Plastisch en bont
In kantoorgebouw De Office vatten architecten Frits van Dongen en Jan-Willem Baijense het vele glas aan de gevels in ranke gemetselde penanten met diepe, dubbel uitkragende neggen. De architecten gebruikten de donkerrode Hagemeistersortering Oldenburg FU om de plasticiteit van de façades nog eens extra aan te zetten. Dankzij voetbezanding heeft de steen aan de toegepaste fusszijde wat rauwere randen die bijdragen aan de tactiliteit en de levendigheid van de kantoorgevels.
Het Paleiskwartier aan de westkant van 's-Hertogenbosch: 49 hectare gemengd woonwerkgebied, pal achter het Centraal Station. In het Paleiskwartier bevinden zich onderwijsinstellingen, het Paleis van Justitie, tal van bedrijven, appartementengebouwen, cafés, restaurants, winkels en een nieuw stadspark. Het stedenbouwkundig plan voor dit nieuwe stuk Den Bosch stamt van BDP Khandekar. Het Rotterdamse bureau trad vanaf 1990 op als stedenbouwkundig ontwerper, landschapsarchitect, supervisor en adviseur van het gebied.
Aan de oostkant begrenst de Magistratenlaan het Paleiskwartier. Hier staat, parallel aan het spoor, een lint van zeven kantoorpanden, zichtbaar ontworpen onder regie van één supervisor; alle kantoren zijn verwant qua maatvoering en gevelbekleding.
Een van die kantoorpanden is, op de hoek van Magistratenlaan en Spiegeltuin, De Office van de architecten Frits van Dongen en Jan-Willem Baijense. Het kantoorpand telt 5.715 vierkante meter bruto werkplek, verdeeld over begane grond en zes bouwlagen. Onder het gebouw bevindt zich parkeergelegenheid voor honderd auto's. Voormalig rijksbouwmeester Van Dongen typeert De Office als een efficiënt, standaard kantoorontwerp: "Het heeft een compacte, centraal gelegen kern met daaromheen vrije vloervelden die naar believen zijn in te delen door gebruikers."
Aan de gevels heeft De Office veel glas, vanaf de eerste verdieping gevat in ranke, gemetselde penanten. Glas en metselwerk vormen een golvend raster uit verschillende formaten ramen, die naar de koppen toe steeds kleiner worden – een verwijzing naar het voorbijkomende treinverkeer, aldus Jan-Willem Baijense.
De penanten bestaan uit dubbel uitkragende neggen die dieper en genuanceerder zijn dan bij de andere kantoorpanden aan de Magistratenlaan. Van Dongen: "De neggen lopen trapsgewijs van binnen naar buiten. Dat zorgt voor meer tactiliteit aan de gevels. Dan heb je in zo'n straat ineens een gebouw dat een bijzondere positie inneemt."
Het gebruik van baksteen aan de Magistratenlaan was voorgeschreven in de stedenbouwkundige randvoorwaarden van BDP Khandekar. Baijense: "Zelfs de kleur lag vast: roodbruin." Van Dongen en Baijense kozen voor De Office de nieuwe Hagemeistersortering Oldenburg FU. De Oldenburg is een roodbezande, gereduceerde steen. Baijense: "De Oldenburg heeft binnen het Hagemeisterassortiment een wat ruwere textuur en bezit meerdere kleuren: rood, oranje, bruin, grijs. In De Office is de fusszijde van de steen toegepast. Door voetbezanding heeft de steen aan die achterzijde wat rauwere randen die bijdragen aan de tactiliteit en levendigheid van de gevels.”.
De penanten zijn traditioneel gemetseld. Het toegepaste metselverband typeert Baijense als kleine stukken halfsteensverband in moduulformaat: "Zo ontstond een raster van 30 x 30 cm, liggend en staand."
De supervisor van de Magistratenlaan vond de Hagemeistersteen aanvankelijk te bont, aldus Baijense: "Men had liever een meer effen steen, vergelijkbaar met de sorteringen van de buurpanden. Volgens ons bezat deze Hagemeistersteen echter een betere tactiliteit en nuance, die maakt dat de gevel meer gaat leven. Van afstand levert de steen een coherent rood gevelbeeld op. Van dichtbij zie je de verschillende kleuren." Om de levendigheid aan de façades te verhogen, werd een terugliggende antracietkleurige voeg toegepast.
De opdrachtgever van De Office was enthousiast over het eindresultaat, aldus Van Dongen: "De gebruikte baksteen is kostbaar en vraagt extra aandacht in de uitvoering; het is een harde steen die bij het metselen gaat drijven. Maar als je kijkt naar de totale kosten van het bouwproject, vormt deze steen een fractie van die kosten. Je moet ook kijken naar de kwaliteit van de steen en de opbrengsten in de jaren erna. Die zijn met deze sortering ruim voorhanden."
Projectgegevens
Opdrachtgever: BV Ontwikkelingsmaatschappij Paleiskwartier, 's-Hertogenbosch
Ontwerp: Frits van Dongen, Van Dongen – Koschuch Architects and Planners, Amsterdam; Jan-Willem Baijense, de Architekten Cie., Amsterdam
Hoofdaannemer: Van de Ven Bouw & Ontwikkeling, Tilburg: De Bonth Van Hulten, Nieuwkuijk
Hagemeistersortering: Oldenburg FU Mod-SF
Formaat: 188 x 88 x 63 mm
Gemetseld geveloppervlak: ca. 3.000 m²