Boek belicht recent gerenoveerde Obrechtsjoel en zijn architect
4 juli 2023, 13:14
Na een uitvoerige restauratie is onlangs de Obrechtsjoel in Amsterdam formeel weer in gebruik genomen. Over de belangrijke synagoge, ontworpen door architect Harry Elte in een mengvorm van stijlen uit begin 20e eeuw, is bovendien een boek verschenen met verschillende invalshoeken en fraaie fotografie.
In de jaren twintig van de vorige eeuw trokken vele leden van de Joodse gemeente vanuit het centrum richting Amsterdam-Oost- en -Zuid. Er ontstonden levendige nieuwe gemeenschappen en de behoefte aan nieuwe synagogen groeide. De Raw Aron Schuster Synagoge, veelal kortweg aangeduid als de Obrechtsjoel, werd in 1928 ingewijd en vormde de belangrijkste van de nieuwe synagogen buiten het oude centrum.
Elte’s meesterwerk
Daarnaast was – en is – de Obrechtsjoel het meesterwerk van de architect Harry Elte. Zelf opgegroeid in een orthodox-Joods gezin werkte Elte vooral voor Joodse opdrachtgevers en met name in Amsterdam. Zo’n 88 van zijn ontwerpen zijn daadwerkelijk uitgevoerd; ongeveer de helft bestaat nog steeds. De Obrechtsjoel vormt nog steeds het hart van de joodse gemeenschap in Amsterdam-Zuid.
Het is een markant gebouw, dat laat zien hoe Elte zich niet vastlegde op een enkele stijl of stroming. Aan de buitenzijde laat het ontwerp de invloeden zien van Willem Dudok en het internationaal expressionisme van Frank Lloyd Wright. Het interieur vertoont invloeden van de Amsterdamse School en Elte’s leermeester Hendrik Berlage. Het gebouw is aangewezen als rijksmonument.
Nadat de Obrechtsjoel in 1997 al een grootscheepse restauratie onderging, heeft de Joodse Gemeenschap in 2022 de sjoel opnieuw laten renoveren. Daarbij zijn noodzakelijke herstelwerkzaamheden verricht, zoals aan de indrukwekkende glas-in-loodramen, die oorspronkelijk zijn ontworpen door Atelier Willem Bogtman, en de installaties. Daarnaast is de akoestiek verbeterd en zijn bijvoorbeeld studentenwoningen in de voormalige dienstwoning gerealiseerd.
Publicatie
De architect van de renovatie, Berend van der Lans, en Paula Blocq, bestuurslid van de RAS Synagoge, namen naar aanleiding van de renovatie initiatief tot een publicatie. Daarmee wilden ze onder andere het prachtige gebouw ‘vastleggen’, maar ook de architect Elte meer onder de aandacht brengen.
Het boek bevat bijdragen van onder meer hoogleraar Joodse Studies Bart Wallet (over de geschiedenis van de RAS Synagoge), historicus Laura Lubbers (over Elte’s ontwerp in de nationale en internationale architectuurcontext) en Kemal Rijken (die leden van de sjoelgemeenschap heeft geïnterviewd).
Ook bevat het boek een oeuvrelijst van het werk van Elte, samengesteld door Paul D. Meijer, en worden de sleutelwerken en de architectonische ontwikkeling van Elte beschreven. Het boek is geïllustreerd met historisch beeldmateriaal en fraaie foto’s na de recente renovatie van de hand van Kees Hummel.
De Obrechtsjoel; Harry Elte en zijn meesterwerk voor Joods Amsterdam (2023), Berend van der Lans, Paula Blocq, Coen van Bergeijk (red.), 192 pagina’s, hardcover. Ontwerp: Studio Rikkelman. LM Publishers. €29,50