Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

24 januari 2014, 15:08

De dunste glazen gevel ter wereld, een façade als een zig-zag gevouwen papierblad – maar dan van glas, of een flexibele huid die in de wind vervormt als een besnaard tennisracket. Het zijn slechts enkele van de vele ‘constructief complexe uitdagingen’ waar het technisch ontwerpbureau en productiebedrijf Octatube zich mee bezig houdt.

“Ontwerpers streven naar steeds slanker en strakker, opdrachtgevers willen de gevel – een van de grootste kostenposten van een gebouw - vooral goedkoper” vertelt Robert Capel , engineer bij Octatube. “De grenzen van wat mogelijk is worden opgerekt, en dan kan je niet meer met catalogusproducten uit de voeten. Wij zoeken naar projectspecifieke oplossingen.”

Octatube, dertig jaar geleden opgericht door architect Mick Eekhout, werd in de jaren negentig bekend met de zogenoemde quattro-knoop, een vierpotige stalen ‘spin’ die een glasplaat met een stalen achterconstructie verbindt. Wereldwijd staan gebouwen die met dit systeem zijn gebouwd. Maar inmiddels doet het bedrijf veel meer op gevelgebied.

Botin Kunstcentrum
‘Het koppelstuk tussen de droom van de architect en de realiteit van het bouwen’, zo omschrijft Capel Octatube, dat niet alleen adviseert maar ook bouwt. In de Spaanse stad Santander bijvoorbeeld, waar gewerkt wordt aan het spectaculaire Botin Kunstcentrum, ontworpen door Renzo Piano. De droom ging in dit geval over de kopgevels aan de zeezijde, een dubbele-huidfaçade.

De architect zag een slanke, elegante staalstructuur voor zich, die dankzij de enorme uitkraging lijkt te zweven boven de golven. De realiteit was dat de gevel de bewegingen door windbelasting op een of andere manier moest opvangen. Waarbij dikke dilatatievoegen of lelijke rubberprofielen uit den boze waren. “Wat wij bedacht hebben, zijn hele slanke stalen stijlen – massieve strips”, legt Capel uit. “Het glas stabiliseert deze stijlen constructief; de gevel beweegt stijf mee met het gebouw.”

Het klinkt verrassend simpel. Maar aan dergelijke constructieve hoogstandjes gaat veel werk vooraf. Zo worden in de eigen fabriek voor vrijwel elk project een aantal mock-ups gebouwd. Deze één-op-één-schaalmodellen dienen meerdere doelen.

Capel: “Hiermee kunnen we aan de architect laten zien wat de technische uitwerking van zijn concept inhoudt, twijfelende opdrachtgevers overtuigen dat wat wij bedenken ook daadwerkelijk kan. Met de hoofdaannemer kunnen we concrete afspraken maken over zaken als maattoleranties. En voor onszelf is het meteen een generale repetitie, waarbij we alle materialen bij elkaar brengen, de montage doorlopen, en zo nodig aanpassingen doen. Op de bouw bestaat daar geen mogelijkheid meer voor; we prefabriceren alles.”

Primeur
Voor de Technische Hogeschool INHolland in Delft kwam Octatube met een primeur: de dunste glazen gevel ter wereld (3,5 cm dik, dertien meter hoog). “De opleiding heeft een composietenlaboratorium” vertelt Capel. “Het nieuwe gebouw moest hun visitekaartje worden; ze wilden een transparant pand dat laat zien wat er allemaal met composieten mogelijk is.”

De gevel, zonder achterconstructie, is opgebouwd uit glasplaten en voorgespannen aramide trekkabels, die niet achter de gevel maar door de glasspouw lopen en de windbelasting opvangen door mee te buigen. Voor de nieuwe Markthal in Rotterdam (ontwerp: MVRDV) heeft Octatube inmiddels twee vergelijkbare flexibele gevels ontwikkeld, met een vrije overspanning van 42 meter.

Een ander spraakmakend project is het Onderwijscentrum van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam (ontwerp: Claus en Kaan Architecten). Hier had de architect het idee voor een gevel als een zig-zag gevouwen vouwblaadje op z’n kant, maar dan van glas. De oplossing werd gevonden in de vorm van filigraine stalen ladderprofielen, ingevuld met glas. Het glas maakt het geheel stijf, zodat de zig-zagvorm in een keer zonder stijlen overspannen kon worden over een hoogte van elf meter.

Welk advies kan de ingenieur aan architecten geven? Capel: “Durf te dromen. Natuurlijk, je moet wel meedenken en enig besef hebben van techniek. Maar het slaafs ondergaan van aanpassingen aan je gevel, wat onder druk van budgetten soms gebeurt, doet weinig voor het resultaat. Zonder wrijving geen glans; onze beste projecten zijn die waar de architect zijn ambities blijft najagen.”

Trefwoorden

octatube robert capel gevel

1	Buikslotermeerplein in Amsterdam-Noord krijgt zeventig meter hoge woontoren woensdag, 22 oktober
2	De Louise van De Zwarte Hond combineert sociale woningbouw met kwaliteit en duurzaamheid maandag, 20 oktober
3	Nieuw woongebouw op plek befaamde elektronicazaak Rotterdam-Noord maandag, 20 oktober
4	Timpaan en VenhoevenCS winnen tender woonzorgproject in Vlaardingen dinsdag, 21 oktober
5	Lezingenprogramma Architect@Work met onder andere Hannah Schubert (B+B) en Stijn de Weerd (Beyond Space) dinsdag, 21 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Koningin Máxima opent Markthal Rotterdam

1 oktober 2014

Renzo Piano presenteert nieuwe toren in Londen

23 oktober 2015

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

7 februari 2014

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014

Hoogste punt Markthal gevierd

16 september 2013

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

23 januari 2014

Comfort Unit regelt binnenklimaat via gevel

21 januari 2014

2013: fijne kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar

24 december 2013

Zes meter hoge taatsdeur opent glaspui

22 januari 2014

OMA: “Wij werken één idee door”

17 januari 2014

Bedieningspost 'verfrollerbrug' Haarlem geplaatst

8 februari 2013

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

9 januari 2014

Fietsappel Wytze Patijn klaar voor opening

13 augustus 2010

Mick Eekhout en Jeanne Dekkers geridderd

1 mei 2012

Winnaars Rotterdam Architectuurprijs bekend

20 december 2013

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

6 januari 2014

Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013

Fletcher Hotel Amsterdam geopend

11 januari 2013

Gevarieerde gevels maken campus UWC een geheel

17 januari 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Loer Architecten, Fletts en Kleurrijk Wonen zetten volgende stap in sociale woningbouw in hout

Vandaag, 16:02

Woningcorporatie Kleurrijk Wonen en Fletts bouwden in Culemborg een duurzaam, houten appartementengebouw met een innovatief 2D-bouwconcept naar ontwerp van Loer Architecten

Architectonische installatie als scenografie voor tentoonstelling kunstenaar

Vandaag, 14:45

Voor het Gallo-Romeins Museum in het Vlaamse Tongeren ontwierp Atelier Leise uit Maastricht de scenografie voor een tentoonstelling.

Haags schoolgebouw Eduard Cuypers gerenoveerd en uitgebreid met nieuwbouw

Vandaag, 12:07

In Den Haag is naar ontwerp van DP6 de basisschool Heilig Hart gerenoveerd en uitgebreid met nieuwbouw.

Groosman presenteert ontwerp gezondheidscentrum in Mijdrecht

Vandaag, 10:48

Behalve een gezondheidscentrum omvat het complex 42 zorgappartementen en 27 aanleunwoningen. Het gebouw bestaat uit drie bakstenen volumes met elk een eigen programma en oriëntatie.