-Zuidlijn onzeker na miljardenbezuiniging

RVO: subsidiepot verduurzaming publieke gebouwen binnen dag leeg