Hans van der Heijden

Het Timmermansoog: Interieur

12 november 2019, 9:00

Jarendertigwoningen zijn bakstenen huizen met schuine daken, uitstekende goten, glas-in-loodramen en een matig energielabel. Consumenten zijn er dol op. Zij kunnen niet op veel bijval van de architectenstand rekenen.

Toen ik de gelukkige eigenaar van zo’n woning geworden was praatte ik met mijn makelaar en die van de verkoper na over de deal. Beide makelaars wisten het zeker: dit was een gunstige investering. Ik vertelde dat ik gevallen was voor de originele parketvloer, de houten trap, de sierplafonds, de betimmeringen en de entreehal met Berlagiaans felgekleurd tegelwerk. Waarom maak jij dat dan niet?, vroegen de heren. Zij wisten zeker dat elk nieuwbouwhuis veel meer op zou brengen met zo’n interieur. De makelaars noemden opbrengsten waarvan elke projectontwikkelaar duizelt.

Waarom maak ik dat niet? Ik probeer het in elk project opnieuw, stamelde ik.
Inmiddels weet ik dat je voor het geld van een geplastificeerde opdekdeur ook een fatsoenlijk vurenhouten kozijn met een stompe deur kan krijgen. Je kan die deur alleen voor dat geld niet schilderen. Daar staat tegenover dat bewoners alle kleuren kunnen kiezen en de deur naar believen kunnen repareren, versieren en overschilderen. Ik vind bijna niks zo mooi klinken als een zware houten deur die met een discrete klik in het slot valt. In nieuwbouwhuizen hoor je hooguit een schor gerammel of het geluid van tegen elkaar slaande kaakjes.

Het wordt steeds gekker. Nog niet lang zo geleden stonden corporaties en andere onroerende goedbeheerders op kalkzandsteenwanden die tegen een stootje konden. Dat begreep ik, want ik zou dat zelf ik zo doen. Nu wringen ze de allerlaatste euro’s uit het interieur. Zo’n beetje alle binnenwanden zijn van verschillende kwaliteit en dikte. Het heeft iets met brand, vocht en geluid te maken. Als het zo uitkomt zijn de binnenspouwbladen van gipskarton. Als er een wastafel opgehangen moet worden is de binnenwand nét een beetje dikker. Ik verbouwde ooit een half uitgebrand huis in De Pijp dat door generaties krakers was mishandeld. Met dat interieur was meer te beginnen dan met de nieuwbouwwoningen die ik nu achterlaat.

Waarom is degelijkheid geen argument op de woningmarkt? Paradoxaal genoeg heeft het te maken met het consumentisme in de woningbouw. Vastgoedmensen maken altijd hetzelfde grapje: de prijs van een huis wordt bepaald door de drie factoren Locatie, Locatie en Locatie. De woonomgeving is essentieel in de waardering van het huis. Vanzelfsprekend is het exterieur medebepalend. Het interieur staat er blijkbaar los van. In het buitenland is het verboden om nieuwbouw van papier te verkopen. In Nederland doet men niet anders. Op dat papier verschijnt het interieur op zijn best als een stelpost voor de keuken en het sanitair. Vrije keuze, iedereen blij, dat is de semantiek van de klantgerichtheid.

Dit zijn nog steeds geen sluitende antwoorden op de vraag van mijn makelaars. Natuurlijk heeft het rammelende interieurloze huis te maken met de arbeidsdeling in de bouwpraktijk. De bouw is een montagepraktijk. Trappen komen als geprefabriceerde componenten aan. Een willekeurige onderaannemer hoeft alleen nog maar een lat op de voeg tussen het huis en de trapboom te schieten en klaar is Kees. Zo vatten wij voegen op als holtes die bouwkundige componenten van elkaar scheiden.

Voegen betekent ook: bij elkaar brengen. Zó was mijn jarendertighuis afgewerkt. De aftimmerlatten waren halfrond en sloten steeds op iets doorschietende plintstukken en vensterbanken aan. Het timmerwerk vormde een compositie - simpel, elegant, adequaat - die elke notie van technische noodzakelijkheid achter zich liet. Mijn huis leek op ontwerpen van Frank Lloyd-Wright en Willem Marinus Dudok. De progressieve architectuur van de jaren dertig was door de aannemer binnen zijn eigen bouwkundige kaders doorontwikkeld.

In de jaren dertig deelden aannemerij, consument, opdrachtgever en ontwerper de wooncultuur. In de interieurs hoefde geen arbeidsklasse opgevoed te worden. Dat kwam later. Bruynzeelkeukens waren een vloek. Er hoefde ook nog geen karigheid, luxe, of keuzevrijheid bewezen te worden. Zulke klantgerichtheid is de projectontwikkeling tot last geworden. De klant zoekt het zelf maar uit.

Waarom ontwerp ik geen interieurs? Aan die vraag gaat een vraag vooraf. Is klantgerichtheid denkbaar zolang de wooncultuur opgedeeld is in een buiten- en een binnenkant?

Hans van der Heijden is architect en werkt daarnaast als publicist en docent. Over het werk van zijn bureau, Hans van der Heijden Architect, is vorig jaar het boek Street Architecture verschenen. Hij is honorary visiting professor aan de University of Liverpool en geeft les aan de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.

Trefwoorden

hans van der heijden column het timmermansoog woninginterieur

1	Wubben.Chan ontwerpt woongebouw nabij Marconiplein woensdag, 29 november
2	Detail: stamplemen wanden maken badhuis deel van het landschap woensdag, 29 november
3	Nijmegen hoeft plannen voor westelijke entree station niet aan te passen donderdag, 30 november
4	Een thuiskomen voor Bedaux de Brouwer Architecten dinsdag, 28 november
5	MVRDV en Orange Architects ontwerpen vooruitlopend op de wederopbouw van Oekraïne woensdag, 29 november

Het Timmermansoog: Interieur

Trefwoorden

Best gelezen

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards

AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen

Conjunctuurmeting BNA: werkvoorraad blijft ruim onder niveau 2022

Woongebouw De Rijp wint BLAStprijs 2023

Programma over rolmodellen in de architectuur in Pakhuis de Zwijger

Chinees Evergrande krijgt onverwacht extra tijd voor reddingsplan

Zeeland wil meer grip op uitbreidingsplannen recreatiesector

Portaal en AM slaan handen ineen voor krachtige wijken in regio Utrecht

Corbulotunnel bij Leiden gaat na veel tegenslag op 5 juli open

Nijmegen hoeft plannen voor westelijke entree station niet aan te passen