De Jakoba, Amsterdam. Studioninedots

Jonas, Amsterdam. Orange Architects

Juf Nienke, Amsterdam. RAU en SeARCH

't Bosbad, Eindhoven. GAAGA

The Doors, Amsterdam. Space Encounters

Wooncoöperatie de Warren, Amsterdam. Natrufied architecture

Nominaties Woongebouw van het Jaar 2023 bekend

6 september 2023, 10:00

Als onderdeel van de Architectenweb Awards 2023 wordt op 8 november de prijs voor Woongebouw van het Jaar uitgereikt. De onafhankelijke jury heeft in deze categorie zes projecten genomineerd.

In de beoordeling van de inzendingen voor de prijs Woongebouw van het Jaar 2023 heeft de jury een aantal punten als belangrijke leidraad genomen. Zo is gekeken naar ‘maatschappelijke relevantie’ – in hoeverre en op welke wijze biedt het project een antwoord op actuele maatschappelijke vraagstukken?

Daarnaast heeft de jury gelet op ‘vakmanschap’ – in hoeverre is het concept, dat aan de basis van het ontwerp staat, consequent en door de lagen heen uitgewerkt en gematerialiseerd? Voorts is gekeken naar de bijdrage die het gebouw levert aan de ontwikkeling van het vakgebied. Die kan bijvoorbeeld liggen op het vlak van gebouwtypologie, duurzame oplossingen of de rol van de architect.

De onafhankelijke jury bestaat dit jaar uit ontwikkelaar Rosalie de Boer (Synchroon), architect Gianni Cito (Moke Architecten), architect Barend Koolhaas (Studio Barend Koolhaas), architect Eric van Noord (de Architekten Cie.), architect Saskia Oranje (DOOR architecten) en interieurarchitect/ruimtelijk ontwerper Abbie Steinhauser (o.a.deMunnik-deJong-Steinhauser).

De nominaties
De ingezonden projecten raken regelmatig aan belangrijke opgaven, zoals het woningtekort en verduurzaming. Ook betaalbaar wonen is een belangrijke opgave in de huidige woningbouw, vindt de jury. Kun je nog in een stad wonen? Wat zijn de woonvormen daarvan en veranderen die? Onder de inzendingen zag de jury een redelijk aantal projecten in het sociale- en middensegment met een eigenzinnige en optimistische uitstraling. Opvallend was ook de grote aandacht voor (collectieve) buitenruimten in veel ontwerpen.

Wat betreft duurzaamheid voelde de jury een dilemma. In sommige projecten is duidelijk gezocht naar een nieuwe, duurzame manier van bouwen en welke esthetiek daarbij mogelijk is. Die zoektocht naar een duurzame ‘architectuur van de toekomst’ wilde de jury belonen, maar de uitkomsten vond ze tegelijkertijd in esthetische zin niet altijd geslaagd. Over het algemeen echter, vond de jury de kwaliteit van de inzendingen hoog. Na uitgebreide discussie besloot de jury om zes projecten te nomineren voor Woongebouw van het Jaar 2023.

- De Jakoba – Studioninedots
- Jonas – Orange Architects
- Juf Nienke – RAU en SeARCH
- ‘t Bosbad – GAAGA
- The Doors – Space Encounters
- Wooncoöperatie de Warren – Natrufied Architecture

De Jakoba – Studioninedots
De Jakoba is een sociale-woningbouwcomplex in de wijk Overhoeks in Amsterdam-Noord, dat ruimte beidt aan 135 studiowoningen. Door de buiging in het langwerpige volume in combinatie met naar achteren geplaatste verdiepingen is een sculpturaal en herkenbaar gebouw gecreëerd. De uitvoering van de heldere architectuur in lichtgroen beton versterkt het onderscheidende karakter. De toepassing van prefab gevelelementen zorgde voor een zeer korte bouwtijd en sterke verlaging van de bouwkosten.

De jury vindt De Jakoba een voorbeeld van hoe sterk en esthetisch sociale woningbouw eruit kan zien. Met de vorm van het volume, de zachtgroene kleur en het lijnenspel van de penanten en de horizontale banden biedt De Jakoba een onderscheidende architectectuur en een herkenbaar gebouw temidden van de andere bouwblokken. Hoe de betonelementen zijn gemaakt, hoe de voegen doorlopen, hoe kozijnen en balustrades zijn afgewerkt: in ieder detail herkent de jury zorg en aandacht. De binnenruimte vindt ze enigszins clean, maar de buitenruimte rondom is geslaagd en wordt actief gebruikt. De jury vindt De Jakoba een mooi sluitstuk van het gebied Overhoeks.

Jonas – Orange Architects
Aan de haven van Ijburg, Amsterdam, staat het langgwerpige, gefacetteerde volume van Jonas: een gebouw met 190 middeldure huurwoningen, 83 casco koopwoningen en een ruim programma aan publieke en collectieve voorzieningen. Het gebouw vormt samen met zijn omgeving een ‘woonlandschap’. Zo is er een openbaar toegankelijk plein met tribune-achtige opbouw, waar activiteiten kunnen plaatsvinden. Het landschap zet zich door aan de binnenzijde van Jonas, als een warme en beschutte omgeving. Naast de sociale duurzaamheid heeft het ontwerpteam grote aandacht besteed aan duurzame maatregelen. Het pand is BREEAM Outstanding gecertificeerd.

Het is een prestatie dat een project met zo’n hoge en brede ambitie is gebouwd, meent de jury, en dat bij een woonprogramma met ruim twee derde middenhuur. De ruimten rond, in en op het gebouw zijn kanp vormgegeven en het interieur van het gebouw is een ervaring door het materiaalgebruik en de lichtinval. Het zeer uitgebreide toegevoegde programma – met onder andere de publieke huiskamer, de filmzaal, de canyon met bergpad, de groene patio en de rooftopbar –maakt het project erg interessant. Ook waardeert de jury de grote inzet op duurzaamheid met een scala aan maatregelen.

Juf Nienke – RAU en SeARCH
Juf Nienke is een circulair, natuurinclusief en energiepositief woongebouw uit houten woonmodules. De 15 meter hoge houten hoofdstructuur verrijst boven de dubbelhoge transparante plint, waarin ruimte is voor fietsparkeren, een kinderdagverblijf, gedeelde werkruimten en lesruimten. De gebruikte materialen zijn voornamelijk biobased en gerecycled, grotendeels hernieuwbaar en hebben een lage milieu-impact. Door koppelen en stapelen van de prefab houten modules zijn verschillende woningtypologieën gecreëerd. De woningen zijn tevens volledig demontabel. In het gehele ontwerp is rekening gehouden met versterking van de biodiversiteit.

Regelmatig geven opdrachtgevers, ontwikkelaars en ontwerpers aan een circulair en modulair gebouw te willen realiseren; het team achter Juf Nienke heeft die wensen daadwerkelijk gerealiseerd en dat waardeert de jury hoog. Het is een interessant vormgegeven woongebouw, een koploper waarin veel duurzame materialen zijn toegepast en dat eigenlijk vooruitstrevender is dan tal van certificeringen vragen. De woningen hebben relatief eenvoudige plattegronden, maar de jury begrijpt de keuze om daardoor meer te kunnen investeren in duurzaam materiaalgebruik. De jury waardeert verder het woonprogramma met veel middenhuur (gericht op leraren en andere essentiële beroepen), de levendige plint en aangename gebouwentree.

‘t Bosbad – GAAGA
In park Bosrijk, Eindhoven ligt het sterk circulaire, materiaalefficiënte en natuurinclusieve woongebouw ’t Bosbad. Het gebouw bestaat uit twee rechthoekige volumes met daartussen een openbare, groen ingerichte passage met bruggen en galerijen. Alle woningen zijn gericht op zowel deze passage als het omringende park. Rondom lopen de balkons, gedragen door grillige boomstamkolommen. Woningen en gebouw zijn aanpasbaar door het ‘open-building’-concept. Verder is het gebouw onder meer demontabel, energieneutraal en voorzien van een bijzonder watermanagementsysteem.

De jury ziet dat duurzaamheid bij ’t Bosbad duurzaamheid geen extra laagje vormt, maar dat hier architectuur is gemaakt met een integraal verhaal over wonen en natuur. De diverse ingrediënten van duurzaamheid en circulariteit – uiteenlopend van materiaalefficiënte constructies, losmaakbaar bouwen, adaptatievermogen, watermanagement en de toepassing van biobased en hergebruikte materialen – hebben op heel mooie wijze hun plek in het gehele verhaal. Daarbij is het woongebouw dankzij doorzichten en materiaalgebruik luchtig en passend in zijn omgeving. Het laat het landschap en de natuur bepalend zijn, zonder zelf weg te vallen of neutraal te zijn. Met de diepe woningen, de fijne passage en prachtige entree beidt ’t Bosbas in alle eenvoud fijne woonkwaliteit.

The Doors – Space Encounters
Woongebouw The Doors bevat twaalf appartementen die uitkijken op het Amsterdamse Tolhuiskanaal en over het IJ. De ruimtelijke en flexibel indeelbare appartementen hebben alle twee voordeuren; dit geeft de bewoners mogelijkheden voor een bedrijf direct naast de woning, of een eigen woning voor de opgroeiende kinderen of hulpbehoevende ouders. Het gebouw is bijgevolg een compacte puzzel met woningen in verschillende vormen en maten. Royale buitenruimten bepalen de architectonische expressie van het project. De betonnen structuur op de gevel met geïntegreerde plantenpotten versterkt ritme, schaal en tactiliteit van het ontwerp.

De extra voordeur voor elke woning is uiteraard een prachtige vondst, vindt de jury. Het is een interessant idee om hiermee gewenste functies direct aan huis te faciliteren; de architecten maken daarmee het gebouw bovendien toekomstbestendiger en de entreehal publieker. De jury waardeert ook de luchtige en speelse benadering van de entreehal, met onder andere beplanting, spiegels, een losse trap en een groot kunstwerk; ze vindt het een geslaagde manier om de functionele plek wat meer te geven. De jury ziet meer slimme ontwerpoplossingen, zoals de glazen wand die de appartementen extra scheidt van het trappenhuis.

Wooncoöperatie de Warren – Natrufied Architecture
De Warren is een collectief woongebouw op Centrumeiland in Amsterdam met 36 appartementen voor sociale- en middenhuur, gerealiseerd door een zelfbouw-woningcoöperatie. Architecten en bewoners hebben in overleg 30% (800m2) van het pand bestemd voor een groot aantal en diverse gemeenschappelijke functies. De collectieve ruimten liggen centraal, langs de trap die de verdiepingen verbindt, om het contact tussen bewoners te maximaliseren. De draagconstructie van De Warren bestaat uit houten kolommen en liggers; lichte binnenwanden maken andere indelingen in de toekomst mogelijk. De gevelelementen en -afwerkingen, kozijnen en binnenwanden zijn eveneens in hout uitgevoerd. Regenwater wordt opgevangen en hergebruikt en het gebouw wekt eigen warmte op via heipalen die zijn voorzien van een warmtewisselaar en een warmtepomp.

De jury is onder de indruk dat dit woongebouw is gerealiseerd in een coöperatie en met welk doorzettingsvermogen is gezocht naar een architectuur van de toekomst. Het project raakt aan belangrijke thema’s: het gebouw is bijzonder duurzaam, in houtbouw met bovendien ook hergebruik van materiaal, met een negatieve EPC en toekomstbestendigheid door aanpasbaarheid, het biedt betaalbaar wonen in de stad en het biedt sociale duurzaamheid en collectiviteit in een tijd dat we moeten waken voor eenzaamheid. De jury vindt het sterk hoe hier een alternatief voor de gebruikelijke financieringsvorm is gekozen en hoe gezamenlijk een woonvorm is bedacht, waarbij de woningen kleiner zijn gemaakt ten gunste van gemeenschappelijke ruimten in het hele gebouw.

Uitreiking
Naast de prijs voor Woongebouw van het Jaar worden op 8 november prijzen uitgereikt in de volgende categorieën: Kantoorgebouw van het Jaar, Zorggebouw van het Jaar, Schoolgebouw van het Jaar, Interieur van het Jaar en Publiek gebouw van het Jaar. Tegelijkertijd wordt de winnaar van de verkiezing voor Architect van het Jaar 2023 bekend gemaakt. Locatie voor de feestelijke uitreiking wordt later bekend gemaakt.

Deze zes categorieprijzen worden door Architectenweb uitgereikt samen met hoofdpartners Reynaers Aluminium en Forster, en partners QbiQ Wall Systems, Kubus, Cerriva en Ambius.

Trefwoorden

rau architectenweb awards 2023 woongebouw architectenweb awards studioninedots natrufied architecture orange architects sociale woningbouw woongebouw van het jaar space encounters woningbouw search gaaga

1	Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden vrijdag, 5 december
2	Realisatie woongebouw Atlas I naast Essalammoskee in Rotterdam-Zuid gestart woensdag, 10 december
3	Amsterdam schrijft architectenprijsvraag uit voor nieuwbouw theater De Meervaart vrijdag, 5 december
4	Pixelgevel van MVRDV versterkt uitstraling modulaire woontorens in Singapore maandag, 8 december
5	Kollhoff & Pols realiseert 58 woningen in monumentale panden Den Haag dinsdag, 9 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023

4 september 2023

Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2023 bekend

18 september 2023

Tobiasschool in Zeist gerenoveerd en verduurzaamd door RAU

27 oktober 2023

Sluishuis bekroond als Woongebouw van het Jaar 2022

12 oktober 2022

Nominaties Kantoorgebouw van het Jaar 2023 bekend

11 september 2023

Stuur nu jullie project in voor de prijs voor Woongebouw van het Jaar 2024

29 april 2024

Haasje Over bekroond als Woongebouw van het Jaar 2021

10 november 2021

Nominaties Zorggebouw van het Jaar 2023 bekend

25 september 2023

Nominaties Interieur van het Jaar 2023 bekend

2 oktober 2023

Winnaars Nationale Houtbouwprijs 2023 bekend

21 november 2023

Fenix I uitgeroepen tot Woongebouw van het Jaar 2020

28 oktober 2020

MVRDV en Orange Architects ontwerpen vooruitlopend op de wederopbouw van Oekraïne

29 november 2023

Nominaties Woongebouw van het Jaar 2025 bekend

3 september

MO*town Track 8 bekroond als Woongebouw van het Jaar 2025

5 november

Intense laagbouw Spijkerkwartier bekroond als Woongebouw van het Jaar 2019

31 oktober 2019

Nominaties Publiek gebouw van het Jaar 2023 bekend

9 oktober 2023

Patrick Meijers (Orange Architects) verzorgt negentiende Peutz-lezing

16 oktober 2023

Superlofts Blok Y (Marc Koehler Architects) bekroond als Woongebouw van het Jaar 2018

8 november 2018

Grotendeels houten entreegebouw Centrumeiland officieel geopend

20 april 2023

Porseleinen Hof vormt sculpturale hoeksteen van Nieuw Delft

8 juli 2024

Woonproject De Warren zet in op duurzaam en collectief leven

9 mei 2023

Woongebouw Jonas ontdek je vooral aan de binnenkant

10 mei 2023

Bewoners The Doors in Buiksloterham hebben twee voordeuren

5 juli 2023

Toon alles

Gerelateerde evenementen

8 november 2023

Prijsuitreiking van Architectenweb Awards 2023

Keilepand

Architectenweb

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Boris Zeisser over wooncoöperatie De Warren

28 april 2023

Gerelateerde video's

Jonas

Orange Architects

Andere nieuwsberichten

MVRDV werkt aan renovatie boeddhistisch klooster in Franse Dordogne

43 minuten geleden

Naar ontwerp van MVRDV en het plaatselijke architectenbureau MoonWalkLocal ondergaat het boeddhistische klooster Plum Village in de Franse Dordogne een grote renovatie.

Studio for New Realities ontwerpt twee woongebouwen in District U

2 uur geleden

De transformatie van het voormalige Unilever-terrein in Vlaardingen gaat een nieuwe fase in nu gestart is met de bouw van de eerste woningbouwprojecten.

Wanden uit leemsteen verbinden woning met Limburgs landschap

3 uur geleden

In de landelijke omgeving van Weert, in het noorden van Limburg, heeft De Nieuwe Context een woning ontworpen waar wanden uit leemsteenblokken de verbinding tussen binnen en buiten manifest maken.

Nieuwe gebouwen zorgen voor 1.100 woningen in Pompenburg Rotterdam

Gisteren, 14:34

In het gebied Pompenburg in Rotterdam verrijzen de komende jaren nieuwe gebouwen met in totaal 1.100 woningen. Het gaat om drie gebouwen met vier torens van maximaal 140 meter hoog.

Zuid-Holland: met dubbel agrarisch ruimtegebruik stroom voor 700.000 huizen

1 uur geleden

De provincie heeft laten uitzoeken waar de combinatie van landbouw en zonnepanelen in theorie mogelijk is.

Miljarden extra nodig voor aanleg landelijk waterstofnetwerk

Gisteren, 15:13

Volgens de Algemene Rekenkamer zijn de verwachte opstartverliezen meer dan drie keer zo hoog als het beschikbare subsidiebedrag van 750 miljoen euro.

Brussel wil snellere vergunningen voor elektriciteitsprojecten

Gisteren, 13:39

De Europese Commissie wil dat elektriciteitsnetwerken van lidstaten beter op elkaar aansluiten.

Zeeland stopt samenwerking met aannemers over aanpak Zeelandbrug

10 december, 1:56

Volgens de provincie heeft de aannemerscombinatie een kostenraming gepresenteerd die fors boven het eerder vastgestelde budget van 5,5 miljoen euro ligt.

Verbreding Betuwelijn in Duitsland duurt nog minstens tien jaar

10 december, 12:30

De bedoeling is dat er in Duitsland meer dan zeventig kilometer spoor bijkomt, elf stations worden omgebouwd en 47 viaducten en bruggen worden aangepast.