Oosten van Amsterdam

Voor wie is de stad? Over de ongeplande flexibiliteit van traditionele woningtypen

8 januari 2020, 13:42

Afgelopen maand schreef Francesco Veenstra een mooie column ‘voor wie is de stad’ naar aanleiding van de opmerkelijke constatering dat Amsterdam spoedig meer inwoners zal hebben dan ooit tevoren, waarbij het record van 60 jaar geleden zal worden overtroffen.

Tekst: Krijn Geevers

De dip in inwoneraantal was een direct gevolg van drie factoren: welvaart, stadsgrenzen en huishoudensgrootte. De welvaart bracht ons steeds meer spullen die om meer woonruimte vroegen, terwijl onze steden, in het geval van Amsterdam ingeklemd tussen Diemen en de Haarlemmermeer, in het geval van Rotterdam tussen Barendrecht en Bergschenhoek, niet mee konden groeien. Tegelijkertijd kromp het aantal personen per huishouden, niet alleen in onze steden maar in de gehele westerse wereld.

Veenstra constateert dat er geen woningtekort is, maar een ongunstig verdeeld woonoppervlakte-overschot is en stelt een herverkaveling van het woningoppervlak voor als oplossing. Bij deze top-down oplossing moest ik even slikken.

We gaan door de stijgende huizenprijzen steeds kleiner wonen, maar hebben we niet ook minder woonruimte nodig? We zijn bewust en onbewust aan het ‘ontspullen’. Bewust als we de ontspullingsbijbel van Marie Kondo hebben gelezen, onbewust omdat we onze cd-collectie hebben ingeruild voor Spotify, dvd’s voor Netflix en omdat onze kinderen hun zakgeld uitgeven aan virtuele Fortnitedansjes in plaats van aan fysieke Lego.

Hoewel ook gezinnen daardoor wellicht met minder ruimte toe kunnen, blijven ze wel meer ruimte vragen dan een grote loft, en is zelfs die ruimte voor de meeste jonge gezinnen in het binnenstedelijke gebied momenteel niet meer te betalen. De rijwoning in de randgemeente lijkt de enige financieel haalbare optie.

Ondertussen tekenen wij architecten nog steeds massaal 3-kamerappartementen waarin volgens Woonkeur een ouderslaapkamer met grote kledingkast en een kinderkamer met kleine kast en bureautje past, terwijl de kans dat er daadwerkelijk een tweeoudergezin met één kind komt te wonen vrijwel nihil is.

Is dat erg?

Herverkaveling van het woningoppervlak is bottom-up al decennialang aan de gang. Zo namen studenten hun intrek in eengezinswoningen in wat bakfietswijken zijn gaan heten, waarbij juist de bakfietsen ervan getuigen dat gezinnen hun plek in de stad heroveren. Studenten namen hun intrek in galerijflats zoals in de Tanthof in Delft; de 3-kamerflats doen prima dienst als drie studentenkamers met gezamenlijke eetkeuken.

Of bekijk wijken als Blijdorp in Rotterdam of de Pijp in Amsterdam; appartementen met steile trappen en zonder liften zijn qua huizenprijs absolute koploper in de huidige hausse. De woningen zijn nooit ontworpen voor de manier waarop nú wordt geleefd, maar ze voldoen kennelijk prima voor allerlei huishoudens. Met Friends-achtige concepten sukkelen ontwikkelaars en architecten hooguit achter de maatschappelijke ontwikkeling aan.

Kortom, de herverkaveling van het woningoppervlak is in volle gang en onze traditionele woningtypen lenen zich er prima voor. Het is hoog tijd voor herwaardering van hun universele kwaliteiten.

Er is wel één uitdaging bijgekomen; de klimaattransitie. De ambities zijn helder, de oplossingen discutabel. Het Nederlandse ‘duurzaamheid’ combineert de Engelse temen ‘durable’ en ‘sustainable’ die elkaar dikwijls bijten. Warmteterugwinning is energetisch ‘sustainable’, maar we storten de benodigde ventilatiekanalen in onze betonvloeren en beperken daarmee de potentiële flexibiliteit van de plattegronden. Zijn ze daarmee nog wel ‘durable’? Is onze huidige bouwwijze niet klimatologisch pennywise, poundfoolish?

De dynamiek van het wonen in de stad wacht niet op visionaire ontwerpideeën. Op de vraag ‘voor wie is de stad?’ is het antwoord: ‘voor iedereen die er zich weet te nestelen, ongeacht of architecten er een plekje voor hebben ontworpen’. Laten hedendaagse woonwensen en het tijdgebonden woonideaal van de fictieve ‘gemiddelde Nederlander’ niet onze agenda’s bepalen, maar laten we oog hebben voor de schoonheid, flexibiliteit en universaliteit van traditionele woningtypen, zodat stedelingen die zich tot in lengte van dagen kunnen toe-eigenen op manieren die wij architecten niet kunnen of hoeven te voorzien.

Krijn Geevers werkt als architect bij Groosman aan woningopgaven door heel Nederland. Daarnaast geeft hij les aan de Academie van Bouwkunst in Rotterdam.

Trefwoorden

opinie krijn geevers woningmarkt

1	Rotterdam presenteert definitief ontwerp voor verbouwing Boijmans van Beuningen donderdag, 30 oktober
2	Spectaculaire overkapping voor vernieuwd Arnhems busstation Kronenburg maandag, 3 november
3	Oude werkplaats Rotterdamse haven getransformeerd tot 'basecamp' logistiek bedrijf donderdag, 30 oktober
4	Groot Egyptisch Museum naar ontwerp van Heneghan Peng en West 8 officieel geopend maandag, 3 november
5	Carlijn Kingma biedt voorproef nieuw werk in kunstgalerie Brutus donderdag, 30 oktober

Gerelateerde nieuwsberichten

Voor wie is de stad?

17 december 2019

Opinie: Een Tweede Nota twee-punt-nul graag

23 oktober 2019

'Jan Modaal kan meeste huizen niet betalen'

23 augustus 2019

Centrale bank grijpt in op woningmarkt

15 oktober 2019

Miljarden in strijd tegen woningtekort

6 september 2019

Makelaars: woningmarkt dreigt te stagneren

10 oktober 2019

De woningnood vraagt om meer dan alleen woningen

17 september 2019

'Overheid doet te weinig voor oplossen woningcrisis'

9 januari 2020

Koper nieuwbouw Amsterdam moet huis zelf gaan bewonen

15 januari 2020

'Gemeenten weren buitenstaanders vanwege woningnood'

16 januari 2020

Huizenprijzen nog steeds stevig in de lift

21 januari 2020

’Gigantische opgave’ om toename bevolking op te vangen

3 februari 2020

'Komende jaren meer flexibele woningen in Nederland'

18 februari 2020

De meeste 55-plussers willen niet meer verhuizen

2 april 2020

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2025

Gisteren, 22:00

Tijdens de uitreiking van de Architectenweb Awards 2025, op woensdagavond 5 november 2025 in het Keilepand in Rotterdam, is Vakwerk Architecten uitgeroepen tot Architect van het Jaar 2024.

Fenix, kunstmuseum over migratie, is Publiek gebouw van het Jaar 2025

Gisteren, 21:55

Fenix, kunstmuseum over migratie, ontworpen door MAD, Bureau Polderman en EGM architecten, is op de prijsuitreiking van de Architectenweb Awards 2025 uiteroepen tot Publiek gebouw van het Jaar 2025.

Dijkmagazijn Scharwoude wint prijs voor Interieur van het Jaar 2025

Gisteren, 21:50

Dijkmagazijn Scharwoude, ontworpen door Common Practice, heeft op de prijsuitreiking van de Architectenweb Awards 2025 de prijs voor Interieur van het Jaar 2025 gewonnen.

Maggie’s Center Groningen onderscheiden als Zorggebouw van het Jaar 2025

Gisteren, 21:45

Maggie's Center Groningen, ontworpen door Marlies Rohmer Architecture & Urbanism, is bij de prijsuitreiking van de Architectenweb Awards 2025 onderscheiden als Zorggebouw van het Jaar 2025.

Arons en Gelauff benoemt drie associates

4 november, 12:05

Eva Heldeweg, Gijs Beckman en Thom Zijlstra zijn benoemd tot associate partner bij Arons en Gelauff architecten.

DigiBouw 2025 – enkele tips

4 november, 11:14

Op 19 en 20 november 2025 vindt in het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs in Utrecht de tweede editie van DigiBouw plaats. Enkele tips voor sessies die voor architecten van toegevoegde waarde zijn.