Francesco Veenstra

Optimisme is de motor van een volslank Nederland

19 februari 2019, 9:17

Afgelopen week werd ik bevraagd op mijn ideeën over de woningbouwopgave waar Nederland momenteel voor staat. Eén miljoen woningen zijn nodig om het huidige tekort weg te werken en om te voorzien in de groeiende vraag naar woonruimte. In het zoeken naar oplossingen voor de bouwproductie die in de komende tien tot vijftien jaar moet worden gerealiseerd, wordt vooral gekeken naar het verdichten van de bestaande steden of naar het bouwen in het groen. En hierbij ligt in de discussie de focus vooral op het toevoegen van woningen en minder op alle andere aspecten die impact hebben op de verdere stedelijke en landschappelijke ontwikkeling van Nederland.

Veranderende technieken in de voedselproductie, toenemende duurzaamheidsmaatregelen, de groei van het online winkelen; het zijn allemaal ontwikkelingen die het Nederlandse landschap in rap tempo veranderen. Veranderingen die niet direct iets met de woningbouw te maken hebben, maar die in de discussie over bouwen in bestaande kernen of juist daarbuiten moeten worden meegewogen. De huidige richting die wordt gegeven vanuit het Rijk (voorbereidingsstukken NVOI) laat te veel sturing over aan de regionale overheden, waardoor gebrek aan integraliteit in keuzes en oplossingen een risico vormen voor een gewenst toekomstbeeld. Over een toetsingsmechanisme wordt nog nergens gesproken en dat is verontrustend.

Terwijl de vraag over de oplossingen van het woningentekort in mijn hoofd rondging reed ik een aantal dagen achtereen het land door. Door Amsterdam, Almere en Rotterdam, langs Utrecht en over de Veluwe. Door de gemeente Hollandse Kroon, door Nationaal park de Weerribben. Over de Afsluitdijk, langs de Brouwersdam en door de polders bij Oudewater. Dichtbebouwd Nederland wisselde zich af met schilderachtige vergezichten met waterpartijen, duinen, wuivende rietkragen en grauwe landbouwakkers. Beelden die naadloos passen in het door het College van Rijksadviseurs (CRa) geschetste Panorama Nederland. Het panorama schetst volgens het college “een optimistisch en aantrekkelijk toekomstbeeld dat voor iedereen uiterst herkenbaar blijft, maar toch op allerlei terreinen fundamenteel anders werkt. Met als motor het verlangen.”

Wat bijzonder aantrekkelijk is aan het document van het CRa is de optimistische grondhouding ten aanzien van het werken aan een toekomstig Nederland. Uit iedere zin blijkt de achtergrond van de auteurs: het zijn ontwerpers, architecten die in iedere opgave zoeken naar welke kwaliteiten zichtbaar kunnen worden gemaakt en die een aantrekkelijke situatie creëren in het grotere geheel. De panorama’s zijn dromen die al werkelijkheid zijn in delen van ons land en die creatieve aandacht vergen in de verdere verdichtingsopgave.

Dat die creatieve aandacht soms lastig is aan te wenden en dat de economische afwegingen in de ontwikkeling van gebieden door vele krachten worden beïnvloed was deze week voor mij weer opmerkelijk zichtbaar. De tocht door het land bracht mij langs een groeiende omvang van metershoge bedrijfshallen, distributiecentra, datacenters en tuinderskassen. Gebouwen die niet of nauwelijks een plek hebben veroverd in het Panorama Nederland, maar die wel degelijk in grote mate aanwezig zijn in ons landschap en in het groeiende stedelijk gebied.

Zo wordt er momenteel in rap tempo langs de A7 nabij Middenmeer een enorm kassengebied gebouwd, gecombineerd met datacenters. Een bijzonder intelligente combinatie van functies waarbij energie-uitwisseling tussen beide tot duurzame werkprocessen leidt, maar ook tot kolossale, landschapsvreemde industrieterreinen. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van het bedrijventerrein aan de A28 tussen Zwolle en Meppel. De groei van het online winkelen leidt hier tot distributiekathedralen die iedere normale inschatting van schaal voorbijgaan.

Deze ontwikkelingen zijn het gevolg van regionale besluitvorming en lokale toetsing. Met de beste bedoelingen wordt ruimte geboden aan noodzakelijke economische ontwikkelingen zonder voldoende oog te hebben voor de ruimtelijke impact en zonder middelen om onwenselijke situaties tegen te gaan. Nu de roep naar meer en meer woningen steeds urgenter wordt, ligt ook hier het risico van lokale en regionale belangen op de loer. Een integraal economisch masterplan voor Nederland is hard nodig waarin concrete voorstellen voor onder andere locaties voor wonen, werken, industrie, infrastructuur, landbouw en natuur zijn opgenomen. En of er nu stedelijk wordt verdicht of dat er wordt ontwikkeld op de grens van stad en land, landelijke sturing (met meer dan alleen een optimistisch wensbeeld) is nodig om vanuit een groter belang het nieuwe Nederland te gaan realiseren. Een Nederland dat steeds voller wordt, maar ook met de juiste zorg en aandacht aantrekkelijk in vorm blijft; volslank dus!

Francesco Veenstra is architect en vormt samen met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal het bureau Vakwerk architecten. Voor Architectenweb observeert hij de hedendaagse architectuurpraktijk en de impact van de gebouwde omgeving op onze maatschappij.

Trefwoorden

column francesco veenstra

1	VDL en Marco Vermeulen presenteren plan ringvormig gebouw Eindhoven maandag, 27 maart
2	Villa door Paul de Ruiter Architects voegt zich in groen duinlandschap vrijdag, 24 maart
3	Rotterdam gaat aan de slag met stadionloos Feyenoord City 2.0 woensdag, 29 maart
4	Plan Sample gekozen voor blokken met 357 woningen Buiksloterham maandag, 27 maart
5	Fantastisch dinsdag, 28 maart

Gerelateerde nieuwsberichten

De bibliotheek: broedplaats van maatschappelijke vooruitgang

‘Solidariteit’ is geen sluitpost maar een stelpost

Francesco Veenstra pakt BNA-voorzittershamer op

De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen

Beroepservaring van een jonge architect in een weerbarstig werkveld

Polarisatie? Ik zoek graag de verbinding!

Voor wie is de stad?

Samen kunnen we Nederland duurzamer én mooier maken

Bouwen op grote hoogte vraagt om herdefinitie van woonopgave

De grensbewaking van burgemeester Aboutaleb

De betekenis van niet-gerealiseerd werk

Kraamkamers van de Nederlandse architectuur

Zonder debat geen werkelijke vooruitgang

Bjarke’s Requiem?

Opdrijvende grondprijs is ‘laaghangend fruit’ van hoogconjunctuur

Het ambacht begint al op de kleuterschool

What's the benefit?

De groene beloftes van helmgras en gestapelde fruitbomen

Van opwarming naar warming-up!

Boven ondergrondse sporen is ruimte voor leegte én nieuwbouw

Francesco Veenstra kandidaat-voorzitter BNA

Andere nieuwsberichten

Nanne de Ru en Hans Ibelings lanceren nieuwe uitgeverij

21 minuten geleden

Fraaie en laagdrempelige boeken over architectuur en design, dat zijn de boeken die architect, ontwikkelaar en bouwer Nanne de Ru en architectuurhistoricus Hans Ibelings bij hun nieuwe uitgeverij Maas Lawrence willen uitbrengen.

West 8 wint prijsvraag voor park in Buenos Aires

1 uur geleden

Het park wordt gerealiseerd op een schiereiland tussen het centrum en de baai waaraan de Argentijnse hoofdstad is gelegen. Het park wordt voorzien van verschillende landschapstypen en ecosystemen.

Urban Symbiose presenteert Amsterdamse villa met veel groen en uitzicht

Gisteren, 16:05

Voor een gezin in Amsterdam heeft Urban Symbiose een villa binnen de stadsring ontworpen. Villa Amstel is voorzien van royale overstekken die zijn begroeid met planten, bloemen en ander groen.

BPD mag eerste fase Buurtschap Crailo ontwikkelen

Gisteren, 14:26

Het gaat om het zogeheten Kazernekwartier, een plan met onder meer ruim 170 woningen op de plek waar de Kolonel Palmkazerne staat. Karres en Brands, Wenink Holtkamp Architecten en NAMO Architecture zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.

Ruim negentig gemeenten willen uitstel provinciale gebiedsplannen

1 uur geleden

Uiterlijk 1 juli moeten provinciebesturen vastleggen hoe ze in de nabije toekomst willen omgaan met natuur, klimaat, water en stikstof.

‘Grote zorgen’ in Kamer of bouwplannen De Jonge wel haalbaar zijn

Gisteren, 15:17

De Tweede Kamer is er allerminst gerust op dat minister Hugo de Jonge zijn grote ambities op het gebied van woningbouw gaat waarmaken.

Weerstand van bewoners tegen komst erotisch centrum in Amsterdam

Gisteren, 09:52

De bewoners zijn bang dat er massaal toeristen op het centrum afkomen, met overlast en drugscriminaliteit als gevolg.

Arnhem mag bouwen in uiterwaarden van Nederrijn

Gisteren, 09:09

Arnhem mag maximaal 430 woningen bouwen in de uiterwaarden van de Nederrijn, heeft de Raad van State bepaald.

CDA: geef kolencentrales nieuw leven in energietransitie

29 maart, 10:07

Het kabinet moet de vier kolencentrales ook na 2030, wanneer het stoken van kolen voor stroom wordt verboden, gebruiken voor het opwekken van energie, vindt het CDA.

Bomenkompas moet wijk voor hooikoortspatiënten aangenamer maken

29 maart, 9:29

Bij het inrichten van straten is het belangrijk om niet te veel bomen neer te zetten die allergische reacties kunnen oproepen bij hooikoortspatiënten, stelt het LUMC.

Ga naar het nieuws-archief