Winnend plan van OMA, DELVA en B-architecten voor koepelgevangenis Breda

5 juli, 10:04

De 19^e-eeuwse monumentale koepelgevangenis van Breda krijgt een nieuwe bestemming als levendige woonomgeving met plaats voor culturele en commerciële ruimten. Het plan ‘Koepel District’ van ontwikkelaars Being & VDD Project Development en het architectenteam van OMA, DELVA en B-architecten is onlangs als winnaar aangewezen na een openbare verkoopprocedure van het Rijksvastgoedbedrijf.

Het markante koepelcomplex grenst aan het historische centrum van Breda en beslaat een terrein van ruim drie hectare groot. Het complex omvat diverse monumentale gebouwen, met het indrukwekkende gevangenisgebouw zelf als blikvanger.

Een koepel met ijzeren spanten en een diameter van 53 meter bekroont het 30 meter hoge gebouw. Rond de open, cirkelvormige middenruimte liggen 205 identieke cellen. Verder maken een voormalige vrouwengevangenis, een poortgebouw en verschillende gerechtsgebouwen deel uit van het complex.

Uitgangspunten
Acht jaar geleden werd de gevangenis, officieel de Penitentiaire Inrichting de Boschpoort, definitief gesloten. Begin vorig jaar zette het Rijksvastgoedbedrijf het koepelcomplex, een rijksmonument, via een strikte procedure te koop.

Op basis van een enquête die door vele inwoners van Breda werd ingevuld, stelde de gemeente een nota van uitgangspunten op. Speerpunten waren een internationaal onderscheidend karakter, een unieke identiteit, een duurzame, toekomstbestendige transformatie en een open relatie met de omliggende gebieden, zo meldt het winnende team.

Levendige woonomgeving
De komende jaren transformeren de ontwikkelaars en het ontwerpteam de locatie tot “een levendige bestemming die past bij de hedendaagse dynamiek van Breda.” Een nieuw ontwerp moet het voorheen gesloten complex omvormen tot een open en doorwaadbaar gebied dat met diverse landschappen aansluiting krijgt bij de Bredase binnenstad.

De kracht van project ‘Koepel District’ ligt in het behouden van het bestaande historisch erfgoed in combinatie met duurzame vernieuwing, legt het winnende team uit. Ook liet het Rijsvastgoedbedrijf zich overtuigen door de visie en ontwikkelstrategie.

Duurzaam dorp in de stad
Het plan van het winnende team gaat uit van een toekomstgericht en vooral toegankelijk project door een ‘dorp in de stad’ te creëren. Deze compacte gemeenschap biedt woonruimte in alle segmenten, plek om te verblijven en te ontmoeten en ruimte om te (net)werken, ontspannen, sporten en cultuur te beleven.

Het team heeft daarbij ook aandacht voor ecologie en duurzaamheid, zo laat het weten. De plannen zetten maximaal in op circulair bouwen, onder meer door hergebruik en recycling van bouwmateriaal, en op een verlaging van energieverbruik. Voor dat laatste worden technieken als bodemwarmte, pv-panelen en warmtepompen toegepast.

Bekend terrein
OMA boog zich overigens al eerder over de mogelijkheden voor renovatie en aanpassing van een koepelgevangenis. In 1979 kreeg het architectenbureau het verzoek van de Rijksgebouwendienst om te onderzoeken hoe het functioneren van de koepelgevangenis van Arnhem (eventueel) kon worden verbeterd en aangepast aan de nieuwe ideeën over het gevangeniswezen.

Niet alleen de gebouwtypologie, ook de locatie is voor OMA min of meer bekend terrein. De gevangeniscomplex van Breda grenst aan Chassé Park, het voormalige militaire terrein van de Chassé Kazerne; de transformatie werd in 2007 officieel afgerond. Het masterplan daarvoor werd gemaakt door OMA; het bureau ontwierp er zelf ook onder meer de ondergrondse parkeergarage en woongebouw Carré.

Panopticum
De koepelgevangenis van Breda werd tussen 1882 en 1886 gebouwd naar een ontwerp van architect en ingenieur Johan Frederik Metzelaar, die er internationale bekendheid mee verwierf. Voor zijn ontwerp nam Metzelaar het door de Brit Jeremy Bentham bedachte panopticum-principe als uitgangspunt. Vanuit de open, cirkelvormige middenruimte konden bewakers de hele gevangenis overzien. Rond de middenruimte liggen 205 identieke cellen.

Trefwoorden

transformatie delva landscape architecture | urbanism vdd project development herbestemming gevangenis koepelgevangenis oma delva being development b-architecten breda rijksmonument

1	Den Haag geeft groen licht voor hoogbouwcomplex The Grace donderdag, 04 augustus
2	MVRDV modelleert toren in Tirana naar hoofd nationale held woensdag, 03 augustus
3	Nieuwbouwblokken Groenmarkt in Amsterdam-West opgeleverd donderdag, 04 augustus
4	Interieur van hoofdkantoor NSI als voorbeeld van moderne werkomgeving woensdag, 03 augustus
5	Paradiso wil uitbreiden op naastgelegen braakliggend terrein dinsdag, 02 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

Versteend plein bij winkelcentrum Rijswijk omgetoverd tot stadspark

Taipei Performance Arts Centre geopend voor publiek

Openbare verkoop voor koepelgevangenis Breda

Vijf toekomsten koepelgevangenis Breda geschetst

Werkzaamheden aan De Koepel in Haarlem gestart

Beslaglegging De Koepel door Asselbergs opgeheven

Te koop: koepelgevangenis Arnhem

Negentiende-eeuwse gevangenis in Alkmaar herbestemd tot hotel

Introverte gevangenis opent zich als veilig en prettig schoolgebouw

AM mag voormalige gevangenis Wolvenplein herontwikkelen

Sloop Bijlmerbajes begint vandaag

Blokhuispoort is onderdeel van de stad geworden

Andere nieuwsberichten

Studentencampus (Y)ours Leiden volledig opgeleverd

Gisteren, 15:33

Daarmee is de gebiedsontwikkeling in het zuiden van Leiden, goed voor 1.900 studentenwoningen en nog eens tweehonderd starterswoningen, geheel voltooid. Mecanoo is verantwoordelijk voor het ontwerp van het totale plan.

Ontwerp van Fokkema & Partners brengt helderheid en samenhang in Hotelschool

Gisteren, 11:52

Met een rationele aanpak heeft Fokkema & Partners Architecten het gebouw van de Hotelschool Den Haag getransformeerd tot een eigentijdse leeromgeving en het energielabel opgewaardeerd.

Zorggebouw met bewegingsvrijheid en ruimte voor de bewoners

5 augustus, 9:15

In opdracht van Atlant heeft KAW een nieuw zorggebouw voor honderd bewoners ontworpen, zorgvuldig ingepast in de bosrijke omgeving van Beekbergen

Den Haag geeft groen licht voor hoogbouwcomplex The Grace

4 augustus, 1:50

Het door Mecanoo ontworpen complex omvat twee torens van respectievelijk 180 en 150 meter, die daarmee de hoogste torens van de Hofstad worden. The Grace biedt plaats aan 1.400 huurwoningen en commerciële functies.

Taipei Performance Arts Centre geopend voor publiek

Gisteren, 10:47

Het door OMA ontworpen theatercomplex in Taipei bestaat uit drie grote theaterzalen die in een centrale kubus zijn ‘geplugd’.

Gateways neemt deel aan onderzoek Duits station van de toekomst

5 augustus, 2:50

De drie jaar durende studie is onder meer gericht op een betere verknoping van treinstations met andere vervoersmiddelen.

Aanbod nieuwbouwwoningen terug naar niveau vlak na kredietcrisis

5 augustus, 11:24

Het aanbod van nieuwbouwwoningen blijft flink achter op de woningmarkt en de problemen lijken toe te nemen.

Flitsbezorgdienst Getir opent supermarkt in Amsterdam

4 augustus, 3:26

In het pand zat tot voor kort een darkstore, maar daarmee voldeed Getir volgens de rechter niet aan het bestemmingsplan.

Rijtjeshuis meest voorkomende woningtype in Nederland

3 augustus, 9:12

Van de bijna 8 miljoen woningen in Nederland is 42% een rijtjeshuis. Dat heeft CBS achterhaald.

Concertzaal Amare ruim twee centimeter opgetild

2 augustus, 3:58

De concertzaal van Amare, het muziek- en theatercomplex in het centrum van Den Haag, is maandag en dinsdag opgetild om reparaties te verrichten. Het risicovolste deel van de operatie is voorbij.

Ga naar het nieuws-archief