De entreehal van Het Tuinhuis door Korth Tielens Architecten
Copyright: Hans van der Heijden
Hans van der Heijden
Copyright: Maarten van Haaff

Het Timmermansoog: Middenrif

8 december 2020, 9:15
Nederland is een doorsnee Europees land geworden, waar de grote bureaus architectuur leveren die vak­kundig, smaakvol en efficiënt, maar zelden opwindend is. In de marge redden kleine bureaus met hun experimentele houding de eer van het vak. In de redactie van het architectuurjaarboek maakten wij elk jaar hetzelfde grapje: zonder ons te schamen kunnen wij ons veel werk besparen door gewoon de jaarproductie van Benthem en Crouwel op te nemen.

De architectonische merites aan de uitersten van het spectrum zorgden voor de heftigste discussies in de redactie. Bij het nieuwe Stedelijke Museum waren wij het eens over de archi­tecto­nische kwaliteit (zozo), de verhouding daarvan met het budget en het maatschappelijk belang (be­neden de maat) en de publieke appreciatie (welwillend in Nederland, daarbuiten op zijn best meewarig). Dat was ook het geval bij het rijdende kunst­werk op Vliegbasis Soesterberg. De ongrijpbare, maar ongetwijfeld voor­treffelijke bedoelingen van RAAAF/ Frank Havermans maakten de architectonische merites van het ding verre van helder. Beide projecten bleken simpelweg door hun culturele status niet te negeren voor publicatie. Interessanter vonden wij echter het werk van veel middelgrote bureaus, zoals de woning­bouw van Arjan Hooge­veen, Jo Janssen, Tom Frantzen en Korth Tielens.

Ongetwijfeld heeft dat te maken met de statuur van hun projecten, die immers geenszins vooraf vast­staat. Er zal onderhandeld moeten worden. In de alledaagse woningbouw staat de balans tussen de ambities, budgetten, bouwbaarheid, woongenot, materiaal en vorm steeds opnieuw ter discussie. De formules van de grote bureaus en hun kunstgeoriënteerde kleinere collegabureaus hebben in deze context beperkte geldigheid. Juist het middenrif van de architectuur bezit aan­merke­lijk kritisch ver­mogen. Een paradox?

Onlangs bezocht ik het met Gus Tielens het door haar bureau ontworpen Tuinhuis in Almere. Er moest een stadsvilla komen op een grasveld in een van de eerste laagbouwwijken in die stad. Het gebouw is in samenwerking met een bewonersgroep bedacht. Terwijl Gus stond te kletsen met be­woners had ik tijd om het interieur te bekijken.

De maat van de entree is op zich niet al te groot, maar heeft de hoogte van het volledige gebouw. Gus spreekt van een hall, de ruimte die in landhuizen de verschillende vertrekken op elkaar betrekt. Die hall heeft in Almere lichtgele muren en zwarte geglazuurde tegels die zonder moeilijkheden over de ronde hoeken van de wanden doorlopen. Donkere kozijnen vormen nissen bij de woningdeuren. Grote huisnummers en standaard lichtarmaturen zijn de ornamenten van de hall, die verder voorzien is van Boeddhabeelden, siertafels, rekken met lege flessen wijn en Bob Ross-achtige schilderijen. In de intimiteit van deze Art Deco hall praat de ontwerpster met een giechelend stel over hun verloren sleutelbos en met een dame over haar zieke echtgenote.

De buitenkant van het gebouw is tegelijkertijd verfijnder en ruwer. De gevels zijn met zwart hout be­tim­merd. De kozijnen hebben een eenvoudige indeling en zijn uit brons gekleurde profielen samen­gesteld. De balkons en de hekken lopen aan drie kanten voor het gebouw langs en worden gedragen door schaalvormige kolommen. Al het beton is gemaakt in het grindbeton dat populair was in de bru­ta­listische gebouwen van de jaren ’60. De hekjes zijn fragiel en contrasteren met de zwaarte van het beton. De spijlen van de hekjes staan net iets scheef, zodat balusters vermeden konden worden. Maat­werk, maar niet te moeilijk allemaal.

Mij treft Gus’ oriëntatie op de context waarin zij werkte. Die is niet eenvoudig aanvaard en ook niet haastig verworpen. Het geld, de plek, de bewoners, de aannemerij, de opdrachtgever, al die zaken hebben moeten geloven aan haar strenge ondervraging. Als het niet zo’n versleten kreet was, zou je dat het engagement van Gus kunnen noemen. Laten wij het erop houden dat zij in een tijdrovend proces zocht naar het architectonisch optimum tussen de uiteenlopende belangen.

Af en toe vragen collega-architecten uit Europa naar de ontwikkelingen in Nederland en wie de ta­lenten van vandaag zijn. Vrijwel altijd noem ik het bureau van Mike Korth en Gus Tielens. Het is géén paradox dat het midden­rif van de architectuur de luis in de pels van de architectuur is. Enerzijds gaat de commerciële druk van de aanbestedingspraktijk aan dit soort bureaus grotendeels voorbij. Ander­zijds moeten zij het niet hebben van een avantgardistische positionering. Juist dit soort bureaus is in staat om tijd en energie te besteden om de bakens in het middenrif te verzetten. Dit zijn de archi­tecten die hun eigen functio­neren kritisch willen bekijken en dat bij de tijd houden. De architecto­nische merites van hun ontwerpen zijn bijzonder evident.


Hans van der Heijden is architect en werkt daarnaast als publicist en docent. Over het werk van zijn bureau, Hans van der Heijden Architect, is vorig jaar het boek Street Architecture verschenen. Hij is honorary visiting professor aan de University of Liverpool en geeft les aan de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.

Trefwoorden

korth tielens architecten het timmermansoog hans van der heijden column het tuinhuis almere

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Brug door West 8 verbindt stadshart Den Helder met Willemsoord
Gisteren, 09:18

Architectenweb Sportzomer: roeien brengt Indira van ’t Klooster in contact met de omgeving
13 augustus, 9:16

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck
12 augustus, 9:22

Architectenweb Sportzomer: Mark Hereijgers hervond zichzelf na jarenlang obsessief sporten
11 augustus, 9:08

Internationaal Gerechtshof oordeelt dat landen schade aan klimaat moeten voorkomen
25 juli, 10:06

Jan Peter Legtenberg nieuwe algemeen directeur KuiperCompagnons
24 juli, 11:25

Helft arbeidsmigranten platteland na zes jaar nog in Nederland
23 juli, 11:06

Zoetermeer wil brug over spoor en A12 renoveren
22 juli, 11:59

Aanpak Zuid-Hollandse verkeersader kost tientallen miljoenen meer
21 juli, 12:29

Hermans kiest Schiermonnikoogroute voor stroomkabel naar Noordzee
18 juli, 11:09
Ga naar het nieuws-archief
Hans van der HeijdenArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland BV
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
FALK®
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan