Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

7 februari 2014, 13:16

Naar de mening van Christian Rapp (Rapp + Rapp) is een gevel gebaat bij een zekere terughoudendheid. Gevels moeten een resultaat zijn van ambachtelijkheid en een integrale ontwerpbenadering van het gebouw.

Tekst Kirsten Hannema

Architect Christian Rapp liet onlangs Amsterdam zien aan een groep Duitse en Zwitserse collega’s, met wie hij in München aan een project werkt. Ze bekeken de gevels van middeleeuwse panden, de grachtengordel, Plan Zuid van Berlage, tot en met de recente ontwikkelingen in het Oostelijk Havengebied.

“Wat mij opvalt is dat er vanaf Java-eiland en IJburg iets is veranderd”, merkt hij naar aanleiding daarvan op. “De individualiserende maatschappij drukt zich uit in een bonte vormentaal, in leukigheden, modes, particuliere woonhuizen met koperen gevels en wat al niet meer."

"Een pluriforme architectuur waarvan ik niet geloof dat zij een lang leven beschoren is. Wat de grachtengordel zo mooi maakt, zijn niet zozeer de klok-, en trapgevels of de classicistische kroonlijsten, maar de ambachtelijkheid waarmee ze gemaakt zijn, de authenticiteit van het geheel. Ik geloof dat een gevel gebaat is bij een zekere terughoudendheid, bij de beheersing van het metier.”

Fassade
Het metier – dat is? “De betekenis van het Duitse woord Fassade geeft precies de essentie weer: de representatie van het programma in het gebouw. Die representatie staat echter niet op zichzelf; het is niet een schil die je om het gebouw hangt. Het hangt samen met de vorm van de bouwmassa, waar het gebouw staat, de behoefte aan transparantie - afhankelijk van de functie. In samenhang met de organisatie van de verschillende programmaonderdelen, de doorsneden en andere randvoorwaarden kom je dan uiteindelijk tot een integraal ontwerp.”

In Den Haag, vlakbij Centraal Station, bouwde Rapp+Rapp wolkenkrabber De Kroon. “Aanvankelijk had ik het idee voor een bakstenen toren, die een relatie zou aangaan met de ministerietorens die Hans Kolhoff ernaast ontwierp en het postmoderne werk van Rob Krier in de omgeving. Maar vanwege de krappe binnenstedelijke locatie moesten we wel werken met prefab constructies. En nee, prefab baksteen, dat kan ik als geschoold metselaar niet aanzien. Dat gaat recht tegen de logica van het materiaal in.”

’Plattenbau’ werd het dus, een systeemgevel van verdiepingshoge betonelementen. De uitdaging daarbij was het camoufleren van de voegen. “De connotatie tussen voegen en Plattenbau was hét probleem van de beleving van Carel Weebers Zwarte Madonna, het gebouw dat hier voorheen stond”, meent Rapp.

Bij De Kroon zijn de naden weggewerkt achter overlappende stroken die de gevel plasticiteit geven. Een andere truc is de plint van natuursteen, waar de kleur van het (gezandstraalde) beton op is afgestemd. Hierdoor ervaar je het gebouw alsof het volledig uit steen is opgetrokken.

Schaal
Bij het proportioneren van de gevel zocht Rapp naar een schaal tussen het individuele raam en de grote vorm. “We wilden een onderscheid maken tussen de onderste dertig meter, waar de blik op de straat gericht is, en de bovenste lagen met een panorama over de stad. Daarvoor hadden we extra brede Chicago bay windows bedacht, die in de eindfase helaas zijn gesneuveld. Verder proberen we zo veel mogelijk ramen te maken die open kunnen en hebben alle woningen Franse balkons.”

Het liefst maakt Rapp gevels van baksteen, zoals bij de woongebouwen Piraeus (1994, samen met leermeester Hans Kollhoff) en Chicago (2007) in Amsterdam. “Ik ben blij met deze Hollandse traditie; het is een veel mooier en duurzamer materiaal dan de piepschuim-met-stuc gevels die in mijn geboorteland Duitsland standaard toegepast worden. Het straalt soliditeit uit, en je kunt er eindeloos mee variëren.”

Dat baksteen niet alleen gevels van woningen past, maar ook belangrijke publieke gebouwen, had Rapp willen laten zien met het ontwerp voor de nieuwe bibliotheek in Utrecht. Het project, waar vijf jaar aan gewerkt was, werd onlangs verworpen door de Gemeenteraad. Hiervoor had hij een reusachtige gemetselde ‘paddenstoel’ bedacht, die naar boven toe steeds verder zou verfijnen, met ranke uitlopers in de vorm van gestapelde erkers, en daartussen balkons.

Trefwoorden

christian rapp rapp + rapp gevel de kroon

1	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
2	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
3	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
4	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Huis van Hendrik combineert kunsten

30 juni 2014

Het Grote Gevelcongres in beeld

12 februari 2014

Christian Rapp wordt stadsbouwmeester Antwerpen

14 december 2015

OMA: “Wij werken één idee door”

17 januari 2014

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

23 januari 2014

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

9 januari 2014

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

24 januari 2014

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

6 januari 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Meerstemmige geschiedenis en toekomst architectuur centraal tijdens symposium

Gisteren, 15:50

Op maandag 2 december organiseert Arcam in Pakhuis de Zwijger Amsterdam het symposium Hervertellingen. Het symposium draait om het meerstemmiger maken van de geschiedenis en toekomst van de Amsterdamse architectuur.

Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes

Gisteren, 13:46

In Eemnes zijn ruim veertig tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en jonge starters naar ontwerp van Studio Selva opgeleverd. Met name in het ontwerp voor openbare ruimte naar manieren gezocht om het gemeenschapsgevoel te bevorderen.

De Warren ontvangt Ammodo Architecture Award

Gisteren, 10:48

De Ammodo Architecture Award is een nieuwe internationale architectuurprijs om de wereldwijde ontwikkeling van toonaangevende sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur te stimuleren.

Een houten villa genesteld in het bos

21 november, 5:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.