De hoofdentree van de Algemene Rekenkamer komt terug aan het Lange Voorhout

Het nieuwe entreegebied met links het zich op de witte patio door Aldo en Hannie van Eyck

Foyer in het tussenstuk

Het nieuwe centrale trappenhuis

Het andere trappenhuis in het werkhuis wordt vervangen door een vide

Tussenverdieping

Maquette

Axo begane grond

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

21 november 2024, 13:15

Woensdag heeft Happel Cornelisse Verhoeven Architecten het ontwerp gepresenteerd voor de renovatie van de Algemene Rekenkamer in Den Haag. De belangrijkste ingrepen zijn het terugplaatsen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout en het verbouwen van het deel tussen het monument en het uit 1997 stammende bouwdeel door Aldo en Hannie van Eyck.

De Algemene Rekenkamer, die sinds 1868 aan het Lange Voorhout is gevestigd, zit verlegen om een huisvesting die voldoet aan de hedendaagse eisen van de organisatie. De financieel controleur van de overheid is in de afgelopen dertig jaar flink gegroeid, heeft behoefte aan meer ontmoetings- en overlegruimtes en het huidige onderkomen knelt met de toegenomen digitalisering.

Hoewel de geschiedenis van sommige bouwdelen tot meer dan zeshonderd jaar teruggaat, vormt het jongste deel door de Van Eycks het heetste hangijzer bij de renovatie. Vorig jaar schreef een groep prominenten uit de architectuurwereld een open brief aan de toenmalige demissionair ministers De Jonge (Ruimte) en Dijkgraaf (Cultuur) om af te zien van het verbouwingsplan, omdat er ‘te drastische ingrepen’ zouden zijn voorgesteld in het 27 jaar oude deel.

De brief was een initiatief van een panel van Van Eyck-experts, dat vijf jaar geleden door toenmalig Rijksbouwmeester Floris Alkemade bij het project was gehaald. Het panel bestond uit Tess van Eyck, Herman Hertzberger, Max Risselada en Izak Salomons. Architect Ninke Happel en Rijksbouwmeester Francesco Veenstra gaven bij de persconferentie woensdag aan dat de dialoog aanvankelijk in goede harmonie verliep, maar dat het panel zich tegen de plannen begon af te zetten naarmate het proces vorderde. Uiteindelijk stopten de gesprekken met het panel.

“Het deel van Aldo en Hannie van Eyck is geen monument, maar wel erfgoed”, zegt Happel, “en daar zijn we zeer zorgvuldig mee omgegaan.” Het bureau heeft het zogeheten werkhuis (met de kantoren voor de medewerkers van de Rekenkamer) en het verbindende tussenstuk dat ook door de Van Eycks is ontworpen zorgvuldig bestudeerd en bij het eerstgenoemde deel wordt vooral ingezet op restauratie. Toch moeten er ook ‘offers’ worden gebracht, zoals Happel het verwoordde.

Verplaatsing van de hoofdentree
Om de renovatie goed uit te kunnen leggen, beginnen we bij de verplaatsing van de hoofdentree. Of beter gezegd, het terugbrengen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout. Sinds de oplevering van het deel door de Van Eycks heeft de Rekenkamer een ‘uitgestelde entree’ op het binnenterrein, die te bereiken is via een middeleeuwse poort. Deze bleek lastig vindbaar voor bezoekers, overigens ook omdat de Rekenkamer het huisnummer van de oude entree altijd als adres bleef gebruiken.

Door de meer dan 25 jaar gesloten deur in het monument aan het Lange Voorhout 8 opnieuw tot hoofdentree te maken, krijgt de Rekenkamer weer een duidelijke ingang en ‘gezicht’ aan de straat. In het achtergelegen entreegebied is via twee ramen ook de witte patio van het tussenstuk door de Van Eycks (die zij omschreven als ‘openingsarchitectuur’) prominent zichtbaar, waardoor deze ook integraal deel uitmaakt van de binnenkomst door de bezoekers.

Hoewel Aldo en Hannie van Eyck er zelf niet veel ruchtbaarheid aan hebben gegeven, hebben zij in de jaren negentig ook het monument aangepast. Zij gebruikten onder meer een opvallende gele kleur om overgangen tussen het monument en de nieuwbouw zichtbaar te maken. Ontwerper Guus Kusters heeft op basis van historisch kleuronderzoek een nieuw kleurenpalet ontwikkeld, waarin de door de Van Eycks toegepaste kleuren in een andere context opnieuw tot hun recht moeten komen. Daarnaast brengt hij de kleurstelling van het monument meer in harmonie met die van het werkhuis.

Tussenstuk
De grootste verbouwing betreft het gedeelte tussen het monument en het werkhuis, waarin ook de huidige hoofdentree is gelegen. Deze entree blijft fungeren als ingang, maar dan voor medewerkers van de Algemene Rekenkamer. Hoewel het tussenstuk in de huidige situatie al fungeert als foyer en plek waar de gebruikers elkaar kunnen ontmoeten, vormt het ook een obstakel tussen het bestuur dat in het monument zetelt en de medewerkers in het werkhuis. Daarnaast biedt het mede vanwege de lage verdiepingshoogtes en krappe afmetingen weinig mogelijkheden om bijvoorbeeld ontmoetingen te organiseren met vertegenwoordigers van ministeries, die geregeld over de vloer komen.

Om grotere ontmoetingsruimtes en plekken voor samenwerking te creëren, wordt het tussenstuk verder doorgetrokken richting het werkhuis, wat ten koste gaat van het door de Van Eycks ontworpen regenboogtrappenhuis daar. In het werkhuis komt een nieuw trappenhuis rond een vide, dat via een bestaand daklicht wordt voorzien van daglicht. Het trappenhuis wordt als een cilinder in het bestaande gebouw geschoven, de door de Van Eycks ontworpen gekleurde liftkaders worden door de cilinder heen ‘geponst’.

Het aantal verdiepingen in het tussenstuk wordt teruggebracht van vier naar drie, zodat er behalve meer ruimte grotere plafondhoogtes ontstaan. In de gevel wordt voor deze ingreep een van de vier bestaande borstweringen verwijderd en het raam vergroot, licht architect Benjamin Jansen toe.

Werkhuis
De opzet van het werkhuis, met meanderende gangen en ‘scheve’ werkkamers, blijft evenals de gevel gehandhaafd. De architecten richten zich hier op restauratie en aanpassing van details. De twee bestaande trappenhuizen worden wel verwijderd. Waar de een plaatsmaakt voor het nieuwe centrale trappenhuis, wordt de ander omgevormd tot een vide met rondom kantoren. De panelen rond het trappen verdwijnen, zodat er onbelemmerd zicht naar buiten ontstaat.

Verder krijgt de bibliotheek, dat de Van Eycks hebben ontworpen als het middelpunt van het gebouw, een functionele aanpassing. Deze plek was bedoeld als een belangrijke ontmoetingsruimte, maar door de digitalisering raakte de dubbelhoge ruimte grotendeels in onbruik, waardoor het zijn belofte niet echt waar heeft kunnen maken. In de toekomstige situatie blijven de boekenkasten bewaard en worden ze deels omgevormd tot lockers, zodat de driehonderd lockers die nu verspreid door het pand staan kunnen worden opgeruimd.

Of het hiermee alsnog een ontmoetingsruimte wordt, zoals de architecten stellen, valt te bezien omdat de meeste mensen slechts aan het begin en eind van de dag naar hun locker gaan. Wel zijn de lockers reversibel, zodat ze bij veranderend gebruik in de toekomst weer kunnen worden verwijderd.

Omgevingsvergunning
Vorige week heeft het Rijksvastgoedbedrijf de omgevingsvergunning voor het monumentale deel van het complex aangevraagd bij de gemeente Den Haag. Volgend jaar start de aanbesteding van de bouwwerkzaamheden en in 2026 start de renovatie. De beoogde kosten liggen tussen de 25 en 50 miljoen euro, vertelde Harry Boxelaar (programmamanager bij het Rijksvastgoed bedrijf) woensdag.

In 2028 moet de renovatie zijn afgerond, de inhuizing volgt een jaar later. Tijdens de renovatie verhuist de Algemene Rekenkamer naar een nader te bepalen andere plek.

Trefwoorden

rijksvastgoedbedrijf algemene rekenkamer hannie van eyck renovatie guus kusters happel cornelisse verhoeven post 65 den haag lange voorhout aldo van eyck structuralisme

1	Duitsland slokt Nederlandse bouwkracht op maandag, 13 oktober
2	David Chipperfield landt in Antwerps Nieuw Zuid woensdag, 15 oktober
3	Nieuw shortstayhotel door Houben / Van Mierlo in stationsgebied Den Bosch maandag, 13 oktober
4	Kantoorgebouw door Arthur Staal aan de Schinkel gerenoveerd en uitgebreid woensdag, 15 oktober
5	Gezicht van de tijd woensdag, 15 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Haags Museumkwartier gehuld in een zachte lichtsluier

1 maart 2024

2023: van vrees naar hoop en terug

22 december 2023

Aanbesteding voor nieuwe kantoortoren ministerie van OCW

27 februari

Nieuwe Instituut verwerft archief Aldo en Hannie van Eyck

12 augustus

Schrijvers open brief Rekenkamer: ‘Geheimhoudingsclausule dwingt ons publieke discussie te forceren’

13 september 2023

Audiotour voert luisteraar langs Post 65-architectuur in Almere Haven

29 januari

Appartementenblok met 'plisségevel' opgeleverd in Nieuw Kralingen

6 februari

CRa opent aanmelding Architectenindex

28 april

MVRDV presenteert foto's van Tripolis-Park

17 oktober 2024

Gemeente stelt ambitiedocument op voor vitale toekomst Mariahoeve

24 februari

Meerjarige expositie door Happel Cornelisse Verhoeven in Oude Sterrenwacht Leiden

4 juni

Concrete creëert een houten landschap in het atrium van Tripolis-Park

10 oktober 2024

Renovatie en vernieuwing Fierenshoven beloond met Vlaamse opdrachtgeversprijs

10 oktober

Threshold of Powers: een verkenning van de relatie tussen overheidsgebouwen en de openbare ruimte in Den Haag

16 april

CRa introduceert Architectenindex om kleinere ontwerpopdrachten breder te gunnen

3 april

Toon alles

Andere nieuwsberichten

CPO meer&deel grote winnaar Dirk Roosenburgprijs 2025

Gisteren, 15:37

Het project naar ontwerp van Tom van Tuijn Stedenbouw, Werkstatt en Volle Grond kreeg zowel de vakjury- als publieksprijs.

Gedetailleerde 3D-geprinte maquette toont ruimtelijke ontwikkeling Amsterdam

Gisteren, 14:56

In het WTC op de Amsterdamse Zuidas is een gedetailleerde maquette van de stad Amsterdam geplaatst. In de 3D-geprinte en interactieve maquette zijn bekende plekken en gebouwen te zien, maar ook gebieden die tussen nu en 2030 worden ontwikkeld.

Woongebouwen door VdpArchitecten vormen nieuwe 'voorkant' Groningse Oosterparkwijk

Gisteren, 13:48

Aan de Oosterhamrikkade in Groningen is dit jaar woongebouw Talent opgeleverd. Het complex, dat net als het naastgelegen gebouw Karaat is ontworpen door VdpArchitecten, bestaat uit 108 middeldure huurwoningen.

Het Cultuurfonds kent subsidie toe aan biobased paviljoen voor Amsterdamse Bos ontworpen door Space Encounters

Gisteren, 11:07

Het Cultuurfonds stelt € 100.000 beschikbaar voor het Amsterdamse Bosnest. Het paviljoen is ontworpen door Space Encounters en wordt volledig gebouwd met biobased materialen uit het Amsterdamse Bos.

Sweco neemt groot Belgisch architectenbureau over

Gisteren, 16:23

Het 150 medewerkers tellende assar architects ontwierp onder meer het nieuwe hoofdkantoor van de NAVO in Brussel.

IMF: geen forse huizenprijsdaling bij einde hypotheekrenteaftrek

Gisteren, 12:14

Een mogelijke afschaffing van de hypotheekrenteaftrek in Nederland heeft waarschijnlijk een prijsremmende werking, stelt de Nederlandse bestuurder van het IMF Marnix van Rij

EIB: 75.000 nieuwe voltijdse arbeidskrachten nodig in de bouw

Gisteren, 10:11

Volgens het instituut wordt het tekort aan vakmensen in de bouw steeds groter, vooral omdat de energietransitie een enorme extra vraag naar arbeid creëert.