Winnend plan van OMA, DELVA en B-architecten voor koepelgevangenis Breda

5 juli, 10:04

De 19^e-eeuwse monumentale koepelgevangenis van Breda krijgt een nieuwe bestemming als levendige woonomgeving met plaats voor culturele en commerciële ruimten. Het plan ‘Koepel District’ van ontwikkelaars Being & VDD Project Development en het architectenteam van OMA, DELVA en B-architecten is onlangs als winnaar aangewezen na een openbare verkoopprocedure van het Rijksvastgoedbedrijf.

Het markante koepelcomplex grenst aan het historische centrum van Breda en beslaat een terrein van ruim drie hectare groot. Het complex omvat diverse monumentale gebouwen, met het indrukwekkende gevangenisgebouw zelf als blikvanger.

Een koepel met ijzeren spanten en een diameter van 53 meter bekroont het 30 meter hoge gebouw. Rond de open, cirkelvormige middenruimte liggen 205 identieke cellen. Verder maken een voormalige vrouwengevangenis, een poortgebouw en verschillende gerechtsgebouwen deel uit van het complex.

Uitgangspunten
Acht jaar geleden werd de gevangenis, officieel de Penitentiaire Inrichting de Boschpoort, definitief gesloten. Begin vorig jaar zette het Rijksvastgoedbedrijf het koepelcomplex, een rijksmonument, via een strikte procedure te koop.

Op basis van een enquête die door vele inwoners van Breda werd ingevuld, stelde de gemeente een nota van uitgangspunten op. Speerpunten waren een internationaal onderscheidend karakter, een unieke identiteit, een duurzame, toekomstbestendige transformatie en een open relatie met de omliggende gebieden, zo meldt het winnende team.

Levendige woonomgeving
De komende jaren transformeren de ontwikkelaars en het ontwerpteam de locatie tot “een levendige bestemming die past bij de hedendaagse dynamiek van Breda.” Een nieuw ontwerp moet het voorheen gesloten complex omvormen tot een open en doorwaadbaar gebied dat met diverse landschappen aansluiting krijgt bij de Bredase binnenstad.

De kracht van project ‘Koepel District’ ligt in het behouden van het bestaande historisch erfgoed in combinatie met duurzame vernieuwing, legt het winnende team uit. Ook liet het Rijsvastgoedbedrijf zich overtuigen door de visie en ontwikkelstrategie.

Duurzaam dorp in de stad
Het plan van het winnende team gaat uit van een toekomstgericht en vooral toegankelijk project door een ‘dorp in de stad’ te creëren. Deze compacte gemeenschap biedt woonruimte in alle segmenten, plek om te verblijven en te ontmoeten en ruimte om te (net)werken, ontspannen, sporten en cultuur te beleven.

Het team heeft daarbij ook aandacht voor ecologie en duurzaamheid, zo laat het weten. De plannen zetten maximaal in op circulair bouwen, onder meer door hergebruik en recycling van bouwmateriaal, en op een verlaging van energieverbruik. Voor dat laatste worden technieken als bodemwarmte, pv-panelen en warmtepompen toegepast.

Bekend terrein
OMA boog zich overigens al eerder over de mogelijkheden voor renovatie en aanpassing van een koepelgevangenis. In 1979 kreeg het architectenbureau het verzoek van de Rijksgebouwendienst om te onderzoeken hoe het functioneren van de koepelgevangenis van Arnhem (eventueel) kon worden verbeterd en aangepast aan de nieuwe ideeën over het gevangeniswezen.

Niet alleen de gebouwtypologie, ook de locatie is voor OMA min of meer bekend terrein. De gevangeniscomplex van Breda grenst aan Chassé Park, het voormalige militaire terrein van de Chassé Kazerne; de transformatie werd in 2007 officieel afgerond. Het masterplan daarvoor werd gemaakt door OMA; het bureau ontwierp er zelf ook onder meer de ondergrondse parkeergarage en woongebouw Carré.

Panopticum
De koepelgevangenis van Breda werd tussen 1882 en 1886 gebouwd naar een ontwerp van architect en ingenieur Johan Frederik Metzelaar, die er internationale bekendheid mee verwierf. Voor zijn ontwerp nam Metzelaar het door de Brit Jeremy Bentham bedachte panopticum-principe als uitgangspunt. Vanuit de open, cirkelvormige middenruimte konden bewakers de hele gevangenis overzien. Rond de middenruimte liggen 205 identieke cellen.

Trefwoorden

transformatie delva landscape architecture | urbanism vdd project development herbestemming gevangenis koepelgevangenis oma delva being development b-architecten breda rijksmonument

1	Sluitstuk van Oosterdokseiland nadert voltooiing dinsdag, 29 november
2	Een bijzonder duurzaam universiteitsgebouw met een boomhut en natuurlijke ventilatie woensdag, 30 november
3	Verdwenen deel Harderwijkse stadsmuur weer zichtbaar gemaakt maandag, 28 november
4	Voorstel voor sociale woningbouw boven ruimtes voor makers in M4H donderdag, 01 december
5	Theater en cultuurcentrum De Nobelaer in Etten-Leur opgeleverd maandag, 28 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Postpark van DELVA is een eerste stap in vergroening HS Kwartier

AMO presenteert identiteit voor winkels Stone Island

BLAStprijs 2022 voor woningbouwplan Blossem

Compleet en duurzaam herontwerp Campus Aquafin door B-architecten

Openbare verkoop voor koepelgevangenis Breda

Vijf toekomsten koepelgevangenis Breda geschetst

Werkzaamheden aan De Koepel in Haarlem gestart

Beslaglegging De Koepel door Asselbergs opgeheven

Te koop: koepelgevangenis Arnhem

Negentiende-eeuwse gevangenis in Alkmaar herbestemd tot hotel

Introverte gevangenis opent zich als veilig en prettig schoolgebouw

AM mag voormalige gevangenis Wolvenplein herontwikkelen

Sloop Bijlmerbajes begint vandaag

Blokhuispoort is onderdeel van de stad geworden

Nederlandse bureaus aan de slag in noordelijke stationsomgeving Roeselare

Ontwerpmanifestatie Bouw Anders (slot): Cascoop De Suikerzijde

Versteend plein bij winkelcentrum Rijswijk omgetoverd tot stadspark

Taipei Performance Arts Centre geopend voor publiek

Andere nieuwsberichten

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert gerenoveerd stadhuis Groningen

2 december, 2:28

Behalve het nodige onderhoud en een verduurzaming heeft het gebouw vooral binnen de nodige veranderingen ondergaan. Zo is de raadszaal naar de zolderverdieping verplaatst en is de vroegere lichthof getransformeerd tot de centrale burgerzaal.

Lesia Topolnyk wint Prix de Rome Architectuur 2022

2 december, 10:37

De architect werd met haar inzending No Innocent Landscape gekozen uit vier nominaties. Topolnyk ontving donderdagavond uit handen van staatssecretaris van cultuur Gunay Uslu een geldbedrag van 40.000 euro.

BDP ontwerpt Metropolis Lyceum in Amsterdam-Noord

2 december, 9:05

Binnen een structuur met grote flexibiliteit wordt met het ontwerp van BDP het onderwijs geordend in themazones, verbonden door meanderende route door het gebouw.

Nederlands-IJslands ontwerpteam wint competitie centrale bibliotheek Reykjavik

1 december, 3:03

Het ontwerpteam van JVST, Inside Outside, hanratharchitect en Kreativa heeft de competitie voor de renovatie van de bestaande centrale bibliotheek in Reykjavik gewonnen.

Ombudsman: verduurzamen huis lukt huurder vaak niet

2 december, 11:32

Zo weten huurders vaak niet welke gemeentelijke voorzieningen er zijn en hebben zij weinig te zeggen over het energiezuiniger maken van hun huis.

Provincies vragen Unesco-status aan voor Scheldedelta

2 december, 9:44

Bestuurders rond de Scheldedelta willen dat VN-organisatie Unesco dit gebied erkent als ‘Global Geopark’.

Eerste ingestorte stenen gewelf Notre-Dame hersteld

1 december, 5:30

Vaklieden hebben 14 kubieke meter steen gebruikt voor de reconstructie. Het hertsel is een belangrijke stap naar de geplande heropening in 2024.

De Jonge: nog te veel fouten met energielabels van gebouwen

1 december, 12:26

De minister vindt dat de adviseurs die de labels afgeven scherper in de gaten gehouden moeten worden.

Utrecht wil bewoners gedwongen van gas af

1 december, 9:45

Volgens het stadsbestuur en woningbouwcorporatie Mitros is het noodzakelijk om vaart te maken met de energietransitie en geldverspilling tegen te gaan.