Francesco Veenstra

Beroepservaring van een jonge architect in een weerbarstig werkveld

15 oktober 2019, 9:45

Onlangs mocht ik aanwezig zijn bij de eindgesprekken van vier ‘architecten in ontwikkeling’. Jonge ontwerpers die aan het einde van hun twee jaar durende beroepservaringsperiode waren aanbeland en hun bevindingen deelden in een soort examenmoment. Hun verhalen brachten me terug in de tijd dat ik de eerste stappen zette in de architectuurpraktijk. Een fase waar ik met dankbaarheid op terugkijk door de bijzondere ontmoetingen die de basis vormden voor mijn positionering in het werkveld, zoals dat tegenwoordig in een eindverslag wordt genoemd. De verbouwing van een monumentaal gebouw bleek mijn leerschool.

Het is in de laatste dagen van 1995 wanneer ik voor het eerst naar een serieus toneelstuk ga. Tweeëntwintig ben ik en ik woon op dat moment een half jaar in de Randstad. Het eerste project waaraan ik als architect-in-opleiding begin te werken is de verbouwing van een onopvallend, groot monumentaal pand aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. Een voormalige Lutherse kerk midden op een van de grachten aan de rand van de rosse buurt.

In de vergaderingen, die ik samen met mijn leermeesters bijwoon, praten we over de nieuwe standplaats van toneelgezelschap De Trust. We treffen onze opdrachtgever eerst vooral op het Westergasfabriekterrein in een tochtige en koude transformatorhal; een karaktervol gebouw dat door de annexatie van theater- en filmmakers is getransformeerd van verlaten industrieel erfgoed tot culturele broedplaats. De najaarsvergaderingen kenmerken zich door ongeschoren acteurs en technisch personeel die met wollen handschoenen aan en grote mokken oploskoffie in hun handen de vergaderruimte binnenlopen op zoek naar regisseur Theu. Anneke (de stem van de HEMA) en Jaap (de boer uit ‘de Poolse bruid’) lopen regelmatig langs, op weg naar de ochtendrepetitie.

De worsteling die het gezelschap doormaakt in de zoektocht naar een perfect theater in een ongeschikt gebouw blijkt voor mij een ideale leerschool: ik werk in een half jaar aan alle denkbare facetten van de architectuur. Maar bovenal kom ik in de situatie terecht waarbij ik als vanzelfsprekend naast de opdrachtgever en de gebruikers kom te staan. Met hen praat ik over wat zij nodig hebben in hun creatieve werkplaats. Over hun schouders kijk ik mee naar scenes die tot in den treure opnieuw worden geoefend, tot de regisseur instemmend knikt.

Guus, hoofd van de technische staf, vertelt mij veel over hoe ze met weinig geld geweldige decors maken. En over de effecten van verf en kunstlicht. Guus heeft altijd vieze handen en draagt een bril met een fors, zwart montuur. Hij praat over steigerbuizen en hij denkt in visuele effecten. Ik help hem af en toe wanneer hij aan het lassen is en hij wel wat hulp kan gebruiken om het staal op z’n plaats te krijgen. Wanneer we samenwerken vertelt hij hoe belangrijk het is dat een theater goede logistiek heeft. Dat decors met grote afmetingen gewoon naar binnen kunnen worden gereden en waar het wisselen van een lampje in het lichtgrid echt wel binnen een paar minuten geregeld moet zijn. En dat ze veilig boven het toneel moeten kunnen lopen tijdens een voorstelling, zonder dat het publiek dat in de gaten heeft. Guus is een wandelend programma van eisen. En alleen door bij hem te zijn kom je erachter wat werkelijk belangrijk is voor het goed functioneren van het theater.

Guus vertelt mij meer over de voorstelling die op dat moment in Frascati draait – Faust. Hij helpt mij om me voor te bereiden op de voorstelling die ik kort daarna zelf mag bekijken, wanneer we met het bestuur van De Trust de start van de bouw gaan vieren. Ik bekijk de voorstelling als door de ogen van Guus en Theu. En als ik, maanden later, samen met een van de acteurs de laatste hand leg aan de installatie van de nieuwe bar, twee dagen voor de openingsvoorstelling van het nieuwe Trusttheater, realiseer ik mij dat ik als architect de taak heb vooral mét de gebruikers te werken aan hún huis. Om een gebouw te ontwerpen dat een middel is om hun creativiteit ruimte te bieden. Nu en in de toekomst.

Nu, bijna vijfentwintig jaar later, bouw ik met mijn collega’s aan een eigen huis voor ons architectenbureau. Een rijksmonument zo groot als het pand van de Trust aan de Kloveniersburgwal. Met minstens zoveel uitdagingen om het programma zorgvuldig in te passen en het gebruik van de industriële ruimtes van het Ketelhuis in Delft geschikt te maken voor de wensen van nu. Maar nu niet alleen in de rol van ontwerper; met mijn partners ben ik ook initiator, opdrachtgever, gebruiker, hoofdaannemer, financier, verhuurder, en uitbater van een lunchcafé.

Regelmatig moet ik denken aan Guus, Theu en aan de acteurs terwijl we de laatste hand leggen aan het project. Hun ideeën en hun zorgen zijn nu ineens voor mij ervaarbaar. We ontwerpen en bouwen een huis als middel om onze creativiteit ruimte te bieden. Als we over een paar weken gaan inhuizen zullen we zien hoe de leerschool in de jaren negentig zich na twee- en half decennia heeft uitbetaald.

Francesco Veenstra is architect en vormt samen met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal het bureau Vakwerk architecten. Sinds deze zomer is hij ook voorzitter van de Branchevereniging van Nederlandse Architectenbureaus (BNA). Voor Architectenweb observeert hij de hedendaagse architectuurpraktijk en de impact van de gebouwde omgeving op onze maatschappij.

Trefwoorden

francesco veenstra trusttheater beroepservaringsperiode vakwerkhuis column

1	Rotterdam gestart met metamorfose Hofplein naar groen stadsplein dinsdag, 15 april
2	Kantoorgebouw in Maastricht gaat mix aan bewoners huisvesten maandag, 14 april
3	MVRDV en Zecc Architecten transformeren Heerlense kerk tot stadsbad donderdag, 17 april
4	Hilversumse Architectuurprijs voor projecten van Monadnock en De Koning Architecten dinsdag, 15 april
5	Proeftuin Cajanus van team met HBB groep en FARO wint tender in Haarlem dinsdag, 15 april

Gerelateerde nieuwsberichten

De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen

17 september 2019

Francesco Veenstra pakt BNA-voorzittershamer op

20 juni 2019

‘Solidariteit’ is geen sluitpost maar een stelpost

18 juni 2019

De bibliotheek: broedplaats van maatschappelijke vooruitgang

21 mei 2019

Boven ondergrondse sporen is ruimte voor leegte én nieuwbouw

16 april 2019

Van opwarming naar warming-up!

19 maart 2019

Optimisme is de motor van een volslank Nederland

19 februari 2019

Samen kunnen we Nederland duurzamer én mooier maken

22 januari 2019

Bouwen op grote hoogte vraagt om herdefinitie van woonopgave

18 december 2018

De grensbewaking van burgemeester Aboutaleb

20 november 2018

De betekenis van niet-gerealiseerd werk

16 oktober 2018

Kraamkamers van de Nederlandse architectuur

18 september 2018

Zonder debat geen werkelijke vooruitgang

19 juni 2018

Bjarke’s Requiem?

15 mei 2018

Opdrijvende grondprijs is ‘laaghangend fruit’ van hoogconjunctuur

17 april 2018

Het ambacht begint al op de kleuterschool

20 maart 2018

What's the benefit?

20 februari 2018

De groene beloftes van helmgras en gestapelde fruitbomen

23 januari 2018

Polarisatie? Ik zoek graag de verbinding!

19 november 2019

Voor wie is de stad?

17 december 2019

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal over het Vakwerkhuis

23 oktober 2020

Andere nieuwsberichten

Brede toekenning van monumentenstatus op ENCI-terrein Maastricht

17 april, 5:08

Op het terrein van de voormalige cementfabriek ENCI in Maastricht zijn vijf rijksmonumenten en achttien gemeentelijke monumenten aangewezen. Bij de viering zijn meteen plannen voor herbestemming gepresenteerd.

Bestemmingsplan Rijnhaven Rotterdam definitief

17 april, 3:08

De Raad van State heeft op 16 april alle ingediende zienswijzen tegen het bestemmingsplan voor de Rijnhaven ongegrond verklaard. De ambitieuze gebiedsontwikkeling in het hart van Rotterdam-Zuid kan volledig starten.

Ingrijpende renovatie van een school voor speciaal onderwijs door EVA architecten

17 april, 12:30

Het schoolgebouw van SO Lux in de Utrechtse wijk Zuilen was zo’n vijftig jaar oud en voldeed niet aan de eisen en wensen die nu gelden. Naar ontwerp van EVA architecten is het gebouw gerenoveerd en verduurzaamd.

MVRDV en Zecc Architecten transformeren Heerlense kerk tot stadsbad

17 april, 11:07

In de rijksmonumentale kerk wordt een zwembad gerealiseerd met een verstelbare bodem. Ook kan de gehele kerkvloer onder water worden gezet, zodat de bezoekers kunnen ‘lopen op het water’ en de kerkruimte wordt weerspiegeld in het water.

Emma Scholten benoemd tot partner bij Powerhouse Company

17 april, 4:12

Sinds ze negen jaar geleden in dienst trad, heeft Scholten een centrale rol gespeeld in de ontwikkeling van het internationale architectenbureau.

Corporaties: huurbevriezing bedreigt bouw tienduizenden huizen

17 april, 9:11

Woningcorporaties kunnen de komende jaren tienduizenden minder huizen bouwen op de krappe woningmarkt door de huurbevriezing die de coalitiepartijen zijn overeengekomen in de voorjaarsnota.

Huurders kunnen uit minder huizen kiezen, ook in middensegment

16 april, 9:11

Door de krapte nam de gemiddelde prijs per vierkante meter voor het eerst sinds lange tijd harder toe dan de inflatie.

Minder geloof in afhandeling aardbevingsschade onder dit kabinet

15 april, 4:20

Het vertrouwen van de Groningers in de afhandeling van de schade door de gaswinning is afgenomen sinds het aantreden van het huidige kabinet, meldt onderzoeksgroep Gronings Perspectief.

Joost Wetzel benoemd tot associate bij Mei architects and planners

15 april, 11:15

Sinds zijn start bij het bureau in 2018 heeft Wetzel zich ontwikkeld tot divisieleider ‘Bestaand & Nieuw’, een divisie die zich richt op transformatieprojecten. Daarbij heeft hij zijn expertise uitgebreid met een focus op biobased bouwen en houtbouw.