Nieuwe verlichting van het Lange Voorhout

Gevangenpoort met nieuwe verlichting

Kloosterkerk met nieuwe verlichting

Escherpaleis met nieuwe verlichting (de projector van het linkerdeel van de gevel is hier defect)

Monument ter nagedachtenis aan hertog Karel Bernard van Saksen Weimar Eisenach aan het Lange Voorhout

De historische stadspomp uit 1715

Haags Museumkwartier gehuld in een zachte lichtsluier

1 maart, 15:54

Het Haagse Museumkwartier is sinds kort gehuld in een lichtsluier. De straatlantaarns in het oudste deel van de Hofstad geven een zachter licht af, terwijl gebouwen beter worden geaccentueerd in de avonduren. Aan de basis van deze verandering ligt een verlichtingsplan van Studio DL. “We wilden het gebied niet lichter, maar beter afleesbaar maken”, vertelt ontwerper Ritsert Huijsman, die samen met Tomas Daniëlse bij de Amsterdamse vestiging van het bureau werkt.

Hoewel het Museumkwartier niet precies is afgebakend, begint het ongeveer vanaf de noordgrens van het Binnenhof, met aan weerszijden de Gevangenpoort en het Mauritshuis, en loopt het door tot en met het Lange Voorhout. In het historische gebied bevinden zich onder meer de Stadsschouwburg, het Escherpaleis en Hotel des Indes, terwijl het groene Lange Voorhout tot de bijzonderste stadslanen van Nederland behoort.

Het probleem was altijd dat je de pracht van de uitloper van het Haagse Bos en de gebouwen in het gebied overdag optimaal kon ervaren, maar als het donker werd viel het karakter helemaal weg. In de ogen van Huijsman had dit vooral te maken met harde lichtcontrasten. “Particulieren, maar ook consulaten, musea en andere instellingen in het gebied, zetten hun eigen pand met schijnwerpers in fel licht, terwijl andere dat juist niet deden. Zo kreeg je een mengeling van gebouwen die vaak te fel werden aangelicht en niet-aangelichte panden, die op zwarte gaten leken.”

Lichtvisie
Studio DL was al betrokken bij de lichtvisie die de gemeente Den Haag eind 2017 heeft vastgesteld. In eerste instantie vroeg de gemeente het bureau om ook een lichtplan te maken voor drie gebouwen in het Museumkwartier. “Wij hebben die vraag ter discussie gesteld. Je kunt die gebouwen wel van een goed lichtplan voorzien, maar dan doe je niets aan het fragmentarische karakter van het gebied. Wij stelden daarom voor om eerst uit te zoomen naar het gehele gebied voordat we ons richtten op afzonderlijke gebouwen”, zegt Huijsman.

Uiteindelijk kwam er een lichtplan voor het gehele Museumkwartier, waarvoor de kaders mede zijn gesteld vanuit de gemeentelijke lichtvisie. Het uitgangspunt was om een lichtontwerp te maken die alle panden, objecten en bomen samenvoegt tot een fijnzinnige compositie die de ‘avondbeleving’ van het gebied sterk verbetert. Het Museumkwartier wordt in de donkere uren nu gekarakteriseerd door een eenduidige zachte ‘lichtsluier’. Gebouwen, objecten zoals standbeelden en een meer dan driehonderd jaar oude waterpomp en de bomen zijn op subtiele wijze geaccentueerd.

Voor de uitvoering van het plan zijn geen nieuwe straatlantaarns geplaatst en ook bij de uitlichting van de gebouwen is vrijwel volledig gebruik gemaakt van bestaande lichtinstallaties. Bij de klassieke lantaarns is de lichtbron vervangen door LED-modules, in sommige zijn extra openingen gecreëerd om variatie in verlichting aan te kunnen brengen. Op het Lange Voorhout zorgen de lantaarns langs de gevels bijvoorbeeld voor een lichtsluier op de gebouwen, terwijl de lantaarns centraal op de bomen aanlichten. Dat laatste gebeurt dankzij de samenwerking met de stadsecoloog op zo’n manier dat bijvoorbeeld vleermuizen er geen last van hebben.

Escherpaleis
Sommige gebouwen zijn voorzien van een eigen lichtplan, waarmee de architectonische karakteristieken letterlijk worden uitgelicht. Zo wordt de gevel van het Escherpaleis verlicht door enkele projectoren en spots, die op nauwkeurige wijze de details in beeld brengen. Het pand staat iets meer in het licht dan de aangrenzende gebouwen, omdat het een museale functie heeft. “De verlichting is ook hoger gericht, omdat het gebouw hoger is dan de panden ernaast. De verlichting neemt naar beneden toe wel af in intensiteit, zodat bezoekers die in het donker naar buiten komen niet worden verblind. De historische wandlantaarns zorgen voor aanvullend licht”, legt Huijsman uit.

De Stadsschouwburg is ook anders aangelicht dan voorheen. Waar voorheen het gebouw aan alle kanten werd verlicht, ook bij de minder interessante zijgevels, staat nu alleen de voorgevel aan het Lange nog prominent in het licht. Vanwege de schouwburgfunctie hebben de lichtontwerpers iets meer uitgepakt dan bij andere gebouwen. Hotel des Indes bijvoorbeeld is juist erg zacht aangelicht, waardoor de gevel ’s avonds dezelfde typische gele kleur aanneemt als overdag. “Hotel des Indes is een van de panden die voorheen met krachtige oranje schijnwerpers werd aangelicht en daardoor kreeg de gevel ook een harde oranje kleur”, zegt Huijsman. “Een voordeel daarvan was wel dat het hotel opviel. De exploitant was daarom ook onzeker of dat in de nieuwe situatie ook zo zou blijven. Gelukkig was deze toch positief nadat het effect van de lichtsluier op het gebied zichtbaar werd en heeft het hotel zijn oude lichtinstallatie afgeschakeld om ook aan te sluiten op ons plan.”

Gevangenpoort
Een bijzonder verhaal kleeft er nog aan de verlichting van de Gevangenpoort. De zijgevel van het historische poortgebouw is minder aangelicht dan bijvoorbeeld de poort zelf of het dak. Dat heeft een eveneens historische reden, stelt Huijsman. “Zelf wist ik het ook niet, maar vroeger stonden er nog twee panden tussen de Gevangenpoort en de Hofvijver (die gebouwen zijn in 1923 op advies van H.P. Berlage afgebroken, rw). De Gevangenpoort fungeerde destijds dus ook echt als een poort. Ter herinnering aan het feit dat de zijgevel toen niet zichtbaar was door de panden ernaast, hebben we die kant van het gebouw donker gelaten. Je zou kunnen redeneren dat het de belangrijkste gevel is, maar dan benader je het gebouw eerder als object dan dat je recht doet aan de geschiedenis. Wij vonden het juist mooi om de historie in beeld te brengen.”

Trefwoorden

verlichting museumkwartier den haag binnenhof studio dl lange voorhout

1	Eigenwijs vakantiehuis in dorp op Terschelling woensdag, 4 december
2	Bouw wooncomplex Nelson View in Amsterdam Zuidoost van start woensdag, 4 december
3	Woningbouwcomplex Kop Dakpark geïnspireerd op winnend ontwerp Europan dinsdag, 3 december
4	Bouw 215 appartementen op oude kantoorlocatie in Amersfoort gestart dinsdag, 3 december
5	Woongebouwen met houten modules vervangen verouderde portiekflats Schalkwijk vrijdag, 6 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Deel van gedempte gracht rond Binnenhof komt terug

25 januari

Renovatie Binnenhof weer duurder, nog niet bekend hoeveel

13 maart

Provincie Noord-Holland gaat straatverlichting vroeger dimmen

6 juni

Gemeenteraad Den Haag akkoord met renovatieplannen Haags Historisch Museum

21 juni

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

21 november

Happel Cornelisse Verhoeven ontwerpt ‘stijlkamers’ voor tijdelijke huisvesting Eerste Kamer

17 maart 2022

Gemeente Den Haag maakt afspraken voor verduurzaming

11 april

Een drijvende beeldentuin in de Hofvijver

8 mei

Uitkijkpunt biedt zicht op renovatiewerkzaamheden Binnenhof

12 juli

Premier Schoof moet binnen maand weg uit Torentje om brandgevaar

29 juli

Schrijvers open brief Rekenkamer: ‘Geheimhoudingsclausule dwingt ons publieke discussie te forceren’

13 september 2023

DP6 maakt plan voor vernieuwing Haags Historisch Museum

12 oktober 2021

Oude Amerikaanse ambassade in Haagse handen

6 maart 2018

Inschrijving Haagse Openbare ruimte Prijs 2024 geopend

24 juni

Amerikaanse ambassade rijksmonument

20 januari 2017

Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station

23 april

Mauritshuis opent deuren officieel

27 juni 2014

Den Haag gestart met herinrichting Spuiplein

27 september

Haagse gemeenteraad stemt in met ontwikkelvisie Den Haag Centraal

4 oktober

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Floris Cornelisse over hoe tradities en tijdelijkheid samengaan bij ontwerp voor Eerste Kamer

17 maart 2022

Andere nieuwsberichten

Maarten van Kesteren ontvangt Abe Bonnema Prijs voor Jonge Architecten 2024

Gisteren, 17:30

De architect is onderscheiden met de prijs voor de verbouwing van vakschool Nimeto in Utrecht.

Schiphol zoekt architecten om luchthaven eenduidiger uitstraling te geven

6 december, 3:21

Er moet een leidende architect komen die de ontwerpvisie gaat vormgeven en daaronder vaste architecten die het beleid doorzetten op kleinere schaal.

Twee woongebouwen op plek oude Renault-garage in Zwolle

6 december, 2:26

Op de plek van een oude Renault-garage in de Zwolse wijk Diezerpoort verrijzen twee door MIX architectuur ontworpen woongebouwen. Het project Nieuwstad behelst 87 appartementen, waarvan het grootste deel koop.

Woontorens Bossa Nova vormen sluitstuk woningbouw in Haarlems Aziëpark

6 december, 1:29

In het Aziëpark in Haarlem is het door Geurst & Schulze architecten ontworpen project Bossa Nova opgeleverd. De twee ronde woontorens naast winkelcentrum Schalkwijk tellen tezamen 142 appartementen en een ondergrondse parkeergarage.