Hans van der Heijden
Copyright: Maarten van Haaff

Het Timmermansoog: Pathos

10 maart 2020, 9:15
De president van de VS is van plan om het classicisme verplicht te stellen als stijl voor overheids­ge­bouwen. Make America Beautiful Again! De reflexen aan het architectenfront zijn voorspelbaar. Donald Trump zet de klok terug, las ik op een Amerikaanse website.

De Weens-Joodse filosoof Ludwig Wittgenstein was levenslang in gevecht met zijn afkomst. In 1946 zou hij schrijven: ‘Traditie is niet iets dat iedereen zomaar kan oprapen, het is geen draad die je opneemt wanneer je maar wilt, net zo goed als je je eigen voorouders niet kunt kiezen. Iemand die geen traditie heeft en het graag wil hebben, is een ongelukkig minnaar.’

Voor zover de Nederlandse discussie over de architectonische traditie enige diepgang heeft spelen ver­denkingen van aangenomen identiteit, van acquired taste, bepaald geen bijrol. Bestaat die hele traditie wel? In hoeverre is die deelbaar? Hoe aanvaardbaar is die traditie? Moderniseren wij geen ongewenste ideo­logieën? En zelfs: hoe nuttig is de traditie? Begrijpelijk allemaal, maar het zijn vragen die het feno­meen traditie eigenlijk op voorhand diskwalificeren.

Traditie heeft niets met nutsdenken en verantwoording van doen. Volgens het woordenboek betekent het woord traditie: oude gewoonte van een (grote) groep mensen. Wittgenstein suggereerde dat oude gewoonten bestaan zonder dat die werkelijk vast te pakken zijn. Tradities zijn niet vormvast en laten zich slecht dichtrede­neren. Niet voor niets bracht hij hierbij de grote emotie van het levensgeluk, de pathos, in stelling.

Het architectenbureau van Timothy Smith & Jonathan Taylor heeft een bijzondere opvatting over de Britse traditie. Zij herleiden die naar een zogenaamde Marginaal Classicisme. Zij geloven in een klas­sieke architectuur die voortkomt uit de Britse pit­toreske traditie, in een architectuur die imperfect ter wereld komt, omdat zij als zodanig is ontworpen. Prachtig, beweren zij. Zonder pardon worden zij in het gevolg van de Prince of Wales ge­duwd.

Er is wel wat tegenin te brengen, tegen dat gemarginaliseerde classicisme. Je kunt bijvoorbeeld vol­houden dat de klassieke architectuur een wensbeeld is, een onbereikbaar ideaal van perfectie. Ik oriënteer mij in mijn eigen ontwerpwerk eveneens op de klassieken. Omdat de omstandigheden dat verlangen komen ook mijn gebouwen imperfect ter wereld, niet omdat ik dat zo graag wil. Helaas.

Met Tim Smith en Jono Taylor kan ik discussiëren over het karakter van het classicisme en onze tra­dities, zonder te be­twijfelen wat dat voor ons ontwerpwerk mogelijk maakt, wat het voor ons doet. Tradities bewijzen geen eigen gelijk, maar voeden het ontwerp van comfortabele gebouwen die zich nestelen in de oude ge­bruiken van grote groepen mensen. De weldadigheid van gebouwen die zich op de traditie baseren is eenvoudig deelbaar. Voor mijn part zijn traditionele gebouwen waarin je kunt zwel­gen, bewust of zonder na te denken, gebouwen die a-moreel en a-logisch zijn. Er zit geen bood­schap in de architectuur.

Zo bezien zet het staatshoofd van de VS de klok voor- noch achteruit, Door het kapen van een cultureel fenomeen doet hij iets anders. Trump maakt van het classicisme een vehikel dat zijn su­perioriteit moet demonstreren. Met de traditie van het onbevangen genot heeft dat niks te maken. Zeker, zijn voor­­nemen is gebaseerd op pathos, op een ongelukkig pathos wel te verstaan.

Ludwig Wittgenstein besloot zijn aforisme aldus: ‘De gelukkige minnaar & de ongelukkige minnaar hebben beiden hun eigen pathos. Maar het is moeilijker om als een ongelukkige minnaar overeind te blijven dan als een gelukkige.’


Hans van der Heijden is architect en werkt daarnaast als publicist en docent. Over het werk van zijn bureau, Hans van der Heijden Architect, is vorig jaar het boek Street Architecture verschenen. Hij is honorary visiting professor aan de University of Liverpool en geeft les aan de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.

Trefwoorden

column hans van der heijden het timmermansoog

Gerelateerde nieuwsberichten

Gerelateerde video's

Andere nieuwsberichten

Stadsbestuur Zwolle akkoord met ontwikkelvisie Singelpark
1 uur geleden

Realisatie woongebouw Atlas I naast Essalammoskee in Rotterdam-Zuid gestart
3 uur geleden

CRa op zoek naar nieuwe Rijksbouwmeester
Vandaag, 10:25

Uitvoering plan West 8 voor Venlose herontwikkeling gestart
Gisteren, 16:37

Zeeland stopt samenwerking met aannemers over aanpak Zeelandbrug

1 uur geleden

Verbreding Betuwelijn in Duitsland duurt nog minstens tien jaar
3 uur geleden

Bouw van nieuwbouwwoning duurt steeds langer
Vandaag, 09:19

Steeds meer Nederlandse woningen zijn aardgasvrij
Gisteren, 10:49

EIB: door ‘straatjes erbij’ in Gelderland ruimte voor 260.000 huizen

Gisteren, 09:20

Dit jaar naar verwachting minder woningen erbij dan in 2024
8 december, 1:23
Ga naar het nieuws-archief
Hans van der HeijdenArchitect
ATAG Nederland
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Kingspan Light & Air
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Swisspearl Nederland
Forster Nederland N.V.
VELUX Commercial Benelux B.V.
Sempergreen
Houthandel van Dam
Aluprof Nederland BV
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco Nederland
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
wienerberger
Knauf Insulation
DUCO Ventilation & Sun Control
BEWI IsoBouw
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
Kingspan Geïsoleerde Panelen
GEZE Benelux B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
Jung | Hateha B.V.
Knauf B.V.
Saint-Gobain Glass Benelux
Faay Vianen B.V.
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Hunter Douglas Architectural
VOLA Nederland BV
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Holonite B.V.
AXOR + hansgrohe
Tata Steel Colorcoat®
Ontwerpers
Lidmaatschappen
Nieuwsbrieven
Leveranciers
Lidmaatschappen
Adverteren

Architectenweb
Over ons
Contact

© 2002 - 2025 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan