Francesco Veenstra

De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen

17 september 2019, 9:15

Terwijl ik op een terras in het centrum van Rotterdam een cappuccino drink en lees over de ontwikkelingen in het Binnenhof-project word ik aangesproken door Nikolaas. Met een vrolijk Rotterdams accent vraagt hij om een vuurtje voor de sigaret die hij zojuist op straat gevonden heeft. Als ik zeg dat ik niet rook en ook geen vuur bij me heb reageert hij met de woorden: “Goed man! Houden zo.”

We raken aan de praat en hij vertelt me dat hij nu ruim vier jaar op straat woont. Hij slaapt buiten, hij eet buiten, hij kijkt film op het plein in het museumpark. Hij vertelt me dat hij kortgeleden een boete van €140,- had gekregen voor het slapen op een bankje in de stad. Voor mij maakt dat in een klap duidelijk dat de problemen op de woningmarkt niet alleen gaan over het tekort aan woningen, maar vooral ook over het systeem, de samenleving waarin we met z’n allen zijn beland. Een samenleving waarin we niet precies zicht hebben op behoeftes die bestaan. Waarin we niet meer precies weten wat wel en niet waar is. Waarin we onvolledig zijn geïnformeerd en waarin we lijden aan een collectief gebrek aan belangstelling voor de werkelijkheid.

Met trots vertelt Nikolaas me dat de stad zijn thuis is. Hij leeft op straat. Hij eet op straat. Hij slaapt op straat. Als ex-militair heeft hij in oorlogsgebied gediend en hij lijkt daarna veel verloren te hebben. Hoe en wat vertelt hij niet. Wijzend naar de alcohol in zijn binnenzak zegt hij dat die uitweg hem ook weinig goeds heeft gebracht. Op zoek naar een woning is hij niet. Binnenkort meldt hij zich bij een afkickkliniek. Nikolaas is geïnteresseerd in het gesprek met anderen en hoopt in dat contact als mens te worden gezien, niet als uitschot waar je met een grote boog omheen loopt.

Na het gesprek popt een bericht op m’n telefoon op waarin staat dat de gemiddelde huizenprijs in Nederland het afgelopen jaar weer met 11% is gestegen. Een bevestiging dat vastgoed van grote waarde is, financieel gezien. Met de groei van de economie en de lage rente op financieringen is de woningbouwmarkt ondertussen weer flink onder spanning gekomen. De nieuwbouwwoning is opnieuw middel geworden om grondposities te verzilveren en de eindgebruiker staat wederom aan de zijlijn. Met de groei van de bevolking en met meer kleine huishoudens is het hebben van een eigen dak boven je hoofd voor een snelgroeiende groep mensen niet meer vanzelfsprekend.

Nikolaas zou natuurlijk een eigen woonplek moeten hebben. Net als dat dat geldt voor asielzoekers die door bedreigingen hun eigen land zijn ontvlucht. En jongeren die uit huis gaan om een eigen leven op te bouwen. De woningbouwopgave kent hierdoor verschillende eisen ten aanzien van grootte, in hoe ze functioneren, of hoe ze onderdeel zijn van een ondersteunende woonvorm. Maar de woningbouwopgave kent één belangrijke overeenkomst: betaalbaarheid. Betaalbare woningen stellen mensen mee in staat geld over te houden om hun leven op de rit te krijgen en op de rit te houden. Gesteund door een manier van samen leven, waarbij we allemaal wat meer om ons heen kijken en niet alleen het systeem laten werken of laten falen, maar zelf meehelpen om het beetje bij beetje voor iedereen beter te maken.

Om de betaalbaarheid van wonen te verbeteren zijn nieuwe eigendoms- en financieringsvormen nodig. Volgens het CBS besteedt een huiseigenaar gemiddeld 29% van het besteedbaar inkomen aan woonlasten. Huurders besteden met 38,1% bijna een derde meer aan woonlasten! Gevolg is dat de minst welvarende groep Nederlanders verhoudingsgewijs het meest aan wonen besteedt. Een volstrekt onacceptabele situatie die een duurzame spoedreparatie vereist.

Cynisch genoeg woont Nikolaas momenteel gratis, met de hele binnenstad als zijn woonkamer. Hij maakt zich niet echt druk over de plannen rond het Binnenhof; heeft geen mening over binnentuinen of wat die verbouwing zoal zal kosten. Hij maakt zich druk over hoe we met elkaar omgaan. Hoe asociaal gedrag, de groeiende kloof tussen welvaart en armoede, en hoe onwaarheden niet helpen om het voor iedereen een beetje beter te maken. En dat er eigenlijk veel meer dan alleen woningen nodig zijn om de woningnood in ons land te lijf te gaan. Als we na een half uur elkaar dag zeggen geeft mij me een ‘box’, want een hand geven doet hij niet. Met een lach bedankt hij me voor het gesprek. Gewoon als mens gezien worden blijkt voor Nikolaas vandaag genoeg.

Francesco Veenstra is architect en vormt samen met Paul Ketelaars en Ellen van der Wal het bureau Vakwerk architecten. Sinds deze zomer is hij ook voorzitter van de Branchevereniging van Nederlandse Architectenbureaus (BNA). Voor Architectenweb observeert hij de hedendaagse architectuurpraktijk en de impact van de gebouwde omgeving op onze maatschappij.

Trefwoorden

francesco veenstra woningmarkt column woningnood

1	'Eindhoven wordt groot internationaal treinknooppunt' woensdag, 23 september
2	SVP presenteert ensemble woonblokken langs spoor Amersfoort vrijdag, 18 september
3	Gebouw Zuiderplein van Atelier Kempe Thill in Antwerpen klaar vrijdag, 18 september
4	Nominaties 'Zorggebouw van het Jaar 2020' bekend woensdag, 23 september
5	'Prijzen-hattrick' in thuisstad voor Forum Groningen dinsdag, 22 september

Gerelateerde nieuwsberichten

Huizenprijzen in Nederland grilliger dan in buurlanden

Voor wie is de stad? Over de ongeplande flexibiliteit van traditionele woningtypen

'Gemeenten weren buitenstaanders vanwege woningnood'

Nederlanders minder tevreden over hun woning

Rabobank en BPD ontwikkelen 15.000 huurhuizen

Makelaars: woningmarkt dreigt te stagneren

Huizen duurder waar beleggers actief zijn

Centrale bank grijpt in op woningmarkt

Beroepservaring van een jonge architect in een weerbarstig werkveld

13.000 nieuwe woningen in kantoren en scholen

Opinie: Een Tweede Nota twee-punt-nul graag

Lagarde maant Nederland tot investeren

Woningnood in oosten door komst Randstedelingen

Polarisatie? Ik zoek graag de verbinding!

CBS: weer knauw voor nieuwbouw

Voor wie is de stad?

Francesco Veenstra pakt BNA-voorzittershamer op

‘Solidariteit’ is geen sluitpost maar een stelpost

De bibliotheek: broedplaats van maatschappelijke vooruitgang

Francesco Veenstra kandidaat-voorzitter BNA

Boven ondergrondse sporen is ruimte voor leegte én nieuwbouw

Van opwarming naar warming-up!

Optimisme is de motor van een volslank Nederland

Samen kunnen we Nederland duurzamer én mooier maken

Bouwen op grote hoogte vraagt om herdefinitie van woonopgave

De grensbewaking van burgemeester Aboutaleb

De betekenis van niet-gerealiseerd werk

Kraamkamers van de Nederlandse architectuur

Zonder debat geen werkelijke vooruitgang

Bjarke’s Requiem?

Opdrijvende grondprijs is ‘laaghangend fruit’ van hoogconjunctuur

Het ambacht begint al op de kleuterschool

What's the benefit?

De groene beloftes van helmgras en gestapelde fruitbomen

Ex-partners Mecanoo starten eigen bureau

Andere nieuwsberichten

Stadsarchief Delft wint categorieprijs Brick Award 20

50 minuten geleden

Het ontwerp van Office Winhov en Gottlieb Paludan Architects verwijst naar de traditie van baksteenarchitectuur in het historische centrum van Delft, aldus de jury.

Design Museum Den Bosch toont ‘ontwerpactivist’ Victor Papanek

3 uur geleden

Victor Papanek (1923-1998) was overtuigd voorvechter van sociaal en ecologisch verantwoord ontwerpen; zijn visie is in deze tijd onverminderd relevant.

wUrck ontwerpt voetgangersbrug tussen Erasmus MC en Little C

Gisteren, 13:52

De Daniel den Hoedbrug wordt in 2023 over de ’s Gravendijkwal gebouwd, laat de gemeente Rotterdam weten.

Architect@Work Rotterdam – goed om elkaar weer te spreken

Gisteren, 13:40

Op woensdag 16 en donderdag 17 september 2020 bezochten ruim drieduizend architecten, interieurarchitecten en andere voorschrijvers Architect@Work in Rotterdam. Het was de eerste vakbeurs op het gebied van architectuur binnen de 1,5 metersamenleving.

Masterplan van BDP voor groene woonwijk in Putten

Gisteren, 14:09

De opdracht van de gemeente betreft een integraal ontwerp in een cultuurhistorisch landschap, waarbij wonen, werken en recreëren met elkaar worden verbonden.

Wiebes: kernenergie in toekomst niet duurder dan zon- en windenergie

Gisteren, 09:54

Kernenergie kan in de toekomst een rol vervullen als energiebron voor Nederland in 2040, meldt de minister aan de Tweede Kamer op basis van een rapport.