Hans van der Heijden

Het Timmermansoog: Interieur

12 november 2019, 9:00

Jarendertigwoningen zijn bakstenen huizen met schuine daken, uitstekende goten, glas-in-loodramen en een matig energielabel. Consumenten zijn er dol op. Zij kunnen niet op veel bijval van de architectenstand rekenen.

Toen ik de gelukkige eigenaar van zo’n woning geworden was praatte ik met mijn makelaar en die van de verkoper na over de deal. Beide makelaars wisten het zeker: dit was een gunstige investering. Ik vertelde dat ik gevallen was voor de originele parketvloer, de houten trap, de sierplafonds, de betimmeringen en de entreehal met Berlagiaans felgekleurd tegelwerk. Waarom maak jij dat dan niet?, vroegen de heren. Zij wisten zeker dat elk nieuwbouwhuis veel meer op zou brengen met zo’n interieur. De makelaars noemden opbrengsten waarvan elke projectontwikkelaar duizelt.

Waarom maak ik dat niet? Ik probeer het in elk project opnieuw, stamelde ik.
Inmiddels weet ik dat je voor het geld van een geplastificeerde opdekdeur ook een fatsoenlijk vurenhouten kozijn met een stompe deur kan krijgen. Je kan die deur alleen voor dat geld niet schilderen. Daar staat tegenover dat bewoners alle kleuren kunnen kiezen en de deur naar believen kunnen repareren, versieren en overschilderen. Ik vind bijna niks zo mooi klinken als een zware houten deur die met een discrete klik in het slot valt. In nieuwbouwhuizen hoor je hooguit een schor gerammel of het geluid van tegen elkaar slaande kaakjes.

Het wordt steeds gekker. Nog niet lang zo geleden stonden corporaties en andere onroerende goedbeheerders op kalkzandsteenwanden die tegen een stootje konden. Dat begreep ik, want ik zou dat zelf ik zo doen. Nu wringen ze de allerlaatste euro’s uit het interieur. Zo’n beetje alle binnenwanden zijn van verschillende kwaliteit en dikte. Het heeft iets met brand, vocht en geluid te maken. Als het zo uitkomt zijn de binnenspouwbladen van gipskarton. Als er een wastafel opgehangen moet worden is de binnenwand nét een beetje dikker. Ik verbouwde ooit een half uitgebrand huis in De Pijp dat door generaties krakers was mishandeld. Met dat interieur was meer te beginnen dan met de nieuwbouwwoningen die ik nu achterlaat.

Waarom is degelijkheid geen argument op de woningmarkt? Paradoxaal genoeg heeft het te maken met het consumentisme in de woningbouw. Vastgoedmensen maken altijd hetzelfde grapje: de prijs van een huis wordt bepaald door de drie factoren Locatie, Locatie en Locatie. De woonomgeving is essentieel in de waardering van het huis. Vanzelfsprekend is het exterieur medebepalend. Het interieur staat er blijkbaar los van. In het buitenland is het verboden om nieuwbouw van papier te verkopen. In Nederland doet men niet anders. Op dat papier verschijnt het interieur op zijn best als een stelpost voor de keuken en het sanitair. Vrije keuze, iedereen blij, dat is de semantiek van de klantgerichtheid.

Dit zijn nog steeds geen sluitende antwoorden op de vraag van mijn makelaars. Natuurlijk heeft het rammelende interieurloze huis te maken met de arbeidsdeling in de bouwpraktijk. De bouw is een montagepraktijk. Trappen komen als geprefabriceerde componenten aan. Een willekeurige onderaannemer hoeft alleen nog maar een lat op de voeg tussen het huis en de trapboom te schieten en klaar is Kees. Zo vatten wij voegen op als holtes die bouwkundige componenten van elkaar scheiden.

Voegen betekent ook: bij elkaar brengen. Zó was mijn jarendertighuis afgewerkt. De aftimmerlatten waren halfrond en sloten steeds op iets doorschietende plintstukken en vensterbanken aan. Het timmerwerk vormde een compositie - simpel, elegant, adequaat - die elke notie van technische noodzakelijkheid achter zich liet. Mijn huis leek op ontwerpen van Frank Lloyd-Wright en Willem Marinus Dudok. De progressieve architectuur van de jaren dertig was door de aannemer binnen zijn eigen bouwkundige kaders doorontwikkeld.

In de jaren dertig deelden aannemerij, consument, opdrachtgever en ontwerper de wooncultuur. In de interieurs hoefde geen arbeidsklasse opgevoed te worden. Dat kwam later. Bruynzeelkeukens waren een vloek. Er hoefde ook nog geen karigheid, luxe, of keuzevrijheid bewezen te worden. Zulke klantgerichtheid is de projectontwikkeling tot last geworden. De klant zoekt het zelf maar uit.

Waarom ontwerp ik geen interieurs? Aan die vraag gaat een vraag vooraf. Is klantgerichtheid denkbaar zolang de wooncultuur opgedeeld is in een buiten- en een binnenkant?

Hans van der Heijden is architect en werkt daarnaast als publicist en docent. Over het werk van zijn bureau, Hans van der Heijden Architect, is vorig jaar het boek Street Architecture verschenen. Hij is honorary visiting professor aan de University of Liverpool en geeft les aan de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.

Trefwoorden

hans van der heijden column het timmermansoog woninginterieur

1	Nieuw voorstel voor renovatie en uitbreiding De Kuip woensdag, 26 november
2	Het streven naar nieuw is ouderwets donderdag, 20 november
3	SAWA officieel geopend door Koningin Máxima donderdag, 20 november
4	Space&Matter ontwerpt ingetogen houten paviljoen voor BSO in Zeist vrijdag, 21 november
5	Studioninedots deelt nieuwe beelden van project Spark op Smakkelaarsveld in Utrecht maandag, 24 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Het Timmermansoog: Construeren

11 februari 2020

Het Timmermansoog: Zelfdoen

10 november 2020

Het Timmermansoog: Middenrif

8 december 2020

Het Timmermansoog: Folklore

13 oktober 2020

Hans van der Heijden deelt fascinatie voor woonpalazzo in boek

6 februari

Het Timmermansoog: Moveable Feast

8 oktober 2019

Het Timmermansoog: Groot

10 september 2019

Het Timmermansoog: Paardenmiddel

11 juni 2019

Het Timmermansoog: Deur

14 mei 2019

Het Timmermansoog: Acceptatie

9 april 2019

Het Timmermansoog: Brexit

12 maart 2019

Het Timmermansoog: Vakmanschap

12 februari 2019

Het Timmermansoog: Niet-stad

15 januari 2019

Het Timmermansoog: Geloof

11 december 2018

Het Timmermansoog: Wonen

13 november 2018

Het Timmermansoog: Burgerwezen

9 oktober 2018

Het Timmermansoog: Proeftuin N

11 september 2018

Het Timmermansoog: Analogen

12 juni 2018

Het Timmermansoog: Zivilarchitektur

8 mei 2018

Het Timmermansoog: Gelegenheidswerk

10 april 2018

Het Timmermansoog: Arch-i-Varis

13 maart 2018

Het Timmermansoog: Stadsbank

13 februari 2018

Het Timmermansoog: Bajespuin

16 januari 2018

Het Timmermansoog: Castex

10 december 2019

Het Timmermansoog: Boijmans

14 januari 2020

Het Timmermansoog: Pathos

10 maart 2020

Het Timmermansoog: Plasticsoep

14 april 2020

Het Timmermansoog: Onheil

12 mei 2020

Het Timmermansoog: Vak

9 juni 2020

Hans van der Heijden

30 augustus 2020

Het Timmermansoog: Mies

8 september 2020

Hans van der Heijden – genomineerd voor de Architect van het Jaar-prijs

14 september 2020

Hans van der Heijden aangesteld als parttime hoogleraar Architectuurontwerp aan de Universiteit Antwerpen

29 september 2022

Toon alles

Gerelateerde video's

Hans van der Heijden

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2020

Andere nieuwsberichten

Schiphol investeert tien miljard in nieuwe terminal en andere infrastructuur

Gisteren, 16:22

Schiphol wil tot 2035 tien miljard euro investeren in betere en duurzamere infrastructuur, waaronder een nieuwe terminal en vernieuwde pieren.

Video's: genomineerden voor de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025

Gisteren, 13:00

Van de vier genomineerde architecten voor de Abe Bonnema Architectuurprijs 2025 zijn video's gemaakt.

'Landmark' voor duurzame toekomst komt in Rotterdamse wijk Waterkant

Gisteren, 11:53

De zogeheten Shift Landmark krijgt een plek in de toekomstige wijk Waterkant in Rotterdam-Zuid. Het gebouw moet een internationale trekpleister worden die mensen, bedrijven en andere organisaties aanzet tot actie voor een duurzame toekomst.

RxDOMI ontwikkelt modulaire, biobased mantelzorgwoning op basis van WikiHouse-systeem

25 november, 4:06

Met 3D-modules van 10 m2 kunnen kleinere en grote woonruimtes gerealiseerd worden. RxDOMI ontwikkelt en bouwt de modulaire mantelzorgwoning.

Flevoland rekent op kabinet bij openstellen Lelystad Airport

Gisteren, 16:54

De provincie Flevoland rekent erop dat het kabinet Lelystad Airport niet alleen openstelt voor Defensie, maar ook voor vakantievluchten.

CBS: bijna acht procent van de corporatiewoningen naar statushouders

Gisteren, 14:42

Bijna acht procent van de huurwoningen van woningcorporaties die in 2023 vrijkwamen, ging dat jaar naar statushouders.

Kennisinstituut: reizen met auto, vliegtuig en e-bike in de lift

25 november, 12:56

Het wegverkeer, het aantal vliegtuigpassagiers, en het gebruik van de elektrische fiets zijn in 2024 gegroeid en naar verwachting zet die stijging door.

Amsterdam koppelt metrolijn 50 en 53 om capaciteit metronetwerk te verhogen

25 november, 10:00

Op het nieuwe netwerk kunnen de metro's vaker rijden: acht keer per uur overdag en tien keer per uur in de spits. Door de ontvlechting rijden er straks minder lijnen op hetzelfde spoor.

Gemeente Den Haag komt met meldpunt voor onveilige plekken

24 november, 12:11

De gemeente Den Haag heeft een meldpunt gecreëerd waar mensen melding kunnen maken van onveilige plekken. Experts bekijken de locaties vervolgens om vast te stellen welke maatregelen er nodig zijn om het gevoel van veiligheid te verbeteren.

Vervoersregio's Rotterdam, Den Haag en Amsterdam willen miljard extra voor OV

21 november, 11:29

Volgens burgemeester Jan van Zanen van Den Haag is 500 miljoen euro extra nodig "om niet achteruit te gaan door indexering en bezuinigingen". En nog eens 500 miljoen euro is nodig "om het OV mee te laten groeien met het aantal inwoners.

Ga naar het nieuws-archief