Hans van der Heijden
Copyright: Maarten van Haaff
Hans van der Heijden
Copyright: Maarten van Haaff

Het Timmermansoog: Construeren

11 februari 2020, 9:15
“Ja, zó kun je het architectenberoep wel opheffen!” Een jonge architect had op een Duits congres beweerd dat je op de bouwplaats moest gaan vragen hoe je moest bouwen en een gevestigde collega voelde zich genoodzaakt om hem op zijn nummer te zetten - best dapper in dit tijdperk van onge­breideld luisteren en verbinden.

Elk jaar organiseert de universiteit van Aken de met het thema Identiteit van de Architectuur. Dit jaar ging het over de vraag in hoeverre de constructie tot de kern van de architectuur behoort. Het woord constructie heeft in Duitsland een ruime betekenis. Mijn vader, die de bouw­kundige handboeken van Jellema als bijbelboeken beschouwde, gebruikte het woord con­strueren op dezelfde manier als de Duitsers, ongeveer zoals wij het tegenwoordig over detailleren hebben.

Het bleek dat de verzamelde vakbroeders een rotsvast geloof hadden in de bouwkundige constructie als allesbepalend vakgebied (er waren dan ook vrijwel geen Nederlandse sprekers). De manier waarop dat geloof beleden werd verschilde nogal. Grofweg vielen de sprekers uiteen in architecten die de constructie zien als een performatief aspect van hun vak: het construeren staat in dienst van de soepele realisatie van gebouwen. Je kunt zeggen dat dit de constructie van de bouwplaats is. Daartegenover staat de constructie van de kunstacademie, waarin gezocht wordt naar het beeldend vermogen van de bouw­kunde. De eerste opvatting voerde in Aken naar bouwbaarheid, eenvoud en ordening, de tweede naar vallen en opstaan, complexiteit en signatuur.

Begrippen als vernieuwing en experiment werden in de beide kampen totaal verschillend uitgelegd. De resulterende spraakverwarring was even vermakelijk als instructief. Je zou willen dat Nederlandse architecten zo serieus reflecteren op hun werk. Ik ken in dit land althans weinig collega’s die iets bijzonders over het construeren te melden hebben. Voor architecten lijken de boeken van Jellema mij nuttiger dan de Schrift, maar ze worden net zo weinig geraadpleegd en schijnen voor het dagelijks handelen precies zo irrelevant geworden.

Het D-woord viel nauwelijks en toch ging het over niets anders dan duurzaamheid. Ik moest denken aan enkele bijzondere con­structies, ontworpen door een architect die in Aken ontbrak. Op een piep­kleine zolderstudio zag ik enkele jaren terug dat een badkamervloer uit een enkel stuk natuursteen was gemaakt. Nauwkeurig waren de gootjes, opstanden en afvoer­putjes erin verwerkt. Het moet een hele toer zijn geweest om de plaat op de zolder te tillen. Het leek alsof het badkamertje helemaal samenviel met de intense kleur en textuur van de vloer.

Krachtiger nog was het gastenverblijf van dezelfde architect. De kamers waren spaarzaam ingericht en bekleed met behang dat de ruimtes met zware, verzadigde kleuren stemde. De behanger was een tove­naar. De motieven sloten precies op elkaar aan. Aan de bovenkant zorgde een lint voor de af­werking van de aanzet van de banen behangpapier.

Ik vond een opmerkelijke witmarmeren haard. Op twee cilinders lag een doosvormige balk. De twee kolommen hadden spiralende aders die in tegenovergestelde richting draaiden. Op de simpelst denk­bare manier werden zuilen met een architraaf gesuggereerd.

De intensiteit van deze constructies overstijgt de tweespalt van Aken. De bouwmeester van dit moois, Hans Kollhoff, laat ermee zien met welke ernst en overleg hij construeert. Tus­sen zijn auteurschap en de per­fecte uitvoering door de behanger of de steenmeester staat iets wezen­lijks: de verantwoorde keuze van materiaal. Dat vak moet je niet opheffen. Als wij nu echt bouwmaterialen aan de aarde moeten onttrekken, doe het dan met de grootst mogelijke zorg, zo leren Kollhoffs constructies.


Hans van der Heijden is architect en werkt daarnaast als publicist en docent. Over het werk van zijn bureau, Hans van der Heijden Architect, is vorig jaar het boek Street Architecture verschenen. Hij is honorary visiting professor aan de University of Liverpool en geeft les aan de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.
Toon alles

Andere nieuwsberichten

EVA architecten ontwerpt demontabel houten kantoorpand

Gisteren, 15:44

Architectenweb symposium: ontwerpen met de natuur

Gisteren, 10:30

Masterplan omvangrijke gebiedsontwikkeling Westland aangenomen

30 mei, 4:49

Warm en toch zakelijk kantoorinterieur door Brique Architecten

30 mei, 2:53

Toezichthouder: zonnepanelen via omvormer makkelijk te hacken

30 mei, 10:51

Boek brengt brutalistische gebouwen in Nederland in kaart

25 mei, 3:56

VDL Groep wil De Meeuw volledig overnemen

25 mei, 2:06

Noord-Holland vraagt 1,2 miljard voor landelijk gebied

24 mei, 3:24

Amsterdam volgens Atlas aantrekkelijkste stad om in te wonen

24 mei, 9:39

Burgemeester vraagt om vergunningsplicht voor opkopen vastgoed

23 mei, 11:58
Hans van der HeijdenArchitect
KUBUS | Specialist in BIM-software
SAPA
Reynaers Aluminium Nederland
Jansen
SAB-profiel bv
Aliplast Aluminium Systems
Mosa.
Hagemeister GmbH & Co. KG
ALUCOBOND®
Tarkett BV
Wicona
Kawneer
Grohe Nederland B.V.
Malaysian Timber Council
OCS | Office Cabling Systems
Forster
VELUX Commercial
Sempergreen
EeStairs | Design trappen - Balustrade - Ontwerp en constructie
Aluprof Nederland BV
Intal BV
Cosentino The Netherlands B.V.
QbiQ Wall Systems
Forbo Flooring
Schüco International KG
AGC Nederland Holding B.V.
Cedral
Sto Isoned bv
Triflex bv
Gorter Luiken BV
Foreco Houtproducten
Wienerberger B.V.
Knauf Insulation
Zoontjens
DUCO Ventilation & Sun Control
IsoBouw Systems bv
YVI Application Family
Mview+
Rockfon (ROCKWOOL B.V.)
Gira Nederland B.V.
GEZE Benelux  B.V.
Renson
Metaglas Groep
ABB | Busch-Jaeger
VELUX Nederland B.V.
Jung | Hateha B.V.
Knauf Ceiling Solutions B.V.
Saint-Gobain Building Glass Benelux
objectflor
Boon Edam Nederland B.V.
Forbo Eurocol Nederland B.V.
EQUITONE gevelpanelen
Plastica Groep
Holonite B.V.
FALK® Bouwsystemen
Serge Ferrari
Alsecco
Tata Steel Colorcoat®
© 2002 - 2023 Architectenweb BV / Voorwaarden / Privacy / Disclaimer / Sitemap
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan