Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

7 februari 2014, 13:16

Naar de mening van Christian Rapp (Rapp + Rapp) is een gevel gebaat bij een zekere terughoudendheid. Gevels moeten een resultaat zijn van ambachtelijkheid en een integrale ontwerpbenadering van het gebouw.

Tekst Kirsten Hannema

Architect Christian Rapp liet onlangs Amsterdam zien aan een groep Duitse en Zwitserse collega’s, met wie hij in München aan een project werkt. Ze bekeken de gevels van middeleeuwse panden, de grachtengordel, Plan Zuid van Berlage, tot en met de recente ontwikkelingen in het Oostelijk Havengebied.

“Wat mij opvalt is dat er vanaf Java-eiland en IJburg iets is veranderd”, merkt hij naar aanleiding daarvan op. “De individualiserende maatschappij drukt zich uit in een bonte vormentaal, in leukigheden, modes, particuliere woonhuizen met koperen gevels en wat al niet meer."

"Een pluriforme architectuur waarvan ik niet geloof dat zij een lang leven beschoren is. Wat de grachtengordel zo mooi maakt, zijn niet zozeer de klok-, en trapgevels of de classicistische kroonlijsten, maar de ambachtelijkheid waarmee ze gemaakt zijn, de authenticiteit van het geheel. Ik geloof dat een gevel gebaat is bij een zekere terughoudendheid, bij de beheersing van het metier.”

Fassade
Het metier – dat is? “De betekenis van het Duitse woord Fassade geeft precies de essentie weer: de representatie van het programma in het gebouw. Die representatie staat echter niet op zichzelf; het is niet een schil die je om het gebouw hangt. Het hangt samen met de vorm van de bouwmassa, waar het gebouw staat, de behoefte aan transparantie - afhankelijk van de functie. In samenhang met de organisatie van de verschillende programmaonderdelen, de doorsneden en andere randvoorwaarden kom je dan uiteindelijk tot een integraal ontwerp.”

In Den Haag, vlakbij Centraal Station, bouwde Rapp+Rapp wolkenkrabber De Kroon. “Aanvankelijk had ik het idee voor een bakstenen toren, die een relatie zou aangaan met de ministerietorens die Hans Kolhoff ernaast ontwierp en het postmoderne werk van Rob Krier in de omgeving. Maar vanwege de krappe binnenstedelijke locatie moesten we wel werken met prefab constructies. En nee, prefab baksteen, dat kan ik als geschoold metselaar niet aanzien. Dat gaat recht tegen de logica van het materiaal in.”

’Plattenbau’ werd het dus, een systeemgevel van verdiepingshoge betonelementen. De uitdaging daarbij was het camoufleren van de voegen. “De connotatie tussen voegen en Plattenbau was hét probleem van de beleving van Carel Weebers Zwarte Madonna, het gebouw dat hier voorheen stond”, meent Rapp.

Bij De Kroon zijn de naden weggewerkt achter overlappende stroken die de gevel plasticiteit geven. Een andere truc is de plint van natuursteen, waar de kleur van het (gezandstraalde) beton op is afgestemd. Hierdoor ervaar je het gebouw alsof het volledig uit steen is opgetrokken.

Schaal
Bij het proportioneren van de gevel zocht Rapp naar een schaal tussen het individuele raam en de grote vorm. “We wilden een onderscheid maken tussen de onderste dertig meter, waar de blik op de straat gericht is, en de bovenste lagen met een panorama over de stad. Daarvoor hadden we extra brede Chicago bay windows bedacht, die in de eindfase helaas zijn gesneuveld. Verder proberen we zo veel mogelijk ramen te maken die open kunnen en hebben alle woningen Franse balkons.”

Het liefst maakt Rapp gevels van baksteen, zoals bij de woongebouwen Piraeus (1994, samen met leermeester Hans Kollhoff) en Chicago (2007) in Amsterdam. “Ik ben blij met deze Hollandse traditie; het is een veel mooier en duurzamer materiaal dan de piepschuim-met-stuc gevels die in mijn geboorteland Duitsland standaard toegepast worden. Het straalt soliditeit uit, en je kunt er eindeloos mee variëren.”

Dat baksteen niet alleen gevels van woningen past, maar ook belangrijke publieke gebouwen, had Rapp willen laten zien met het ontwerp voor de nieuwe bibliotheek in Utrecht. Het project, waar vijf jaar aan gewerkt was, werd onlangs verworpen door de Gemeenteraad. Hiervoor had hij een reusachtige gemetselde ‘paddenstoel’ bedacht, die naar boven toe steeds verder zou verfijnen, met ranke uitlopers in de vorm van gestapelde erkers, en daartussen balkons.

Trefwoorden

christian rapp rapp + rapp gevel de kroon

1	Woontorens The Grace worden lager dan gepland vrijdag, 26 april
2	NOAHH presenteert opgeleverde Villa Vaartjes in Almere Oosterwold dinsdag, 23 april
3	Rijksmonumentaal Jachtslot Mookerheide heropend na restauratie door 1meter98 maandag, 22 april
4	Den Haag deelt ontwikkelvisie voor gebied rond centraal station dinsdag, 23 april
5	Studio Modijefsky ontwerpt koekmakerij als wonderwinkel woensdag, 24 april

Gerelateerde nieuwsberichten

Huis van Hendrik combineert kunsten

30 juni 2014

Het Grote Gevelcongres in beeld

12 februari 2014

Christian Rapp wordt stadsbouwmeester Antwerpen

14 december 2015

OMA: “Wij werken één idee door”

17 januari 2014

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

23 januari 2014

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

9 januari 2014

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

24 januari 2014

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

6 januari 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Woontoren voor jongeren op Oostenburg vormt roestbruin accent langs het spoor

26 april, 3:50

In de Amsterdamse wijk Oostenburg is een ensemble van vier gebouwen opgeleverd. Blikvanger van het geheel is een door NEXT architects ontworpen woontoren voor jongeren.

EU Mies Award 2024 voor studiepaviljoen Technische Universiteit Braunschweig

26 april, 1:57

Het gebouw naar een ontwerp van de architecten Gustav Düsing en Max Hacke werd gekozen uit zeven finalisten. Een van de andere genomineerde projecten, de Gabriel García Márquez-bibliotheek in Barcelona, kreeg de Emerging Architecture Prize.

Sofie De Caigny nieuwe voorzitter Commissie Omgevingskwaliteit en Cultureel Erfgoed Rotterdam

26 april, 12:15

Vanaf 23 juni zal De Caigny deze functie voor een periode van drie jaar gaan vervullen. Ze volgt Esther Agricola op, die eveneens drie jaar lang voorzitter van de commissie is geweest.

Podcasts en publicatie over realiseren ruimtelijke kwaliteit bij stedelijke ontwikkeling

26 april, 10:47

Deze week hebben architect Willem Hein Schenk en publicist JaapJan Berg de podcastserie De Haarlems Sessies en de bijbehorende publicatie Sturen op Stadsarrangementen gelanceerd.