Het Binnenhof – Gebouw C krijgt onder houten dakspanten extra werkplekken

Het fysieke hart van onze democratie – het Binnenhof – wordt gerenoveerd. Bij deze technische update aan de bebouwing verandert er aan de architectuur in basis niets. Toch was hier en daar reden voor subtiele veranderingen. In een serie artikelen zoomt Architectenweb daarop in. Het onopvallende Gebouw C, dat achter het voormalige gebouw van het Ministerie van Koloniën is gelegen, krijgt onder zijn houten dakspanten op zolder extra werkplekken, die via een nieuwe houten trap worden ontsloten.

“Het is een heel dienend gebouw”, zo omschrijft architect-directeur Sander Nelissen van WDJArchitecten Gebouw C. “Het is in 1915 gerealiseerd als uitbreiding van het toenmalige Ministerie van Koloniën, is daar met een luchtbrug ook mee verbonden, maar heeft een heel andere architectuur. Het haakvormige gebouw maakte het hof af rond de grafelijke zalen, waar ook de Ridderzaal onder valt. Het heeft een betonnen draagconstructie, en was in die zin ook modern, maar ziet er van buiten net zo uit als de andere neorenaissance-bebouwing van het Binnenhof.” Het gebouw is ontworpen door architect Henry Teeuwisse en wordt bij deze renovatie Gebouw C genoemd.

Op de zolder van Gebouw C waren al wat werkplekken ingericht, maar daar was veel ruimte voor verbetering. “In de renovatie wordt daar nu een volwaardige kantoorruimte van gemaakt. Door aan de buitenzijde te isoleren, kunnen we de houten spanten in het zicht laten. Het wordt een hele mooie ruimte – echt een fijne zolder.”

Hiërarchische organisatie, hiërarchisch gebouw

“Het was een heel functioneel gebouw, dat helemaal ingericht was om de hiërarchie van het toenmalige ministerie te weerspiegelen. Zo weten we dat het beschikbare budget per kamer steeds lager was naarmate je lager in de hiërarchie kwam”, vertelt Sander. “Net als bij het door architect Willem Rose ontworpen hoofdgebouw voor het Ministerie van Koloniën ernaast werkten in de westvleugel hier de belangrijkste ambtenaren op de eerste verdieping, op de bel-etage. Vanuit die verdieping is met een luchtbrug ook de verbinding gemaakt met het hoofdgebouw.”

In het hele gebouw werkten gewone ambtenaren op de begane grond, in de noordvleugel ook op de eerste verdieping. De zolder werd oorspronkelijk alleen gebruikt als opslag.

Op de bel-etage waren verschillende stijlkamers gerealiseerd en die zijn over de tijd ook behouden gebleven. “Juist bij de eenvoudigere kantoren zagen we dat er vaak verbouwd is. Dat deel van het gebouw was echt verhokt en in de renovatie ruimen we dat nu op. Daar komen weer gewoon goede kantoorruimtes.”

Om de kanalen voor de ventilatie een plek te geven, waren in de kantoorruimtes in de loop van de tijd flinke koven verschenen. “Die koven vervangen we nu voor iets verlaagde plafonds, zodat de ruimtes weliswaar iets minder hoog worden, maar wel meer hun oorspronkelijke verhoudingen terugkrijgen”, aldus Sander.

De monumentale trap in het hart van het gebouw liep oorspronkelijk tot de eerste verdieping, tot de bel-etage, en niet verder. In de renovatie nu wordt direct naast de plek waar de oude trap eindigt achter een nieuwe boog een nieuwe eikenhouten trap geplaatst die de zolderverdieping ontsluit. Zo wordt het bestaande trappenhuis op een stijlvolle manier verlengd richting de zolder.

Verbinding met Gebouw K en nieuwe binnentuin

De verbinding met het naastgelegen voormalige gebouw van het Ministerie van Koloniën, nu Gebouw K genoemd, was destijds ontworpen als een poort met op de eerste verdieping een overdekte gang. Zo konden de hogere ambtenaren beschut tussen de bel-etages van beide gebouwen bewegen.

In de renovatie wordt een extra verbinding over het maaiveld gemaakt. Daarvoor wordt de poort voorzien van glazen panelen met wat ruimte ertussen, zodat deze ruimte natuurlijk ventileert, maar je ook beschut van het ene gebouw naar het andere gebouw kan lopen.

Hoewel Gebouw C als uitbreiding van het Ministerie van Koloniën was ontworpen, lagen de bel-etages niet op hetzelfde niveau. Loop je van het ene gebouw naar het andere, dan moet je ruim anderhalve meter overbruggen. Op de verdieping was het ook niet mogelijk dat hoogteverschil nu alsnog met een hellingbaan op te lossen. Maar op de begane grond is die verbinding wel gelijkvloers. Mindervaliden kunnen daar straks soepel van het ene gebouw naar het andere.

“De nieuwe passage in de poort wordt ook een symbolische plek”, benadrukt Sander, “want vanuit daar heb je – tussen de gebouwen door – zicht op het Torentje. De Tweede Kamer controleert natuurlijk de regering en deze zichtrelatie verbeeldt dat.”

Aan de andere kant krijgt de poortruimte twee deuren naar de binnentuin tussen Gebouw C en de Statenpassage. Deze zogeheten Schepeltuin, waar vroeger een gracht liep, bestaat al, maar was voorheen niet toegankelijk. In de renovatie wordt dat nu een tuin waar je ook kunt verblijven.

Sander is enthousiast over het feit dat aan de verschillende gebouwen op het Binnenhof verschillende architectenbureaus werken. “Iedereen is bezig om overal de werkplekken op een gelijkwaardig niveau te brengen en tegelijkertijd de eigen karakters van de gebouwen weer zichtbaarder te maken, zoals wij hier bij Gebouw C dat eigen karakter ook hebben kunnen onthullen. Bij elkaar levert dat straks een rijker en afwisselender Binnenhof op.”

De renovatie van Gebouw C is al volop in uitvoering. Sander verwacht daarom dat het een van de eerste gebouwen is die klaar zal zijn.