Francesco Veenstra

De groene beloftes van helmgras en gestapelde fruitbomen

23 januari 2018, 12:30

Er is een trend gaande in de architectuur waarbij gebouwen langzaamaan verticale parken worden. Nagenoeg iedere berichtgeving over nieuwe bouwplannen tonen hoge woontorens die gehuld gaan in weelderig groen. De geënsceneerde impressies stellen ons een toekomst voor waarin er niet minder, maar juist meer groen is in onze steden. Zijn deze beloftes vals of gaan onze steden er in de komende jaren verrassend veel groener uitzien?

In de afgelopen jaren heb ik ervaren dat het thema duurzaamheid door opdrachtgevers en ontwikkelaars in projecten al snel werd vertaald naar een opgave tot vergroening van de bebouwing. Beelden van woontorens met veel beplanting op en aan balkons werd de nieuwe norm. Om de kwaliteit van het groen in het beeld zo goed mogelijk voor te stellen bleek een toenemende vraag naar jonge ambitieuze en verbeeldende landschapsarchitecten. Natuurlijk niet alleen om van gebouwen verticale landschappen te maken; ook om kwalitatieve buitenruimtes te ontwerpen.

De huidige plannen voor steden als Amsterdam, Utrecht en Eindhoven lijkt geïnspireerd op het project Bosco Verticale van architect Stefano Boeri. Zijn indrukwekkende woontorens in het centrum van Milaan hebben de belofte van de eerste visualisaties volledig ingelost. Een diversiteit aan beplanting maakt van de torens unieke biotopen. Het verticale landschap oogt als een projectie van de tuinen van een heus Italiaans Palazzo, waarbij het wonen verscholen gaat achter professioneel geschoren struiken en bomen.

Afgelopen jaar werkte ik aan competities voor de transformatie van de Bijlmer Bajes in Amsterdam en het Healthy Urban Quarter in Utrecht. Daar raakte ik in gesprek met een directeur van Hines, de Amerikaanse ontwikkelaar van Bosco Verticale in Milaan. Hij vertelde mij dat ze flink hebben geïnvesteerd in de betonnen draagconstructie en dat er een kostbaar onderhoudscontract is aangegaan om de beplanting tot in lengte van jaren goed te kunnen onderhouden. Ze deinsden niet terug voor de consequenties die hun groene belofte aan de stad met zich meebracht. Met geld, ambitie en een exploitatieplan realiseerden ze een unieke nieuwe stedelijkheid.

In het concept van Bosco Verticale rust het ontwerp van de gebouwen vooral op de aanwezigheid van de beplanting. Ondanks een fraai patroon van witte, uitkragende balkons zien de gebouwen zelf er somber uit wanneer de bomen hun blad verliezen of, erger nog, wanneer de eigenaren in de toekomst zouden besluiten de balkontuinen te ruimen. Wat dan overblijft zijn luxe woontorens, bekleed met eenvoudige, donkergrijze gevelbeplating. Waartoe zal zo’n scenario leiden in een project als 'Vertical Forest' van Stefano Boeri in Utrecht of 'Nieuw Bergen' in Eindhoven en 'The Valley' in Amsterdam, beide van MVRDV. De beloftes in deze indrukwekkende projecten zijn groot en de hoop op de werkelijke realisatie van de gephotoshopte impressies zijn nog groter.

In Europa zijn verschillende voorbeelden waar groen de hardheid van de (overwegend brutalistische) architectuur tot op de dag van vandaag met succes verzacht. Echter zijn er zo veel meer voorbeelden waar de wil en de behoefte om buitenruimtes van woongebouwen kwalitatief te vergroenen zichtbaar afwezig is. Ik vraag mij dan ook af of we ons met de verleidelijke beelden van de huidige architectuurtrend niet een beetje voor de gek houden.

Nu de ambitie naar stedelijke vergroening toeneemt en talentvolle landschapsarchitecten in opmars zijn, dient zich de kans voor om de groene stad juist te gaan realiseren in de openbare ruimte: in straten, in parken en rondom pleinen. Stedelijke plekken die uitnodigen tot individuele en gezamenlijke activiteiten en die door maat, schaal en beheersbaarheid op de langere termijn een veel grotere impact hebben dan die verwaaide fruitboom op een balkon of de vergeelde pluk helmgras op een grijs dakterras.

Francesco Veenstra is architect en vormt samen met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal het bureau Vakwerk architecten. Voor Architectenweb observeert hij de hedendaagse architectuurpraktijk en de impact van de gebouwde omgeving op onze maatschappij.

Trefwoorden

stefano boeri vakwerk architecten francesco veenstra bosco verticale

1	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
2	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
3	Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer donderdag, 21 november
4	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november
5	Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes vrijdag, 22 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Tien lessen rond groene hoogbouw

19 juni 2019

Kraamkamers van de Nederlandse architectuur

18 september 2018

Eerste bomen geplant bij Wonderwoods in Utrecht

26 mei 2023

De bibliotheek: broedplaats van maatschappelijke vooruitgang

21 mei 2019

Ex-partners Mecanoo starten eigen bureau

5 september 2017

Strijp-S krijgt een verticaal bos van Stefano Boeri

18 december 2017

Bouw torencomplex Valley van start

7 september 2017

Stefano Boeri en MVSA ontwerpen torens Jaarbeursboulevard

30 juni 2017

Bjarke’s Requiem?

15 mei 2018

Zonder debat geen werkelijke vooruitgang

19 juni 2018

Het ambacht begint al op de kleuterschool

20 maart 2018

Opdrijvende grondprijs is ‘laaghangend fruit’ van hoogconjunctuur

17 april 2018

What's the benefit?

20 februari 2018

De betekenis van niet-gerealiseerd werk

16 oktober 2018

De grensbewaking van burgemeester Aboutaleb

20 november 2018

Bouwen op grote hoogte vraagt om herdefinitie van woonopgave

18 december 2018

Samen kunnen we Nederland duurzamer én mooier maken

22 januari 2019

Optimisme is de motor van een volslank Nederland

19 februari 2019

Van opwarming naar warming-up!

19 maart 2019

Boven ondergrondse sporen is ruimte voor leegte én nieuwbouw

16 april 2019

‘Solidariteit’ is geen sluitpost maar een stelpost

18 juni 2019

De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen

17 september 2019

Beroepservaring van een jonge architect in een weerbarstig werkveld

15 oktober 2019

Polarisatie? Ik zoek graag de verbinding!

19 november 2019

Voor wie is de stad?

17 december 2019

Kamer positief over planten zeventien miljoen bomen

10 juni 2020

Campagne MeerBomenNu wil miljoen bomen weggeven

12 juni 2020

Schoolkinderen planten honderdduizenden bomen op Boomfeestdag

16 november 2022

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Team met MoederscheimMoonen en Felixx wint aanbesteding Insulindestraat Rotterdam

Gisteren, 17:18

MoederscheimMoonen Architects, Felixx en de ontwikkelaars GetYourKIKX en Sustain Real Estate Consultancy hebben als team de aanbesteding voor woningbouw gewonnen met het plan Via Insulae.

Woonzorggebouw van Bierman Henket met flexibele structuur

Gisteren, 16:00

In opdracht van woonzorgorganisatie Het Laar heeft BiermanHenket het gebouw Laarstede ontworpen, als uitbreiding van de bestaande locatie in Tilburg.

Definitief ontwerp voor vernieuwing Centrale Bibliotheek Rotterdam is klaar

Gisteren, 15:30

Het definitief ontwerp voor de nieuwe Centrale Bibliotheek in Rotterdam is klaar en zowel de omgevingsvergunning als de vergunning voor de warmte-koudeopslag in de bodem zijn definitief verleend. De vernieuwing start in het voorjaar van 2026.

Woongebouw MO*town Track 8 nabij station Sloterdijk opgeleverd

Gisteren, 15:15

Nabij station Amsterdam Sloterdijk is het door De Zwarte Hond ontworpen woongebouw MO*town Track 8 opgeleverd. Het complex telt 94 appartementen en heeft voorzieningen op de begane grond.

Makelaars: impact bankroeten op leegstand in winkelstraat beperkt

Gisteren, 13:40

Het toenemende aantal faillissementen in de detailhandel zorgt vooralsnog niet voor een explosieve toename van de leegstand in de Nederlandse winkelstraat.

Madlener wil verbreding A27 bij Zeewolde als eerste opstarten

Gisteren, 10:37

De minister wil de uitbreiding van de A27 tussen Zeewolde en Eemnes als eerste van zeventien gepauzeerde projecten laten doorgaan.

Coalitiepartijen willen nieuw onderzoek naar Lelylijn

25 november, 2:31

Coalitiepartijen VVD, NSC en BBB willen een nieuw onderzoek dat de Lelylijn koppelt aan de inrichting van Nederland op de lange termijn en de bouw van nieuwe woningen.

Onderzoek: overwaarde koopwoning klimt tot gemiddeld 220.000 euro

25 november, 9:35

De gemiddelde overwaarde op een koopwoning in Nederland is verder gestegen door de aanhoudende stijging van de huizenprijzen. Dit zou blijken uit berekeningen van marktonderzoeker Calcasa.