‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

23 januari 2014, 16:37

Het programma, de context en de techniek bepalen volgens Metin van Zijl de identiteit van een gevel. De architect van Studioninedots legt deze componenten uit aan de hand van drie projecten. Vooral de technische aspecten spelen bij het bureau een belangrijke rol.

Tekst Kirsten Hannema

De gevels van het Kasteel, het woongebouw dat Studioninedots ontwierp bij het Amsterdamse Science Park, zijn in wezen heel praktisch. Opgebouwd uit glazen puien, die in verschillende richtingen gekanteld zijn, vormen ze een scherm dat het geluid weert - het gebouw ligt direct aan het spoor.

Ze laten veel daglicht binnen en bieden royaal uitzicht, terwijl het glas de zon reflecteert en bewoners beschermt tegen nieuwsgierige ogen. En door de openingen tussen de geveldelen worden de achtergelegen buitenruimten en woningen voorzien van ventilatielucht.

Maar tel je dat allemaal bij elkaar op, bekijk je het van een afstand, dan zie je iets anders: een gebouw als een kristal. De gevels geven het gebouw zijn identiteit. En daar draait het uiteindelijk om volgens architect Metin van Zijl.

‘We space’
Hoe bepaal je die identiteit? Van Zijl ziet drie aanknopingspunten: programma, context en techniek. “Als we het programma organiseren, kijken we altijd of we gemeenschappelijke ruimtes kunnen clusteren en tot uitdrukking brengen in de gevel, waardoor een relatie ontstaat met de publieke ruimte. We space noemen wij dat, een ruimte waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, een krantje lezen of een feestje organiseren.”

Bij de studentenhuisvesting die Studioninedots in Delft gaat bouwen, bepaalt deze ruimte de expressie van het gebouw. In het zeventig meter lange blok, afgewerkt in een donkere beplating, is een reusachtige buitenruimte gestanst, rondom bekleed met hout. Hoe deze gebruikt gaat worden vindt de architect moeilijk te voorspellen.

“Misschien gaan studenten hier wel studeren, misschien zetten ze het vol met planten – je weet het niet. Dat vind ik ook het mooiste: als de gevel een verrassing oplevert.”

Parijs
In Parijs, waar het bureau werkt aan een kantoorgebouw, was de context de directe aanleiding voor het gevelontwerp. Van Zijl: “Het gebouw staat aan een park, direct aan de Seine. Dat gegeven wil je natuurlijk zo veel mogelijk uitbuiten. Maar van dezelfde kant komt ook de zon - niet ideaal voor werkplekken.”

Uit dit dilemma is een structuur voortgekomen van geanodiseerde lamellen, die verticaal en gedraaid voor de gevel zijn geplaatst. De onderlinge afstanden en posities variëren over de hoogte van het gebouw, zodat verschillende gradaties in transparantie ontstaan. De lamellen blokkeren het directe zonlicht, bieden weids uitzicht over de omgeving, en geven het gebouw een ‘stoere’ uitstraling.

Techniek speelt bij Studioninedots een belangrijke rol. Van Zijl: “Een sterke identiteit kun je alleen maar creëren als je grip houdt op technische problemen. Wat je vaak ziet is dat daar nogal ad hoc op wordt gereageerd. Is er sprake van een hoge geluidsbelasting? Dan wordt er een scherm voor de gevel gezet. Is de ventilatie niet afdoende? Hup, een paar roosters erbij. Zaken die niet direct bijdragen aan de uitstraling van het gebouw en zijn relatie met de openbare ruimte. Je moet je geld stoppen in een ding, het op zien te lossen met een sterk idee.”

Engineering
Als de architecten dat eenmaal hebben, halen ze er direct gevelbouwers, bouwfysisch adviseurs en constructeurs erbij die het verder uitwerken. Studioninedots heeft bovendien zelf een afdeling voor engineering in huis.

“Dankzij hun uitzoekwerk en de mock-ups die we bouwen, weten we zeker dat onze gevelontwerpen technisch haalbaar zijn en komen we niet voor financiële verrassingen te staan. Hadden we het ontwerp voor een project als het Kasteel klassiek aanbesteed, dan hadden we het nooit voor een marktconform woningbouwbudget kunnen bouwen.”

Integraal ontwerpen zal in de toekomst steeds belangrijker worden, denkt Van Zijl. “De eisen voor gevels worden steeds strenger; de epc neemt af, de isolatiewaarde gaat omhoog, geluidsnormen worden strenger. Daar moeten we architectonische oplossingen voor bedenken. Voor het maken van een standaard bakstenen gevel heeft een ontwikkelaar geen architect meer nodig; een aannemer kan dat ook uittekenen. Het is de integrale manier van denken waarmee we ons kunnen onderscheiden.”

Trefwoorden

studioninedots gevel metin van zijl

1	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
2	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
3	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
4	Een houten villa genesteld in het bos donderdag, 21 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

7 februari 2014

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

24 januari 2014

Contrastrijke Kavel 01 van Studioninedots

3 april 2014

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014

Het Grote Gevelcongres in beeld

12 februari 2014

De Burgemeester heropend als bedrijvengebouw

12 november 2013

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

6 januari 2014

Eerste woningen Oosterdokseiland klaar

22 maart 2012

Comfort Unit regelt binnenklimaat via gevel

21 januari 2014

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013

Eigen onderkomen voor brugpiepers Heerenveen

28 september 2012

OMA: “Wij werken één idee door”

17 januari 2014

Studioninedots ontwerpt kantoorgebouw Parijs

16 november 2012

Studioninedots ontwerpt Barneveldse villa

9 november 2011

HVDN Architecten wordt Studioninedots

19 december 2012

Wooncomplex dementerenden in Anna Paulowna

29 november 2013

Nieuwe studentenhuisvesting voor TU Delft

3 februari 2012

'School van de toekomst' Zeeburgereiland geopend

2 december 2013

Woningen Amsterdamse Aireystrook vernieuwd

1 augustus 2012

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

9 januari 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Meerstemmige geschiedenis en toekomst architectuur centraal tijdens symposium

Gisteren, 15:50

Op maandag 2 december organiseert Arcam in Pakhuis de Zwijger Amsterdam het symposium Hervertellingen. Het symposium draait om het meerstemmiger maken van de geschiedenis en toekomst van de Amsterdamse architectuur.

Tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en starters in Eemnes

Gisteren, 13:46

In Eemnes zijn ruim veertig tijdelijke woningen voor Oekraïense vluchtelingen en jonge starters naar ontwerp van Studio Selva opgeleverd. Met name in het ontwerp voor openbare ruimte naar manieren gezocht om het gemeenschapsgevoel te bevorderen.

De Warren ontvangt Ammodo Architecture Award

Gisteren, 10:48

De Ammodo Architecture Award is een nieuwe internationale architectuurprijs om de wereldwijde ontwikkeling van toonaangevende sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur te stimuleren.

Een houten villa genesteld in het bos

21 november, 5:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.