Jan Bommerhuis

10 september 2018

Transformeren met baksteen

Jarenlang was het Jan Bommerhuis aan de Amsterdamse Wibautstraat een dependance van de Hogeschool Amsterdam. In 2018 werd het pand getransformeerd tot woongebouw met een mix van grote en kleine appartementen. Met de Hagemeistersortering Langeland HSG zocht projectarchitect Hylke Zijlstra aansluiting op het oorspronkelijke metselwerk van het Jan Bommerhuis. Zijlstra: "De hardgebakken Langeland leent zich uitstekend voor de drukke Wibautstraat en onderstreept met zijn formaat de horizontaliteit van het gebouw."

Living lab en innovatiedistrict; in februari 2015 verklaarde de gemeente Amsterdam het stedelijk gebied tussen stadhuis en Amstelplein tot Knowledge Mile. In dit smalle stuk hoofdstad parallel aan de Amstel sneden gemeente en bewoners de afgelopen jaren in allerhande acties en evenementen gezamenlijk stedelijke vraagstukken aan. Daarbij draaide het om thema's als mobiliteit, gezondheid, circulariteit, digitalisering en werkgelegenheid.

Binnen de Knowledge Mile is de Wibautstraat een van de belangrijkste verkeerswegen. Hier staat ook het Jan Bommerhuis, vroeger dependance van de Hogeschool Amsterdam. Architect Hylke Zijlstra van het Friese bureau Penta Architecten transformeerde het voormalige onderwijsgebouw tot een woongebouw met 162 huurappartementen, in omvang variërend van 35 tot 88 vierkante meter. De Albert Heijn in de plint bleef.

Hylke Zijlstra: "Binnen het bestek van de Knowlegde Mile groeide de Wibautstraat de afgelopen jaren uit van drukke verkeersader tussen ring en centrum tot een aantrekkelijk deel van de stad. De transformatie van het Jan Bommerhuis past in die ontwikkeling." Het hernieuwde Jan Bommerhuis werd in maart 2018 opgeleverd.

De gemeente Amsterdam kwalificeerde het Jan Bommerhuis als een Orde 3 gebouw; een pand uit de periode 1940 - 1970 dat in cultuurhistorisch, architectuurhistorisch of stedenbouwkundig opzicht een positieve bijdrage levert aan de beeldkwaliteit van de stad.
Voor Hylke Zijlstra betekende dat: transformeren met behoud van de oorspronkelijke uitstraling van het gebouw. Zodoende bleven in het ontwerp van Zijlstra de karakteristieke horizontaliteit en de rustige uitstraling van het oorsponkelijke gebouw overeind.
De terugliggende bovenste bouwlaag van het pand mocht wel worden gesloopt. Hier kwam een nieuw bouwvolume, groter en prominenter, gevat in staal. Zijlstra typeert de opbouw als een contrast met de terughoudende architectuur van de onderbouw.

Transformeren met behoud van uitstraling hield in dit project ook in, dat werd vastgehouden aan gevels met horizontale banden uit metselwerk. Het oude metselwerk moest echter wel worden vervangen. Zijlstra: "De bestaande spouwankers en de achterconstructie waren slecht. Het oorspronkelijke metselwerk moest eraf en het casco werd voorzien van een metselwerkdrager voor een nieuwe baksteensortering."

Die nieuwe sortering, dat werd de Langeland HSG van Hagemeister. Zijlstra: "In de kelder van het Jan Bommerhuis lag nog een aantal oorspronkelijke gevelstenen. Die gebruikten we om een vergelijkbare steen te selecteren. De Langeland kwam qua formaat en kleur het dichtst in de buurt. Bovendien wilden we vanwege de drukte op de Wibautstraat een harder gebakken strengperssteen, om vervuiling van het metselwerk te voorkomen."
De Langeland HSG is een wit-geëngobeerde, licht kolengestookte steen met bruin-zwarte nuances. De Hagemeistersteen bezit een vrij lichte, gele kleur en heeft een formaat van 290 x 70 x 40 mm. Zijlstra: "De sintering van de steen maakt dat de sortering aan de gevels leeft. Met het formaat konden we goed de horizontaliteit van het gebouw vasthouden en onderstrepen." De diepte van 70 mm werd vastgelegd in overleg met de constructeur. "Meer diepte ging niet, anders zou het te zwaar worden voor de constructie", aldus Zijlstra.

De Langeland HSG is aan de gevels van het Jan Bommerhuis toegepast als traditioneel metselwerk in een klezorenverband met staande voegen. De dilataties zijn opgenomen in het metselverband. Zijlstra: "De achterconstructie heeft een stramienmaat van 5,10 m. Dat is ook de breedte van de appartementen en tevens de dilatatiemaat. Voor de keuze van kleur en type voeg metselden we een aantal proefmuurtjes. Aanvankelijk wilden we een diep terugliggende voeg, maar vanwege de geringe diepte van de Langeland kozen we uiteindelijk een voeg in een rustig grijs die 3 mm terug ligt. Dat brengt de steen in de gevel goed naar voren."

Ook aan de uitkragende balkons aan de achterzijde van het Jan Bommerhuis is de Langeland HSG toegepast. De borstweringen van de balkons werden ter plaatse op de begane grond gemetseld en daarna omhoog gehesen. Zijlstra: "Welstand wilde geen 'achterkant' in verband met de zichtbaarheid van het gebouw vanaf de Amstelzijde. Door ook de borstweringen van de balkons te metselen in de Hagemeistersortering, ontstond een gebouw met rondom een coherent aanzicht."

Projectgegevens
Opdrachtgever/ontwikkelaar: Boelens De Gruyter, Amsterdam / ASR
Ontwerp: Penta Architecten, Harlingen
Projectarchitect: Hylke Zijlstra
Hoofdaannemer: BAM Wonen, Amsterdam
Sortering: Langeland HSG
Formaat: ModF (290 x 70 x 40 mm)
Gemetseld geveloppervlak: ca 2.500 m²

Locatie

Trefwoorden

amsterdam langeland hsg hylke zijlstra knowledge mile transformatie boelens de gruyter gevelsteen wibautstraat bam wonen baksteen hagemeister metselwerk strengperssteen penta architecten hagemeistersortering

Hagemeister GmbH & Co. KG

Neem contact op

Staat van realisatie Voltooid

Start bouw 2018

Plaats Amsterdam

Neem contact op met Hagemeister GmbH & Co. KG

Je bent momenteel niet ingelogd. Hierdoor is het alleen mogelijk om meer informatie per e-mail op te vragen. Wil je liever gebeld worden of documentatie per post ontvangen? Klik dan hier om in te loggen.
Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Jan Bommerhuis

Locatie

Trefwoorden

Neem contact op met Hagemeister GmbH & Co. KG

Meer projecten van Hagemeister GmbH & Co. KG

Andere Projecten