Het fysieke hart van onze democratie – het Binnenhof – wordt gerenoveerd. Bij deze technische update aan de bebouwing verandert er aan de architectuur in basis niets. Toch was hier en daar reden voor subtiele veranderingen. In een serie artikelen zoomt Architectenweb daarop in. De meest zichtbare verandering is straks te vinden op de Hofplaats, waar de nieuwe publieksentree komt. Het paviljoen hiervoor is ontworpen door de Pi de Bruijn / de Architekten Cie. in nauwe samenwerking met het Rijksvastgoedbedrijf, de Tweede Kamer en Karres en Brands.

“Het is een spanningsveld: aan de ene kant wil je een verwelkomend gebaar maken en aan de andere kant moet er ruimte zijn zodat bij binnenkomst in het Kamergebouw een veiligheidsscan plaats kan vinden”, vertelt architect Pi de Bruijn van de Architekten Cie. “In en rond het Binnenhof hebben we een aantal mogelijke locaties bestudeerd en daaruit kwam de locatie op de Hofplaats naar voren als de beste oplossing.”

Voorheen bezochten jaarlijks zo’n 60.000 scholieren het parlement. Met de in 2013 aangenomen motie Heijen is door de Tweede Kamer de wens uitgesproken om de meeste scholieren die kans te bieden. Het gaat dan om tot wel 200.000 scholieren per jaar. De oude publieksentree aan de Lange Poten bood daar onvoldoende ruimte voor.

Maar het veiligheidsregime rond het Binnenhof is in de tijd ook aangescherpt. Sinds de moord op Pim Fortuijn op het Mediapark in Hilversum en de bestorming van het Capitool in de Washington DC kijken we daar toch anders tegenaan, legt Pi uit. Bij de renovatie van het Binnenhof wilde het Rijksvastgoedbedrijf daarom dat bij de publieksentree de faciliteiten, die nodig zijn voor een veilige toegang, buíten het gebouw zouden komen te liggen.

Het gaat om zo’n 1.000 vierkante meter die daarvoor toegevoegd moest worden. “Door die ónder de Hofplaats te leggen, ervaar je die vanaf het maaiveld gezien niet”, vertelt Pi. “Op het maaiveld hebben we een paviljoen ontworpen met een brede trap die naar beneden leidt.”

Het was passen en meten om het paviljoen en de ondergrondse ruimte op de Hofplaats hun plek te geven, vertelt Pi. Rond het paviljoen moeten bijvoorbeeld hulpdiensten kunnen rijden. Onder de grond liggen allemaal kabels en leidingen, zijn er de funderingen van de bestaande gebouwen en de wortels van de monumentale kastanjebomen aan het Spui. “Het past uiteindelijk precies.”

In een eerdere versie van het ontwerp voor de publieksentree leidde een nog veel bredere tribunetrap naar beneden. Verwelkomender kon niet. Alle partijen konden zich daarin vinden, maar de gemeente Den Haag hield het uiteindelijk uit veiligheidsoverwegingen tegen. Wanneer er een oploop zou ontstaan óp de trap, en de politie daarop zou moeten ingrijpen, zouden daar ongelukken kunnen gebeuren. Daarop is het ontwerp aangepast en is er overdekte trap naar beneden ontworpen.

Het paviljoen, dat de entree vormt, omschrijft Pi als een ‘centraalbouw’; een glazen cilinder onder een overhangend dak met aan één zijde een verwelkomende indeuking. Met zijn ontwerpteam heeft hij gezocht naar een vorm die niet aan een kiosk zou doen denken maar ook niet aan de ingang van een metrohalte. “Het is uiteindelijk een prettige vrije vorm geworden met een open karakter”, omschrijft Pi het. “We wilden burgers laten voelen dat het hún gebouw is.”

Op de onderzijde van het paviljoendak is straks een ‘rimpeling’ te zien. Het is een verbeelding van het idee dat iedere burger een verschil kan maken in de politiek. “We hebben dit erin gebracht in antwoord op de vraag vanuit de Tweede Kamer naar een verhaal bij de publiekentree”, vertelt Pi. “Daarop hebben we gekeken naar een verhaal dat bij deze plek en de functie van dit gebouwdeel past.”

De rimpeling op de onderzijde van het paviljoendak is uitgewerkt als een gekromde, getrapte vorm, als een soort omgekeerde hoogtelijnen, waarbij er tussen de treden ook kunstlicht is opgenomen. Ter ondersteuning van het rimpeleffect zal de roestvrijstalen beplating zelf ook een beetje ‘bubbelig’ zijn, vertelt Pi.

Het paviljoendak wordt aan de bovenzijde uitgevoerd als groendak. Het wordt een kruidentuin. Het dak zelf wordt gedragen door zes kolommen. Rond het paviljoen komen groenvakken en bankjes.

Dan de spiralende trap naar beneden. Bij zo’n trap hoort dat die aan de buitenzijde luier is en aan de binnenzijde steiler. Uit oogpunt van toegankelijkheid heeft het ontwerpteam gestudeerd op mogelijkheden om dit effect te verminderen. De gevonden oplossing is om de bordessen tussen de trapdelen aan de binnenzijde extra te verkorten, zodat de trap aan de binnenzijde toch ook iets luier kan zijn. Het geeft aan hoe doorwrocht het ontwerp is.

Bij het ontwerp van de onder de grond gelegen ruimte met toegangsfaciliteiten was het de uitdaging om ook dat een prettige plek te maken, licht Pi toe. Dat begint met het inbrengen van veel daglicht, dat diep de ruimte in weerkaatst wordt door een lichte vloer, en de toepassing van veel hout op de wanden, en overal ronde hoeken. “De lichte natuurstenen vloer is een variant op wat er in de Statenpassage binnen ligt, het hout is familie van het perenhout dat in de plenaire zaal van de Tweede Kamer is toegepast.”

Bij de graafwerkzaamheden voor de publieksentree zijn resten gevonden van een oude poort die hier stond; de Spuipoort. Er wordt nu gekeken of die resten een plek kunnen krijgen in dit bouwdeel. “Precies op de plek waar we het ook gevonden hebben”, vertelt Pi.

Vanaf de publieksentree lopen straks twee routes het Binnenhof in. De ene route leidt naar de Statenpassage, waaraan kleinere commissiezalen zijn gelegen waar debatten en andere Kameractiviteiten in gehouden worden. De andere route, die de scholieren zullen volgen, leidt naar de publiekstribune van de plenaire zaal van de Tweede Kamer. Dat de publieksentree juist op de Hofplaats gerealiseerd wordt, pal naast de plenaire zaal van de Tweede Kamer, heeft uiteindelijk ook daarmee te maken; zo is de route tot de publiekstribune kort.

“De Hofplaats had de reputatie ook een wat saai plein te zijn”, vertelt Pi. “Met deze publieksentree wordt het een levendige plek, met een paviljoen als ‘juweel’ daarop. En met het groenontwerp van Karres en Brands, waarin meer groen wordt toegevoegd dan er nu op het plein aanwezig is, wordt het ook een plek waar het prettig wordt om te verblijven.”