De Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De beschadigde gouden ondergrond van de Erelijst

‘Veiligheidsdoctrine brengt renovatie Binnenhof schade toe’

10 mei 2019, 11:37

Aanstaande dinsdag wordt in de Tweede Kamer gestemd over moties om de plannen voor de renovatie van het Binnenhof openbaar te maken. Het zou het kabinet sieren om deze moties versneld tot uitvoering te brengen, stelt architect Kees van der Hoeven in een ingezonden stuk. De veiligheidsdoctrine brengt het toekomstige resultaat nu al schade toe, meent hij.

Vorige week op 4 mei vond de jaarlijkse herdenking plaats bij de Erelijst voor de Gevallenen in de Tweede Wereldoorlog. De beide Kamervoorzitters en premier Rutte legden kransen bij het bescheiden monument in de oude hal van de Tweede Kamer.

Dat monument uit 1960 is een ontwerp van architect Aldo van Eyck (1918-1999) en is gehouwen uit één blok basaltlava met daarin een uitsparing, bekleed met zuiver goud. Daarin ligt een boek met bladen van handgeschept papier. Elke bladzijde bevat twaalf gecalligrafeerde namen uit de lijst van 18.000 gesneuvelde militairen en verzetstrijders.

De Erelijst verwierf nationale bekendheid, vooral omdat een Kamerbode dagelijks één bladzijde omslaat, zodat elk van die namen op een specifieke dag bovenop zal liggen. Vanuit het hele land wordt gebeld om te informeren wanneer de precieze bladzijde met de gesneuvelde nazaat van een familie zichtbaar wordt, zodat ze op die dag naar Den Haag kunnen reizen voor hun persoonlijke herdenking met een eigen fotomoment.

In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd de huisvesting van de Tweede Kamer uitgebreid met nieuwbouw naar ontwerp van architect Pi de Bruijn. Toen de renovatie van de oudbouw aan de orde kwam, werd ik als architect bij de Rijksgebouwendienst gevraagd om Aldo van Eyck telefonisch te informeren over de tijdelijke verplaatsing van ‘zijn’ monument naar de hal van het nieuwe gebouw. Het werd een intens gesprek. Hij vertelde me dat het boek inmiddels was afgeschermd met een transparante perspex kap. Het gebeurde vaker dat familieleden een dag te vroeg of te laat kwamen en dan zelf gingen bladeren in het kwetsbare boek. Die perspex kap is later voorzien van metalen hoekjes aan de onderzijde, zodat ‘clandestien’ optillen een beveiligingsalarm activeert.

Van Eyck in ons gesprek: “Van der Hoeven, ik heb regelmatig slapeloze nachten als ik denk aan de krassen die de metalen hoekjes maken in die zuiver gouden ondergrond…”, maar hij ging vanzelfsprekend akkoord met de tijdelijke nieuwe locatie. Kortgeleden bezocht ik de Erelijst met mijn broer, omdat ook een oom van ons in de lijst voorkomt. Uiteraard keek ik speciaal naar die kap en het onderliggende edelmetaal. Die aanblik was schokkend; het goud is daar door jarenlang gekras inderdaad bijna geheel versleten.

Dit voorbeeld toont glashelder aan hoe schadelijk de gevolgen kunnen zijn van de vaak goedbedoelde acties van de overheid om met allerlei vormen van beveiliging problemen te voorkomen. Nu er weer een renovatie van de gebouwen rond het Binnenhof op stapel staat is dat thema veiligheid opnieuw aan de orde. De plannen voor de vijf jaar durende en een half miljard kostende verbouwing zijn al ver gevorderd, maar worden tot nu ‘vanuit veiligheidsoverwegingen’ volstrekt geheim gehouden. Af en toe lekken er berichten als los zand naar de pers en wordt er nadien in wandelgangen gegniffeld over een enkele uit zijn verband gerukte gedachte van een architect of de Rijksbouwmeester.

Helaas hebben de verantwoordelijken (nog) niet in de gaten dat die volstrekt onnodige veiligheidsdoctrine nú al ernstige schade toebrengt aan het toekomstige resultaat én aan de leden van het uitgebreide en deskundige team van ontwerpers dat aan dit project werkt. Onder druk van de steeds luidere roep in de pers om openbaarheid, komen nu echter ook de Tweede Kamerleden in het geweer. Komende dinsdagmiddag wordt er gestemd over een waaier aan moties die eind april door enkele leden van de Commissie van Binnenlandse Zaken over het omvangrijke Binnenhofproject werden ingediend.

Het zou het kabinet sieren om de daar gesteunde moties, waaronder een enkele die om maximale openbaarheid van de plannen vraagt, versneld tot uitvoering te brengen. Ik meen dat ook verantwoordelijk staatssecretaris Raymond Knops inmiddels met de geheimhoudingsplicht in zijn maag zit, hij publiceerde immers al de namen van álle twaalf architecten die zich hebben verbonden aan de respectievelijke onderdelen van het project. Zij vormen samen met Rijksbouwmeester Floris Alkemade tevens de fine fleur van de Nederlandse architecten, niet in de laatste plaats vanwege hun grote deskundigheid en ervaring in de zorgvuldige omgang met ons historisch erfgoed.

We moeten voorkomen dat hun reputatie niet nu al door onwetenden wordt bekrast. Wij allen hebben er recht op om de toekomst van ons eigen Binnenhof te kennen, over de inhoud te debatteren en straks hopelijk ook een onbeschadigd draagvlak te bieden.

Trefwoorden

renovatie binnenhof kees van der hoeven

1	Realisatie woongebouw Atlas I naast Essalammoskee in Rotterdam-Zuid gestart woensdag, 10 december
2	Architecten tonen voorstellen voor woningbouw in tussenruimtes Wallengebied donderdag, 11 december
3	Gebouwen niet slopen, maar langzaam laten rijpen donderdag, 11 december
4	Nieuwe gebouwen zorgen voor 1.100 woningen in Pompenburg Rotterdam donderdag, 11 december
5	Rijksmuseum krijgt vestiging in nieuw gebouw in Eindhoven donderdag, 11 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Contract met OMA bij Binnenhof afgekocht voor 2,7 miljoen euro

3 september 2019

Opinie – de BNA staat voor belangrijke keuzes

23 mei 2023

Ellen van Loon verdedigt haar ontwerp voor het Binnenhof in de media

7 september 2019

Hoe de deuren van het Rijksarchief voor Architectuur en Stedenbouw gesloten blijven

26 juni 2024

‘Pi de Bruijn had vanaf het begin betrokken moeten worden bij de vernieuwing van het Binnenhof’

24 februari 2020

Het Binnenhof – negen projecten en een podcast

29 juli

Adopteer een leek

7 mei 2019

Staatssecretaris maakt alle architecten Binnenhof bekend

24 april 2019

Hans van der Heijden in De Volkrant: Baudet heeft een punt

23 april 2019

Binnenhof: Rijksbouwmeester verwijt zichzelf gebrek aan communicatie

23 april 2019

Het Timmermansoog: Acceptatie

9 april 2019

Joost Ector: 'We vinden het moeilijk om geld aan onszelf uit te geven'

8 april 2019

Het bijna-gelijk van Baudet

2 april 2019

Onrust over hogere kosten renovatie Binnenhof

7 maart 2019

AD: Architect Binnenhof aan de kant gezet

5 maart 2019

Rijk en Kamer ruziën over rekening renovatie Binnenhof

12 februari 2019

Dank voor het compliment, maar wij van XOOMlab willen geen sterarchitect zijn

24 april 2019

Minder geheimhouding over renovatie Binnenhof

22 mei 2019

Pechtold gaat renovatie Binnenhof begeleiden

13 juni 2019

Rijk breekt met Ellen van Loon als architect renovatie Tweede Kamer

2 juli 2019

Kabinet keert terug naar oorlogshoofdkwartier

16 augustus 2019

Pechtold over renovatie Binnenhof: je mag ook trots zijn

1 oktober 2019

Geen renovatie Ridderzaal vanwege vertraging renovatie Binnenhof

1 mei 2020

‘Kruidenier Knops durft niets extra’s te vragen voor renovatie Ridderzaal’

20 mei 2020

'Arib houdt verhuizing naar tijdelijke Tweede Kamer af'

6 oktober 2020

Ensemble Wim Quist verminkt, kunstwerk André Volten verwijderd?

12 mei 2021

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Pi de Bruijn over zijn ontwerpen voor de Tweede Kamer toen en nu

11 juni

Andere nieuwsberichten

Powerhouse Company en SO-IL delen ontwerp voor toren naast Whitney Museum

4 uur geleden

MVRDV heeft een prijsvraag voor voor een toren naast het Whitney Museum of American Art in New York gewonnen. Powerhouse Company en SO-IL namen ook deel aan de prijsvraag en delen hun ontwerp.

Realisatie woningbouwproject De Bund op Katendrecht van start

Vandaag, 11:40

Maandag is de eerste damwand geslagen voor de realisatie van woningbouwproject De Bund in Rotterdam. Het door KCAP ontworpen complex op Katendrecht bestaat uit twee woontorens met in totaal 482 woningen.

Open Call voor Folly Art Norg 2026

Gisteren, 11:49

Ontwerpers van allerlei pluimage kunnen vanaf vandaag tot en met 28 februari een ontwerp indienen voor een folly die komende zomer mogelijk wordt gerealiseerd tijdens het steeds populairder wordende evenement in het Drentse Norg.

Inschrijving voor Gouden Piramide 2026 geopend

Gisteren, 09:59

Tot en met 15 januari kunnen projecten worden voorgedragen voor de tweejaarlijkse rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap.

Renovatie Helderse vuurtoren Lange Jaap blijkt mogelijk

Vandaag, 12:19

De monumentale vuurtoren Kijkduin in Den Helder, in de volksmond beter bekend als Lange Jaap, wordt gerenoveerd.

Nederland telt voor het eerst meer ouderen dan jongeren

Vandaag, 10:56

Ongeveer 3,76 miljoen mensen zijn 65 jaar of ouder, terwijl er bijna 3,72 miljoen mensen van jonger dan 20 zijn.

KNVB praat verder met Almere en Zeist over nieuw complex

Gisteren, 12:28

Almere en Zeist zijn de overgebleven kandidaten om het nieuwe complex van de KNVB te huisvesten.

Datacenters gebruiken evenveel stroom als twee miljoen woningen

Gisteren, 10:53

De datacenters in Nederland gebruiken steeds meer elektriciteit.

RIVM: verbeterde luchtkwaliteit leidde tot afname sterfte

12 december, 12:27

Een verbeterde luchtkwaliteit heeft ervoor gezorgd dat er tussen 1995 en 2019 een kwart minder mensen zijn overleden na dagen met verhoogde concentraties van luchtverontreinigende stoffen.