Francesco Veenstra

Beroepservaring van een jonge architect in een weerbarstig werkveld

15 oktober 2019, 9:45

Onlangs mocht ik aanwezig zijn bij de eindgesprekken van vier ‘architecten in ontwikkeling’. Jonge ontwerpers die aan het einde van hun twee jaar durende beroepservaringsperiode waren aanbeland en hun bevindingen deelden in een soort examenmoment. Hun verhalen brachten me terug in de tijd dat ik de eerste stappen zette in de architectuurpraktijk. Een fase waar ik met dankbaarheid op terugkijk door de bijzondere ontmoetingen die de basis vormden voor mijn positionering in het werkveld, zoals dat tegenwoordig in een eindverslag wordt genoemd. De verbouwing van een monumentaal gebouw bleek mijn leerschool.

Het is in de laatste dagen van 1995 wanneer ik voor het eerst naar een serieus toneelstuk ga. Tweeëntwintig ben ik en ik woon op dat moment een half jaar in de Randstad. Het eerste project waaraan ik als architect-in-opleiding begin te werken is de verbouwing van een onopvallend, groot monumentaal pand aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. Een voormalige Lutherse kerk midden op een van de grachten aan de rand van de rosse buurt.

In de vergaderingen, die ik samen met mijn leermeesters bijwoon, praten we over de nieuwe standplaats van toneelgezelschap De Trust. We treffen onze opdrachtgever eerst vooral op het Westergasfabriekterrein in een tochtige en koude transformatorhal; een karaktervol gebouw dat door de annexatie van theater- en filmmakers is getransformeerd van verlaten industrieel erfgoed tot culturele broedplaats. De najaarsvergaderingen kenmerken zich door ongeschoren acteurs en technisch personeel die met wollen handschoenen aan en grote mokken oploskoffie in hun handen de vergaderruimte binnenlopen op zoek naar regisseur Theu. Anneke (de stem van de HEMA) en Jaap (de boer uit ‘de Poolse bruid’) lopen regelmatig langs, op weg naar de ochtendrepetitie.

De worsteling die het gezelschap doormaakt in de zoektocht naar een perfect theater in een ongeschikt gebouw blijkt voor mij een ideale leerschool: ik werk in een half jaar aan alle denkbare facetten van de architectuur. Maar bovenal kom ik in de situatie terecht waarbij ik als vanzelfsprekend naast de opdrachtgever en de gebruikers kom te staan. Met hen praat ik over wat zij nodig hebben in hun creatieve werkplaats. Over hun schouders kijk ik mee naar scenes die tot in den treure opnieuw worden geoefend, tot de regisseur instemmend knikt.

Guus, hoofd van de technische staf, vertelt mij veel over hoe ze met weinig geld geweldige decors maken. En over de effecten van verf en kunstlicht. Guus heeft altijd vieze handen en draagt een bril met een fors, zwart montuur. Hij praat over steigerbuizen en hij denkt in visuele effecten. Ik help hem af en toe wanneer hij aan het lassen is en hij wel wat hulp kan gebruiken om het staal op z’n plaats te krijgen. Wanneer we samenwerken vertelt hij hoe belangrijk het is dat een theater goede logistiek heeft. Dat decors met grote afmetingen gewoon naar binnen kunnen worden gereden en waar het wisselen van een lampje in het lichtgrid echt wel binnen een paar minuten geregeld moet zijn. En dat ze veilig boven het toneel moeten kunnen lopen tijdens een voorstelling, zonder dat het publiek dat in de gaten heeft. Guus is een wandelend programma van eisen. En alleen door bij hem te zijn kom je erachter wat werkelijk belangrijk is voor het goed functioneren van het theater.

Guus vertelt mij meer over de voorstelling die op dat moment in Frascati draait – Faust. Hij helpt mij om me voor te bereiden op de voorstelling die ik kort daarna zelf mag bekijken, wanneer we met het bestuur van De Trust de start van de bouw gaan vieren. Ik bekijk de voorstelling als door de ogen van Guus en Theu. En als ik, maanden later, samen met een van de acteurs de laatste hand leg aan de installatie van de nieuwe bar, twee dagen voor de openingsvoorstelling van het nieuwe Trusttheater, realiseer ik mij dat ik als architect de taak heb vooral mét de gebruikers te werken aan hún huis. Om een gebouw te ontwerpen dat een middel is om hun creativiteit ruimte te bieden. Nu en in de toekomst.

Nu, bijna vijfentwintig jaar later, bouw ik met mijn collega’s aan een eigen huis voor ons architectenbureau. Een rijksmonument zo groot als het pand van de Trust aan de Kloveniersburgwal. Met minstens zoveel uitdagingen om het programma zorgvuldig in te passen en het gebruik van de industriële ruimtes van het Ketelhuis in Delft geschikt te maken voor de wensen van nu. Maar nu niet alleen in de rol van ontwerper; met mijn partners ben ik ook initiator, opdrachtgever, gebruiker, hoofdaannemer, financier, verhuurder, en uitbater van een lunchcafé.

Regelmatig moet ik denken aan Guus, Theu en aan de acteurs terwijl we de laatste hand leggen aan het project. Hun ideeën en hun zorgen zijn nu ineens voor mij ervaarbaar. We ontwerpen en bouwen een huis als middel om onze creativiteit ruimte te bieden. Als we over een paar weken gaan inhuizen zullen we zien hoe de leerschool in de jaren negentig zich na twee- en half decennia heeft uitbetaald.

Francesco Veenstra is architect en vormt samen met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal het bureau Vakwerk architecten. Sinds deze zomer is hij ook voorzitter van de Branchevereniging van Nederlandse Architectenbureaus (BNA). Voor Architectenweb observeert hij de hedendaagse architectuurpraktijk en de impact van de gebouwde omgeving op onze maatschappij.

Trefwoorden

francesco veenstra trusttheater beroepservaringsperiode vakwerkhuis column

1	The Pulse of Amsterdam op de Zuidas officieel opgeleverd vrijdag, 15 november
2	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
3	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
4	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen

17 september 2019

Francesco Veenstra pakt BNA-voorzittershamer op

20 juni 2019

‘Solidariteit’ is geen sluitpost maar een stelpost

18 juni 2019

De bibliotheek: broedplaats van maatschappelijke vooruitgang

21 mei 2019

Boven ondergrondse sporen is ruimte voor leegte én nieuwbouw

16 april 2019

Van opwarming naar warming-up!

19 maart 2019

Optimisme is de motor van een volslank Nederland

19 februari 2019

Samen kunnen we Nederland duurzamer én mooier maken

22 januari 2019

Bouwen op grote hoogte vraagt om herdefinitie van woonopgave

18 december 2018

De grensbewaking van burgemeester Aboutaleb

20 november 2018

De betekenis van niet-gerealiseerd werk

16 oktober 2018

Kraamkamers van de Nederlandse architectuur

18 september 2018

Zonder debat geen werkelijke vooruitgang

19 juni 2018

Bjarke’s Requiem?

15 mei 2018

Opdrijvende grondprijs is ‘laaghangend fruit’ van hoogconjunctuur

17 april 2018

Het ambacht begint al op de kleuterschool

20 maart 2018

What's the benefit?

20 februari 2018

De groene beloftes van helmgras en gestapelde fruitbomen

23 januari 2018

Polarisatie? Ik zoek graag de verbinding!

19 november 2019

Voor wie is de stad?

17 december 2019

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal over het Vakwerkhuis

23 oktober 2020

Andere nieuwsberichten

Een houten villa genesteld in het bos

Gisteren, 17:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.

Mecanoo presenteert bouwfoto’s van het Doris Duke Theatre in Becket, Massachusetts

Gisteren, 15:17

De bouw van het nieuwe Doris Duke Theatre in het Amerikaanse Becket, Massachusetts naar ontwerp van Mecanoo vordert gestaag.

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

Gisteren, 13:15

De belangrijkste ingrepen zijn het terugplaatsen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout en het verbouwen van het deel tussen het monument en de uit 1997 stammende bouwdeel door Aldo en Hannie van Eyck.

Prestigieuze Galerij der Koningen in Museo Egizio na herontwerp door OMA officieel geopend

Gisteren, 11:15

Het ontwerp door David Gianotten en Andreas Karavanas van OMA, in samenwerking met Andrea Tabocchini Architecture (ATA), plaatst de sculpturen in een heldere eigentijdse interpretatie van hun oorspronkelijke architectonische context.

Tekort aan grond blijft bouw sociale huurwoningen dwarszitten

Gisteren, 16:27

Vorig jaar lukte het corporaties om meer woningen te bouwen, maar het waren er volgens branchekoepel Aedes toch nog steeds veel te weinig.

Tender voor woonblokken op twee van de laatste kavels Eenhoorngebied Amsterdam

Gisteren, 14:41

Gezocht wordt naar een partij die op de kavels 2a en 6 voor 8.858 m² aan woningen en voorzieningen wil realiseren.

Woonbond stapt uit overleg over huren in sociale sector

20 november, 4:08

Volgens de belangenorganisatie voor huurders blijft het kabinet koersen op een torenhoge huurstijging. Dat is voor de bond onacceptabel.

Ruim 3.000 huurwoningen minder op de markt

20 november, 9:35

Sinds de introductie van de Wet betaalbare huur deze zomer zijn per saldo meer dan 3.000 huurwoningen van de markt verdwenen. Met name het aanbod van duurdere huurwoningen is afgenomen.