'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014, 13:45

Een gevel is een complex onderdeel van een gebouw, maar dat maakt voor ingenieur Peter Kuindersma zijn vak zo interessant. Met zijn bureau Nieman-Kettlitz werkte hij mee aan uiteenlopende projecten als Zwolse museum De Fundatie en het hoofdkantoor van Bluewater in Hoofddorp. “In zekere zin moet je het wiel telkens opnieuw uitvinden.”

Tekst Kirsten Hannema

Lekkende gevels zijn, alle innovaties op façade-gebied ten spijt, nog altijd een veel voorkomend probleem, ziet Peter Kuindersma van bureau Nieman-Kettlitz Gevel- en Dakadvies (onderdeel van de Nieman-groep).

“Er is de afgelopen decennia ontzettend veel aan nieuwe gevelproducten ontwikkeld, en die zijn allemaal doorgetest op isolatiewaarden en waterdichtheid. Maar op het moment dat die elementen op elkaar aangesloten worden, ontbreekt het dikwijls aan kennis. Je kunt niet alles met kit oplossen.”

Uitwendige scheidingsconstructie
De ingenieurs van Nieman-Kettlitz zoeken samen met de architect, aannemer en opdrachtgever naar een gedegen oplossing. Want ja, het architectonische beeld is heel belangrijk, maar de gevel is toch in de eerste plaats een ‘uitwendige scheidingsconstructie, die de mensen binnen beschermt tegen regen, zon, koude en wind’, aldus Kuindersma.

“Isolatie, waterdichtheid, daglichttoetreding, uitzicht - de gevel moet veel verschillende eigenschappen hebben, dat maakt ons vak zo interessant. Het ontwerp moet perfect zijn – je hebt het over een stuk gebouw dat vijftig jaar of langer mee moet gaan, in tegenstelling tot installaties die je na vijftien tot twintig jaar kunt vervangen. Het is dus belangrijk om veel aandacht te besteden aan de schil van het gebouw - het kan niet zo zijn dat je matige geveldetaillering ondervangt met extra verwarming.”

In Hoofddorp wordt gebouwd aan het nieuwe hoofdkantoor van tankerproducent Bluewater, een ontwerp van McDonough & Partners. Nieman-Kettlitz werd door de aannemer gevraagd mee te denken over de bouwfysische uitwerking van de gevel.

“Het was een lastig ontwerp, een combinatie van houtskeletbouw-elementen met waterwerende en dampdoorlatende folie, afgewerkt met keramische tegels. Vooral bij de aansluiting op de kozijnen was de vraag hoe het water buiten te houden.”

Mock-up
Op advies van Nieman-Kettlitz werd een mock-up gebouwd, die in beeld bracht wat 2D-tekeningen niet kunnen. Op basis daarvan is rond de kozijnen aluminium zetwerk met opstaande randen ontworpen, waarop de dakpansgewijs aangebrachte folies afwateren. Pas daarna werden alle gevelelementen geproduceerd, waarna op de bouw nog vier kwaliteitscontroles volgden, onder meer om foutjes in de maatvoering bij te stellen.

“Gevels ontwerpen is een kwestie van risico’s elimineren”, legt Kuindersma uit. “Een gebouw is nu eenmaal niet een auto waar jarenlang aan is ontwikkeld, in zekere zin moet je het wiel elke keer opnieuw uitvinden.”

BIM (Building Information Modelling), een systeem dat door steeds meer architecten gebruikt wordt, vindt hij daarbij behulpzaam. “Dikwijls zie je dat partijen langs elkaar heen praten; de aannemer, de gevelbouwer – iedere doet z’n ding. Met BIM breng je informatie over waterdichtheid, brandveiligheid, bouwfysica, installatietechniek, enzovoorts in een 3D-model bij elkaar .”

De Fundatie
Een van de spannendste projecten waar Kuindersma het afgelopen jaar aan werkte, was museum De Fundatie in Zwolle (ontwerp: Bierman Henket architecten). “Ik heb respect voor de durf van de architect om het op zo’n manier te doen, ondanks dat het technisch natuurlijk een enorme uitdaging is.”

Het probleem zat met name in de lucht/dampdichtheid en thermische isolatie van de met tegels beklede constructie. Door het speciale klimaat in het museum, is het binnen relatief vochtig. Daarbij sloot het bolvormige ontwerp een traditionele isolatie (platen) uit.

Uiteindelijk is gekozen voor een ‘cocon’ van isolatieschuim (PUR) die in het werk tegen de onderzijde van het dak is opgespoten met daarvoor een dampscherm, afgewerkt met gipsplaten. Tijdens het ‘sluiten’ van de bolvorm is op meerdere momenten het houtvochtpercentage gemeten – de kans op opsluiting van (bouw-)vocht was namelijk aanwezig.

Financiële druk
Welke trends ziet Kuindersma op gevelgebied? “Duurzaamheid en energiezuinigheid staan tegenwoordig voorop - isoleren en luchtdichtheid worden steeds belangrijker. Tegelijkertijd zie ik dat, mede door de crisis, de financiële druk in de bouw is toegenomen. Zeker bij complexe ontwerpen, zoals dynamische of gekromde gevels, kan het dan misgaan. Zo’n systeem wordt in de markt gezet en vervolgens voor een minimaal budget gebouwd. Je ziet soms op papier al dat details lekken.”

Dat steeds meer (overheids)opdrachten als PPS (Publiek-private Samenwerking) worden aanbesteed, waarbij een consortium niet alleen tekent voor het ontwerp en de uitvoering van het gebouw, maar ook voor de eerste dertig jaar onderhoud, vindt Kuindersma daarom een goede ontwikkeling.

Trefwoorden

peter kuindersma bluewater museum de fundatie nieman-kettlitz gevel- en dakadvies gevel

1	Vernieuwd winkelpand markeert hoek tegenover Hoog Catharijne dinsdag, 26 augustus
2	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
3	Verbouwd kantoorpand Breda weerspiegelt identiteit specialist in koelhuizen woensdag, 27 augustus
4	Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd maandag, 1 september
5	Architectenweb Sportzomer: Richard Proudley zet zijn hoofd ‘op stil’ tijdens krachttraining woensdag, 27 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Kabinet wil meer bescherming tegen brand

8 maart 2016

'Senioren kunnen zich bij brand niet redden'

28 november 2014

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

7 februari 2014

Het Grote Gevelcongres in beeld

12 februari 2014

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

6 januari 2014

Nieuw project op Park 20|20 officieel gestart

23 april 2013

Design Award voor De Fundatie en kerk Uitwierde

21 oktober 2013

Materia Co-Creation Award voor de Fundatie

23 januari 2014

Gevarieerde gevels maken campus UWC een geheel

17 januari 2014

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

9 januari 2014

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

Comfort Unit regelt binnenklimaat via gevel

21 januari 2014

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

23 januari 2014

Uitgebreid Museum De Fundatie opent deuren

31 mei 2013

Video: Museum De Fundatie

31 mei 2013

Zes meter hoge taatsdeur opent glaspui

22 januari 2014

OMA: “Wij werken één idee door”

17 januari 2014

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

24 januari 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Zeven biobased woningen op de plek van een voormalig tuincentrum

39 minuten geleden

Midden in een bouwblok in het zuiden van Nijmegen zijn zeven biobased woningen verrezen. De houten woningen zijn gebouwd op de plek van een voormalig tuincentrum, waarvan nog sporen zichtbaar zijn in het landschapsontwerp.

Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd

Gisteren, 14:14

Het gebouw, dat deel uitmaakt van het centrale hoogbouwcluster in de nieuwe wijk, biedt plek aan 140 appartementen, commerciële ruimte en een fietsenstalling. De naastgelegen gevangenismuur is geïntegreerd in het ontwerp.

Kunstenaars en architecten bouwen 'nomadisch monument' voor slachtoffers Gaza

Gisteren, 10:58

Volgende week wordt in het Haagse Theater aan het Spui het Nomadisch Monument voor Gaza geopend. De reizende kunstinstallatie bestaat uit drie meter hoge vilten pilaren, opgesteld in de vorm van Gaza.

Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025

Gisteren, 09:00

De nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 zijn: Joost Ector, KSA, KRFT, Sanne van Manen en Vakwerk Architecten. Bekijk nu de video’s waarin de genomineerden zich voorstellen en breng jouw stem uit!