Boek: de wooncoöperatie als route naar betaalbaar wonen
25 januari 2022, 15:10
Nederland heeft te maken met een wooncrisis, er is een schrijnend gebrek aan betaalbare woningen. De oplossingen die markt en politiek voorstellen, bieden geen structurele vernieuwing, zeggen Arie Lengkeek en Peter Kuenzli. In hun recent verschenen boek ‘operatie wooncoöperatie’ wijzen ze op gemeenschappelijk bezit als weg uit de crisis.
Het woningtekort duurt voort, de prijzen van koopwoningen blijven stijgen, de wachttijden voor sociale huurwoningen in de steden lopen op, wie niet voor een sociale huurwoning in aanmerking komt en geen eigen woning bezit is overgeleverd aan de vrije markt. We zitten in Nederland midden in een wooncrisis, schrijven Arie Lengkeek en Peter Kuenzli in het boek ‘operatie wooncoöperatie’, dat onlangs is verschenen.
Derde speelveld
Het boek kwam al ter sprake in een interview dat Kirsten Hannema in juni 2021 met Lengkeek en Kuenzli had voor Architectenweb. Daarin legden de twee uit hoe de gemeentes de instrumenten missen om de woningnood te bestrijden en de vrije woningmarkt niet de oplossing biedt die onder liberale regie werd verwacht. Volgens hen zou er een derde ‘speelveld’ voor de wooncoöperatie moeten komen, met bijbehorende regels.
Het model van de wooncoöperatie wordt niet altijd goed begrepen en dat heeft bijvoorbeeld Het Rotterdams Woongenootschap de das omgedaan, leggen ze in het interview ook uit. Een teleurstelling, maar de twee houden vol. In ‘operatie wooncoöperatie’ leggen ze het nog eens uitgebreid uit. De ervaringen met Het Rotterdams Woongenootschap boden een goede basis voor een hoofdstuk dat is gewijd aan de grondslagen voor een woongemeenschap.
Dertig jaar en dan verder
‘Operatie wooncoöperatie’ vertelt de geschiedenis van het wonen; waarom de coöperatie uit beeld verdween en hoe de wooncrisis tot stand kwam. Naast een uitgebreide beschrijving brengt het boek dertig jaar woningmarkt in beeld met onder meer grafieken en diagrammen, bijgedragen door Arend Jonkman (1 Million Homes Initiative, TU Delft).
Het boek stelt vervolgens de gemeenschapseconomie , de ‘commons’, centraal en positioneert de ‘wooncoöperatie’ als derde mogelijkheid, naast huur en koop. Het gaat daarbij niet om de individuele vraag ‘hoe wil ik wonen?’, maar om het gezamenlijk vormgeven aan de vraag ‘hoe willen wij samenleven?’ Wonen is een grondrecht, geen handelswaar, is het uitgangspunt.
Voorbeelden
Dat dit mogelijk moet zijn, toont het boek met tien bijzondere projecten uit Wenen, Zürich en München. De schrijvers leggen uit hoe dit soort projecten alleen kan ontstaan door bewuste keuzes vanuit het lokaal bestuur. Happel Cornelisse Verhoeven architecten heeft de projecten in beeld gebracht met tekeningen en compacte beschrijvingen; Conrad Bosshardt doet dat middels foto’s.
‘Operatie wooncoöperatie’ is een omvangrijk boek, in zowel omvang als inhoud; een stevig en, aldus de makers, “optimistisch, offensief en operationeel voorstel: uit de wooncrisis door gemeenschappelijk bezit”.
operatie wooncoöperatie. Arie Lengkeek, Peter Kuenzli. trancity x valiz, Amsterdam. Nederlandstalig, 264 blz., € 24,50.