Gevel noord

Gevel oost

Gevel zuid

Gevel west

Straatgevel west

Kelder

Begane grond

Eerste verdieping

Tweede verdieping

Derde verdieping

Doorsnede cc

Doorsnede dd

Doorsnede ee

Detail

Situatie

Locatie in Antwerpen

Kunstacademie in Antwerpen met expositieruimte langs de straat

13 mei 2020, 9:00

De hogeschool voor beeldende kunstonderwijs Sint Lucas in Antwerpen beschikt over een nieuw gebouw. Atelier Kempe Thill heeft met een combinatie van transformatie en nieuwbouw een academiegebouw gerealiseerd, dat ruimte biedt voor interdisciplinaire kunstcreatie en de dialoog met het publiek.

De hogeschool voor beeldende kunst Sint Lucas in Antwerpen telt circa 100 werknemers en biedt onderwijs aan zo’n 600 studenten. De school schreef een wedstrijd voor vernieuwbouw van haar onderkomen, die in 2016 door Atelier Kempe Thill is gewonnen. Het architectenbureau heeft vervolgens het ontwerp verder ontwikkeld in samenspraak met de gebruikers en de opdrachtgevers.

Twee centrale vragen
De ambitie was om het ontwerp te gebruiken voor een reorganisatie van het onderwijsproces en het instituut zelf tot een academie voor de 21^e eeuw. Twee vragen stonden centraal, legt het architectenbureau uit: hoe zou het ontwerp interdisciplinair werk kunnen stimuleren en tot kunstcreatie inspireren, en hoe zou het ontwerp het publieke karakter van het instituut kunnen versterken en de school meer openen naar de stad.

Daarbij zag Atelier Kempe Thill zich geconfronteerd met – geen grote verrassing – een zeer laag bouwbudget en een complex programma dat gedeeltelijk in een bestaand gebouw moest worden geïntegreerd. Optimalisatie op verschillende niveaus en een algemeen minimalisme waren dan ook vanaf het begin belangrijke ontwerpcriteria.

Verbouw van de verpleegschool
Een bestaande verpleegschool uit de late jaren 1950 verkeerde in goede staat maar bood met kleine en inflexibele lokalen niet de gewenste ruimte. Atelier Kempe Thill koos voor gedeeltelijke hergebruik, gedeeltelijke transformatie en gedeeltelijke sloop om ruimte te maken voor een substantiële uitbreiding met nieuwbouw.

De transformatie was vooral gericht op de begane grond van het bestaande schoolgebouw. Door nagenoeg alle niet-dragende en gedeeltelijk dragende muren te verwijderen, zijn grotere en flexibeler ruimten gerealiseerd. Door het plaatsen van grote ramen in de 60 meter lange straatgevel is het gebouw geopend naar de publieke ruimte. Om de interactie met publiek en stad te vergroten zijn juist hier de openbare kunstbibliotheek en een tentoonstellingsruimte geplaatst.

In de centrale zijvleugel heeft Atelier Kempe Thill het studentenrestaurant gesitueerd – met zicht op de groene binnenplaats en de centrale hal. Op het dak van de bestaande bouw is een fotostudio gerealiseerd. Door het dak gedeeltelijk te verwijderen en een nieuwe structuur te plaatsen heeft het architectenbureau daarbij hogere en flexibeler ruimten gecreëerd.

Atelierhuis
De oude binnentuinvleugel is gesloopt om een nieuw, relatief groot volume te implementeren: het atelierhuis. Dit bouwvolume (ongeveer 34 x 34 m) bestaat uit vier verdiepingen van steeds 3,75 meter vrije hoogte. Het atelierhuis is deels ondergronds gerealiseerd om zijn absolute hoogte te beperken. De visuele impact hebben de architecten verder verminderd door de bovenste verdieping flink naar achteren te plaatsen.

De kelder van de nieuwbouw biedt ruimte aan onder meer werkplaatsen en een drukkerij. De begane grond en de eerste verdieping bieden atelierruimten voor beeldend kunstenaars. De ateliers zijn met elkaar verbonden door een 12 meter hoge vide van circa 8 x 13 meter, waarin daglicht valt via een groot, centraal geplaatst dakraam. Op de tweede verdieping liggen lokalen voor het tekenprogramma van de academie.

In de dialoogronde heeft Atelier Kempe Thill de opdrachtgever gestimuleerd het initiële ruimteprogramma te heroverwegen. Dit had effect: in plaats van de aanvankelijk gevraagde grote hoeveelheid afzonderlijke lokalen, biedt het atelierhuis nu open en neutrale plateaus met een oppervlakte van 930 m² per verdieping, vertelt het architectenbureau. Beweegbare scheidingswanden, die bovendien met de lift tussen verdiepingen kunnen worden verplaatst, maken het opdelen van de ruimten alsnog mogelijk.

Gevel en constructie
Het gevelontwerp is een projectspecifieke oplossing: een maximum aan gesloten muren van 2,2 meter hoog rond de plateaus bieden optimale omstandigheden voor het produceren en exposeren van kunstwerken. Boven deze muren lopen horizontale bandramen. Alleen op de begane grond is een 14 x 4 meter groot raam geplaatst, dat uitzicht biedt op het groene binnenterrein. Het panoramavenster springt subtiel uit de verder gladde gevel. In aanvulling op het glas is de gevel bekleed met aluminium platen in een donkere messingtint en een patroon van ronde gaten.

Om binnen het gestelde budget te blijven, heeft Atelier Kempe Thill een relatief betaalbaar systeem voor de bouw van het atelierhuis gekozen. De vloeren zijn gemaakt van massief gepolijst beton, akoestische plafonds zijn waar mogelijk vermeden om de betonnen plafonds in het zicht te houden, en wanden en kolommen zijn ontworpen in in-situ beton, met aandacht voor het bekistingspatroon.

In overleg met ingenieursbureau BAS Leuven heeft Atelier Kempe Thill een draagstructuur ontwikkeld met een minimum aan kolommen, dragende gevels en vrijdragende wanden, en zonder hoekkolommen. Het dak is uitgevoerd met voorgespannen dakbalken. Het interieur is voorts visueel bijna installatievrij. Met voorts de stalen balustrades rond het atrium en een aantal geschilderde houten interieurelementen biedt het atelierhuis de robuust ogende en neutrale achtergrond voor het werkproces van de kunstenaars in opleiding.

De foto's boven dit artikel zijn gemaakt door Ulrich Schwarz

Trefwoorden

onderwijsgebouw interieur schoolgebouw belgië vernieuwbouw antwerpen transformatie academiegebouw atelier kempe thill

1	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
2	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
3	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
4	Mecanoo presenteert ontwerp verbouwing Theater Hanzehof Zutphen maandag, 19 mei
5	Wenckebach – sociale woningbouw met toegevoegde kwaliteiten donderdag, 15 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

Transformatie Antwerpse blikvanger nadert voltooiing

7 september 2020

Een galerie waar wonen en tentoonstellen in elkaar overvloeien

10 april

Woongebouw met ruime wintertuinen in historisch Herkenrode

3 januari 2024

Compacte uitbreiding scholencomplex met ruimte voor groen

23 november 2020

Woonproject van Atelier Kempe Thill als baken aan het water

13 december 2023

Grootschalig stedelijk ensemble bij station Rennes naar ontwerp van Atelier Kempe Thill voltooid

11 juli 2024

Atelier Kempe Thill ontwerpt nieuw baken langs de Elbe in Hamburg

7 april 2020

Atriumhaus van Atelier Kempe Thill biedt nieuwe woningtypologie in Duitsland

4 februari 2020

Intense laagbouw Spijkerkwartier bekroond als Woongebouw van het Jaar 2019

31 oktober 2019

Rigoureuze renovatie van brutalistische flats in Antwerpen

22 oktober 2019

T2-campus in Genk is flexibele onderwijsfabriek

7 augustus 2019

Woningensemble Atelier Kempe Thill in Arnhem klaar

14 december 2018

Atelier Kempe Thill en Atelier 56S ontwerpen omvangrijk complex in Rennes

8 november 2018

Opleidingscentrum bovenop een tunnel voor spoorbeheerder

19 september 2018

Winnend ontwerp Maritiem Museum Antwerpen van team Atelier Kempe Thill

25 juni 2018

Centraal blok voor nieuwe Antwerpse stadswijk in aanbouw

21 december 2017

Wintertuinen bepalen aanzicht woonblok

9 januari 2017

Kempe Thill ontwerpt faculteitsgebouw Hasselt

16 december 2016

Energyville Genk is ruimtelijk onderzoekgebouw

16 november 2016

Kempe Thill ontwerpt kunstencampus Antwerpen

13 juni 2016

Voorstel voor co-living-project in Madrid van Keizer Koopmans

15 juni 2020

Schoolgebouw met ruime vleugels rond een levendig hart

14 juli 2020

Evenement Brussels Design September zoekt het dichterbij

5 augustus 2020

WonderWoods Utrecht krijgt ruimte voor digitale kunst

25 augustus 2020

Gebouw Zuiderplein van Atelier Kempe Thill in Antwerpen klaar

18 september 2020

Flexibele leer-werkplaats voor mode-opleiding Zadkine

12 oktober 2020

Ruime en flexibele studentenwoningen in gebouw Atelier Kempe Thill

16 oktober 2020

Atelier Kempe Thill wint prijsvraag Duitse gezondheidscampus

28 oktober 2020

Christian Rapp nog eens vijf jaar stadsbouwmeester van Antwerpen

29 oktober 2020

Ruwbouw-is-afbouw voor opvallend appartementencomplex in Antwerpen

12 november 2020

Ruimtelijk en representatief woongebouw door Atelier Kempe Thill

18 november 2020

Monolithisch en toch poreus schoolgebouw door SADAR + VUGA en LENS°ASS Architecten

24 november 2020

Ouderenwoningen in landelijke omgeving van Heist-op-den-Berg

3 december 2020

Robbrecht en Daem architecten ontwerpt ontvangstgebouw voor Rubenshuis

25 maart 2021

Atelier Kempe Thill en Canevas presenteren opgeleverde Infrabel Academy

11 oktober 2021

Atelier Kempe Thill en Kaderstudio winnen competitie voor woningen in Elsene

9 november 2021

Atelier Kempe Thill wint competitie opleidingscentrum STEPS van KU Leuven

8 december 2021

De Harmonie in Antwerpen heeft zijn luister terug

13 december 2021

Team Atelier Kempe Thill mag Droogdokkensite Antwerpen herontwikkelen

25 januari 2022

Uitbreiding hogeschoolcampus Mönchengladbach door team met Atelier Kempe Thill

6 oktober 2022

Acht lessen rond de renovatie van sociale woningbouw

12 april 2024

Architectenweb symposium: renovatie van sociale woningbouw

26 februari 2024

Atelier Kempe Thill geeft Brusselse flats met renovatie nieuwe uitstraling

26 januari 2024

Kazerneterrein Herkenrode in centrum Hasselt getransformeerd naar woongebied

2 januari 2024

Woonzorggebouw voor psychiatrische patiënten in Heist-op-den-Berg klaar

7 februari 2023

Historie en verval Wintercircus Gent zichtbaar gelaten bij renovatie

9 november 2022

Atelier Kempe Thill ontwerpt deel woningblok HafenCity Hamburg

19 januari 2022

Nominaties 'Woongebouw van het Jaar 2019' bekend

4 september 2019

Nederlandse kandidaten voor beurshal Brugge

16 november 2016

Laagbouw met hoge dichtheid in centrum Arnhem

12 februari 2016

Groot renovatieproject Kempe-Thill van start

9 september 2015

Kempe Thill ontwerpt T2-campus Genk

20 mei 2015

Kempe Thill wint tender woonproject Brussel

5 februari 2015

Project van Kempe Thill in Parijs van start

8 september 2014

Gemeentehuis Borsele in het nieuw gestoken

27 augustus 2014

Architectenweb houdt Het Grote Zorgcongres

16 oktober 2013

Atelier Kempe Thill herontwikkelt militair terrein

25 september 2013

Atelier Kempe Thill wint prijsvraag voor klooster

2 september 2013

Kempe Thill herontwikkelt Wintercircus Gent

15 januari 2013

Renovatie gemeentehuis Borsele gestart

10 januari 2013

Kempe Thill ontwerpt woningbouw Parijs

11 mei 2012

2011: De belangrijkste prijzen

23 december 2011

Stem op 'Architect van het Jaar' 2011

30 november 2011

FABRIC en LOLA ontwerpen landgoed

8 september 2011

Nominaties Bal van het Jaar-prijs bekend

24 juni 2011

Sociale woningbouwcomplex voor Bremen

9 juni 2011

Bouw jongerencentrum Osdorp van start

1 maart 2010

'Huis van de gemeenschap' voor Borssele

14 januari 2010

Duitstalige Belgen schrappen dure nieuwbouw

22 december 2009

Amsterdamse Nieuwbouwprijs van start

18 september 2009

Glaswoningen van Kempe Thill in Moerwijk

21 juli 2009

‘Rotterdam biedt nog geen echte kansen’

25 maart 2009

‘Te hoge eisen bij stadskantoor Rotterdam’

19 maart 2009

Europese klacht over Havenhuis Antwerpen

23 februari 2009

Atelier Kempe Thill wint Detail Preis 2009

20 januari 2009

Atelier Kempe Thill vernieuwt 'nazihotel' Rügen

3 december 2008

Plasterk ziet niets in aanbestedingsautoriteit

26 september 2008

BNA in gesprek over aanbestedingsautoriteit

1 september 2008

‘Schetsen’ Westland te gortig voor architecten

21 juli 2008

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Voids benadert lastig plangebied als aantrekkelijke leefomgeving

Vandaag, 16:48

In opdracht van de gemeente ’s-Hertogenbosch en woningcorporatie Zayaz heeft bureau Voids het stedenbouwkundig plan en het beeldkwaliteitsplan voor de nieuwe woonbuurt De Donken opgesteld.

Een gevel uit treinramen voor een onderhoudsgebouw van NS

Vandaag, 12:34

In opdracht van NS heeft Arcadis een nieuwe zogenoemde kuilwielenbank voor de onderhoudslocatie Leidschendam ontworpen. De architectuur van het gebouw is sterk bepaald door de situatie op het emplacement en het hergebruik van ‘spoorse’ materialen.

Volume brengt circulaire souvenirs en een grijpmachine naar de Architectuurbiënnale

Gisteren, 17:08

Bezoekers van de Architectuurbiënnale in Venetië kunnen in de Giardini proberen een ‘Circular Souvenir’ uit een grijpmachine te vissen. De machine is geplaatst door architectuurtijdschrift Volume; de souvenirs zijn ontworpen door diverse architecten.

Meer woningbouw: graag, maar dan wel goede en gezonde woningen met voldoende daglicht

Gisteren, 13:37

Naar aanleiding van het advies dat de commissie STOEP recent publiceerde, benadrukt architect Maarten van Bremen, voorzitter van stichting Dutch Daylight, dat de regelgeving voor bouwkwaliteit uiteindelijk bijdraagt aan fysieke en mentale gezondheid.

Nieuwe editie van de Architecten Wielerkoers

Vandaag, 14:45

Architecten met een passie voor (interieur)architectuur én voor fietsen kunnen hun hart ophalen bij de derde editie van de Architecten Wielerkoers, op donderdag 4 september 2025.

Nieuwe Rotterdamse aanpak woningbouw: meer snelheid, minder regels en heldere keuzes

Vandaag, 09:49

Met kortere procedures, minder regels en duidelijke kaders voor ontwikkelaars en bouwers wil Rotterdam sneller betaalbare woningen bouwen, zonder in te leveren op kwaliteit of duurzaamheid.

Gemeenten krijgen 7.000 euro per gebouwde betaalbare woning

Gisteren, 15:05

Dat maakte woonminister Mona Keijzer (BBB) bekend. In 2025 is de grens voor betaalbaarheid vastgesteld op 405.000 euro voor een koophuis.

Marian Herman wordt algemeen directeur ontwikkelaar Edge

Gisteren, 13:14

Hij volgt per 1 september de huidige CEO en oprichter van het bedrijf Coen van Oostrom op, die een andere functie gaat vervullen binnen Edge.

KYK Architecten/Quadraat neemt architectenbureau MD2A over

Gisteren, 12:59

De beide bureaus richten zich op architectuur op vergelijkbare gebieden en de overname past goed bij de de ontwikkelambitie van KYK Architecten, laat het Goudse bureau weten.