Sjoerd Soeters: gevel moet herkenning oproepen

6 december 2013, 10:32

Volgens Sjoerd Soeters moet een gevel een dialoog aangaan met de mensen op straat. Een abstracte gevel is in dat opzicht ‘ondoenlijk, misdadig zelfs’, aldus de architect en stedenbouwkundige. “Een gevel moet een gevoel van herkenning oproepen.”

Tekst Kirsten Hannema

Het balkon aan de trouwzaal van zijn Zaanse stadhuis wordt opgesierd door walvissen uit het Zaanse wapen, die elkaar kussen of met de staart een high five geven. En bovenin de klokgevel zie je twee met elkaar vervlochten ‘trouwringen’, waartussen een spermatozoïde naar beneden zwemt. Architect Sjoerd Soeters houdt van gevels met ‘een grapje’. Maar het ontwerpen van façades is voor hem een serieuze zaak.

“In de meeste moderne architectuur is de gevel het laatste dat ontworpen wordt. Denk aan het Corbusiaanse huis. Daarin draait alles om de maximale verbintenis tussen het interieur en het landschap, met open plattegronden, constructies van kolommen en vloeren die soms letterlijk naar buiten steken. In formeel opzicht is er geen sprake van een gevel.”

“Wij benaderen architectuur vanuit de stedenbouw. We scheppen openbare ruimte tussen gebouwen. De functie van de gevel is het begrenzen van die ruimte. En het bieden van enige beschutting aan de mensen die binnen wonen en werken – een huis is immers geen showroom.”

Oostpoort
In Amsterdam heeft Soeters op die manier een nieuwe woonbuurt ontworpen, rond de Oostergasfabriek. Het wijkje Oostpoort bestaat uit vrij smalle winkelstraten en een reeks pleinen, gedefinieerd door de omringende gebouwen.

Meest in het oog springend zijn de trommelvormige gevels, gemaakt van gele bakstenen, met halfronde ramen en bolle balkons - een golvende beweging van kleine en grotere cirkels die passanten door de trechtervormige ruimte begeleidt.

Hoe ontwerp je een goede gevel? “Het belangrijkste is dat de gevel een dialoog aangaat met de mensen in de straat. Ik vind het ondoenlijk – misdadig zelfs – om een abstracte façade te maken, een gebouw dat zegt: ik ben er, maar je weet niet wát ik ben. Het moet een gevoel van herkenning oproepen.”

Zaanstad
In Zaanstad kwam Soeters op het idee om, net als in het karakteristieke volksbuurtje de Domineestuin, het stadhuis op te bouwen rond een middenpad met aan weerszijden Zaanse huizen. Naar de straat toe hebben ze een formeel front - een rijkelijk gedecoreerde ‘valse’ gevel, de zijgevels zijn ‘wat rommeliger’.

Destijds imiteerden Zaankanters de Lodewijk XV-stijl, Soeters haalde inspiratie uit het werk van zijn favoriete architecten: Louis Kahn, I.M. Pei, Adolfo Natalini, Rafael Moneo, Aldo Rossi , Renzo Piano, Herzog en De Meuron. “Die methode – je beroepen op een vormentaal van buiten en deze in je eigen geknutsel verwerken – dát verbeeldt voor mij de Zaanse mentaliteit. Daarvoor hoef je niet te weten wie Kahn is.”

Gevels vormgeven is meer dan een beetje schetsen. Het is een zoektocht naar precies de goede kleuren en de ideale proporties. “Neem de Moneo-gevel. Waar we potdekselen hebben we een tien millimeter dik latje tussen de planken aangebracht, voor extra dieptewerking. En om de schaalsprong van Zaans huisje naar stadhuis te maken, hebben we de planken extra breed uitgevoerd.”

Dat het stadhuis, anders dan de Zaanse huisjes, met vezelcementplaten is bekleed, is volgens Soeters niet erg. Het gaat om het beeld. “We wilden aanvankelijk hout, maar het onderhoud bleek onbetaalbaar. Dit zijn goedkope gevels, en ze zien er nog steeds prima uit.”

Haverleij
Voor het kasteel dat Soeters bouwde in de door hemzelf ontworpen Vinex-wijk Haverleij bij Den Bosch, wilde hij gemetselde gevels die de suggestie wekken dat ze al driehonderd jaar oud zijn. Er zijn resten natuursteen tussen de bakstenen verwerkt, drukboogjes en de vereiste ventilatieroosters zitten verstopt achter nokjes. “De hoop is dat er nu mos op gaat groeien, of een varentje.”

Op de vraag of dit geen oneigenlijk gebruik is van moderne technieken, heeft de architect een duidelijk antwoord. “De techniek staat in dienst van de menselijke geest, van wat ik op sociaal gebied wil bewerkstelligen. Het is slechts een middel.”

Trefwoorden

gevel sjoerd soeters

1	EGM architecten over uitwerking ontwerp Fenix: “Het was echt teamwork” woensdag, 16 juli
2	CO2-gestuurd ontwerpen is efficiënt ontwerpen. Levert dat ruimtelijk nog wat op? Jazeker! dinsdag, 15 juli
3	Aquon – transparant laboratorium met in houten hart plek voor ontmoeting dinsdag, 15 juli
4	Benthem Crouwel en Snøhetta geven eerste indruk van Huis van Cultuur en Bestuur Eemsdelta maandag, 14 juli
5	ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven woensdag, 16 juli

Gerelateerde nieuwsberichten

Twaalf woonhuizen van Sjoerd Soeters gebundeld

26 februari

Zaanse architectuurprijs voor stadhuis

24 april 2012

Provinciehuis Friesland officieel geopend

22 mei 2012

'Zaans' stadhuis officieel geopend

27 januari 2012

Gemeentehuis Gouda opent deuren

26 juni 2012

Bouw westelijk deel Oostpoort gestart

7 juli 2010

Internationale prijs voor centrum Zaandam

28 mei 2013

Winnaars Nederlandse Prix d’Excellence bekend

5 november 2012

Woongebouw met grote glas-in-lood-ramen geopend

18 november 2015

In Vinex-wijk blijven stellen langer samen

5 augustus 2016

'Gevelontwerp gaat over creëren van rust'

6 januari 2014

Soeters: een wijk met torens is on-Amsterdams

31 maart 2017

Erepenning Zaanstad voor Sjoerd Soeters

19 september 2017

‘Mooi als de gevel een verrassing oplevert’

23 januari 2014

OMA en Neutelings Riedijk sprekers congres Architectenweb

16 januari 2014

‘Retrohuizen’ duurder dan niet-traditionele woningen

8 augustus 2014

'Ontwerp gevel kwestie van risico’s elimineren’

31 januari 2014

Spiegelgevel biedt ruim uitzicht met privacy

10 december 2013

MVSA: gevel combinatie esthetiek en functionaliteit

14 januari 2014

Biq: gevelontwerp is een spel binnen conventies

10 december 2013

Bonnefantenmuseum eert architect Aldo Rossi

26 maart 2015

App met interactieve audiotour door Engelen

18 mei 2016

Rapp: 'Ik ben blij met de Hollandse baksteentraditie'

7 februari 2014

Oostpoort Amsterdam wordt officieel geopend

21 maart 2014

Omvangrijke gebiedstransformatie van start

12 november 2014

Octatube: ‘Koppelstuk tussen droom en realiteit’

24 januari 2014

Marlies Rohmer: beheersing ambacht essentieel

9 januari 2014

Toon alles

Andere nieuwsberichten

VORM ontwikkelt laatste twee kavels Eenhoorngebied Amsterdam

Vandaag, 14:24

Op de kavels worden onder de projectnaam Portico twee bouwblokken met in totaal 88 woningen gerealiseerd. Marcel Lok_Architect en Studio Blad (landschap) zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.

Multifunctioneel gebouw Floating Gardens in Sloterdijk biedt plek aan woningen en een IKC

Vandaag, 12:18

In het gebouw zijn 192 appartementen en een IKC ondergebracht. Het gebouw en de woningen zijn ontworpen door Orange Architects, Bureau Rowin Petersma ontwierp de ‘alles-in-één-school’.

Architectenweb Sportzomer: Vincent van Heesch is een fanatiek tennisser

Vandaag, 09:15

Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tweede aflevering spreken we met Vincent van Heesch, die vaak op de tennisbaan is te vinden.

Powerhouse Company presenteert opgeleverde woontoren Nelson in Arnhem

Gisteren, 11:46

Aan de voet van de Nelson Mandelabrug in Arnhem is woontoren Nelson opgeleverd. De door Powerhouse Company ontworpen diamantvormige toren biedt plek aan 93 woningen.

Provincie komt bij BAM en SPIE uit voor onderhoud aan Zeelandbrug

Vandaag, 13:39

Zeeland opende de aanbesteding in januari, maar geen partij meldde zich voor de klus.

Meerderheid Limburgers houdt rekening met nieuwe overstromingen

Vandaag, 10:35

Bijna driekwart van de Limburgers denkt dat hun provincie de komende vijf jaar weer te maken krijgt met wateroverlast zoals overstromingen en stortbuien.

ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven

Gisteren, 12:31

Het concern heeft in Eindhoven grond gekocht en wil begin 2026 starten met de bouwwerkzaamheden.

Organisaties: compensatie natuur Maasvlakte II onvoldoende

Gisteren, 09:17

Zeven natuurorganisaties stapten in 2022 naar de rechter om het kabinet te dwingen de natuur te herstellen in een Europees beschermd natuurgebied voor de kust van Zeeland en Zuid-Holland.