Hans van der Heijden
Copyright: Maarten van Haaff
Hans van der Heijden
Copyright: Maarten van Haaff

Het Timmermansoog: Brexit

12 maart 2019, 9:35
Nadat ik in 1996 een woningbouwprijsvraag in Liverpool in het kader Europan won, heb ik veel over de Engelsen geleerd. Vastelanders spreken hun taal bijvoorbeeld matig. Dat is misschien de reden dat wij de Engelsen veel slechter begrijpen dan zij ons. Hoewel ik rekende op het gezonde verstand was ik niet verrast door de winst van de Leave beweging. Engeland heeft nooit bij Europa gehoord.

Een Engelsman vecht, zijn hele leven lang. Zijn carrière is het resultaat van zijn vermogen om zich naar binnen te vechten op school, de universiteit, de sportclub of in het bedrijf. Een diploma bewijst niet dat de eigenaar voldoet aan cen­traal vastgestelde criteria. Het is zoveel waard als de reputatie van de school die het diploma afgeeft. Cambridge University ging er prat op dat mijn architectuur­studenten hand-picked waren. Bachelor­studenten werden aangenomen op basis van hun portfolio, vooropleiding, aanbe­velings­brieven en niet te vergeten hun retorische kwaliteit. Die opleiding is zonder beurs onbetaalbaar. Studenten zijn rijk of uitzonderlijk getalenteerd. Bij de Mastersopleiding begon het circus opnieuw.

In de ontwerpteams stond ik vaak perplex. Het is niet de bedoeling dat een architect de argumenten van de andere adviseurs ter discussie stelt of nader onderzoekt. Dat heeft minder met beleefdheid of flegma te maken dan met de aansprakelijk­heids­cultuur. Voor je het weet is een fout van anderen jouw schuld. E-mails worden tot op het absurde toe gekopieerd. Wie de weg weet in die berg desinformatie is de baas.

Bouwprojecten, of die nu groot of klein zijn, worden in Engeland op lokaal niveau onderhandeld. Er bestaat een sterk lokaal activisme dat de kop op steekt bij iedere wijziging van de status quo. Interventies hebben veel sterker een ad hoc karakter dan in de continentale top-down planning. Omgekeerd kan een Engelsman er niet op vertrouwen dat bouw­initiatieven op ambtelijk en bestuurlijk niveau zijn gewikt en gewogen.

Veel wetten bevatten slechts preambules. Feitelijke richtlijnen, bijvoorbeeld voor de toegankelijkheid van gebouwen, kristalliseren zich uit via het gewoonterecht. Het heeft een verlammende werking op ontwerpteams. Na de publicatie van de Act die de toegankelijkheid van gebouwen regelde, werd ons ontwerpteam verrijkt met nóg een duo adviseurs, dat die richtlijnen uiteraard ook niet kende of wilde verzinnen – en alle risico’s vermeed.

In Engeland ontbreekt de centraal gestuurde ruimtelijke ordening en het continentale juridische instrumentarium grotendeels. Er bestaat geen nationaal of regionaal plan. In vergelijking met het Nederlandse bestemmingsplan is het Engelse equivalent globaal. De bijhorende kaarten zijn nauwelijks gedetailleerd.

Hoe komt dat?

Engeland heeft, buiten de Romeinse bezetting, geen dictaturen en langdurige bezettingen gekend. Zelfs de Romeinen lieten het tribale recht ongemoeid en voerden hun imperia­listische Romeinse Recht niet in. Waar Nederland de Romeinse rechtspraak, de Duitse regels en het Frans centrale bestuur opgelegd kreeg, heeft het Engelse koninkrijk die stappen zelf nooit gezet. Engeland heeft zelfs geen grondwet. Zakelijke conflicten worden via het gewoonterecht beslecht. Het Engelse recht stelt de accommodatie van conflicten en onderhandelingen van het individu a posteriori centraal en is in vergelijking met het continentale Romeinse recht veel minder ingericht op het gemeenschappelijk belang a priori.

Ter vergelijking: over nut en noodzaak van het regionale en nationale plan werd in Nederland voor de Tweede Wereldoorlog heftig gediscussieerd, maar die centrale planning is tijdens de bezetting in Nederland ingevoerd en nooit meer terug­ge­draaid. Het is gruwelijk. Vinex was zonder de Nazi’s onmogelijk geweest.

Hoewel het denken in structuren hen doorgaans vreemd is, ken ik weinig bekrompen Engelsen. Het zijn wereldburgers die zich paradoxaal genoeg thuis voelen in hun tribale thuisfront van clubs en quango’s. ‘My house is my castle,’ zeker, maar Engelsen weten veel van hun kolonies, het bevrijde vasteland en voormalige oorlogs­ge­bieden. Vaak hebben zij er gestudeerd, gewerkt of gevochten.

Engelsen zijn gewend om te overheersen, niet om overheerst te worden. Zij koesteren de dominantie in het Gemenebest, het Verenigd Koninkrijk, de Falklands en een handvol kanaaleilanden. Engelsen houden hun vijandige omgeving nauwlettend in de gaten. De EU is een vijandige, imperialistische vriend die je met flegmatieke achterdocht in de gaten houdt.


Hans van der Heijden is architect en werkt daarnaast als publicist en docent. Over het werk van zijn bureau, Hans van der Heijden Architect, is onlangs het boek Street Architecture verschenen. Zijn ‘timmermansogen’ dagen hem voortdurend uit om met humor en afstand over de (internationale) ontwikkelingen van zijn vak te schrijven. Voor Architectenweb doet hij dat in een maandelijkse column. 
Toon alles

Andere nieuwsberichten

EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand

Gisteren, 15:44

Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur

Gisteren, 10:30

Masterplan omvangrijke gebiedsontwikkeling Westland aangenomen

30 mei, 4:49

Warm en toch zakelijk kantoorinterieur door Brique Architecten

30 mei, 2:53

Toezichthouder: zonnepanelen via omvormer makkelijk te hacken

30 mei, 10:51

Boek brengt brutalistische gebouwen in Nederland in kaart

25 mei, 3:56

VDL Groep wil De Meeuw volledig overnemen

25 mei, 2:06

Noord-Holland vraagt 1,2 miljard voor landelijk gebied

24 mei, 3:24

Amsterdam volgens Atlas aantrekkelijkste stad om in te wonen

24 mei, 9:39

Burgemeester vraagt om vergunningsplicht voor opkopen vastgoed

23 mei, 11:58
Hans van der HeijdenArchitect
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Mosa.
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Wicona
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Forster
VELUX Commercial
Sempergreen
EeStairs | Design trappen - Balustrade - Ontwerp en constructie
Aluprof Nederland BV
Intal BV
Cosentino The Netherlands B.V.
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco International KG
AGC Nederland Holding B.V.
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
Foreco Houtproducten
Wienerberger B.V.
Knauf Insulation
Zoontjens
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
YVI Application Family
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
GEZE Benelux  B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
VELUX Nederland B.V.
Jung | Hateha B.V.
Knauf Ceiling Solutions B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Plastica Groep
Holonite B.V.
FALK® Bouwsystemen
Serge Ferrari
Alsecco
Tata Steel Colorcoat®
© 2002 - 2023 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan