Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Martens, Willems & Humblé Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Studio Nauta
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
LEVS architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
De Zwarte Hond
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Civic Architects
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Marjolein van Eig
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2023
Amare
Een gestapelde wereld vol cultuur
Jonas
Orange Architects
Cedar / Hoofdkantoor ING
Benthem Crouwel Architects met HofmanDujardin
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Artisize Creative Concepts
Een nieuwe generatie in moderne Architectuur
Inarchitects
MAKING REAL ESTATE MORE SUSTAINABLE
Decoproject
Meer dan projectinrichting
COS Seating
concept of seating
COS nv
creators of space
wehebbenallesinhuis.nl
Artisize Creative Concepts
Een nieuwe generatie in moderne Architectuur
Dijkman Coating
Omdat het altijd beter kan!
COS Seating
concept of seating
SeARCH bv
Maarten van Kesteren architecten
Inarchitects
MAKING REAL ESTATE MORE SUSTAINABLE
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Erik Moederscheim over ruimte laten binnen strategische visies
Gesprek met Christian Rapp over hoogbouw in Berlijn, Den Haag en Antwerpen
Gesprek met Paul van Bergen over de verduurzaming van gebouwen
Gesprek met Ronald Huikeshoven over hoogbouw binnen gebiedsontwikkeling
Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten
Gesprek met Christian Rapp over hoogbouw in Berlijn, Den Haag en Antwerpen
Gesprek met Erik Moederscheim over ruimte laten binnen strategische visies
Gesprek met Carolien Schippers over hoogbouw in New York
Gesprek met Willemineke Hammer en Roemer Pierik over 50 jaar EGM architecten
Gesprek met Paul van Bergen over de verduurzaming van gebouwen
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Verbouw jaren 30 woning
Nieuwbouw bedrijfspand Fazil Sahin Winterswijk
Bramante - Rotterdam
Villa - Broek in Waterland
Nieuwbouw Hessing Supervers B.V. Venlo
Nieuwbouw bedrijfspand Fazil Sahin Winterswijk
Station Rodenrijs
Kooi stadion - SC Cambuur
Groene oase op de Binckhorst
Duinvilla, Huisduinen
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Fraké Noir
Thermisch gemodificeerd Frake hout van hoge kwaliteit
Vuré Noir
Thermisch gemodificeerd duurzaam Vurenhout
Obèche Noir
Thermisch gemodificeerd Ayous van hoge kwaliteit
Vingui Noir
Thermisch gemodificeerd Movingui
Dabé Noir
Duurzaam, sterk en uniek
Profiled Window
Dakraam gootstukken voor sandwichdakpanelen
Past Forward
Herzien, verfijnd en vernieuwd
Vingerklembeveiliging
Praktisch, prachtig & perfect
Tapp-e channel
Integreert naadloos elektronica, bekabeling en laadpunten in een compact en esthetisch design
Ophardt Hygiene Ingo-man
Stijlvolle en functionele hygiëneoplossingen voor sanitaire ruimtes
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Hittestress in Gebouwen
Archimedesstraat 9 3846 CT Harderwijk
Avond met Office Winhov
Pakhuis de Zwijger
Symposium De Groene Stad van de Toekomst
AFFR Opening Night
Theater Rotterdam
Architectonen - Luister naar de architectuur in muziek
Laurenskerk, Rotterdam
Symposium De Groene Stad van de Toekomst
Designroute GLUE Amsterdam
Diverse locaties in Amsterdam
Avond met Office Winhov
Pakhuis de Zwijger
Bijzondere lustrum-editie KNB Masterclass Baksteen #20 & Bonding Brick #5
Faculteit Bouwkunde, TU Delft, Berlagezaal, Julianalaan 134, Delft
Architectonen - Luister naar de architectuur in muziek
Laurenskerk, Rotterdam
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
Staigaire architectuur / stedenbouw | Intern architecture or urbanism
Bouwkundig Tekenaar
Senior Architect
Architect
Junior ontwerper
Technisch ontwerp | BIM modelleur
Assistent ontwerper
Junior ontwerper
Site Practice zoekt 2x medior architect (Amsterdam)
Architecten
Architect
Medior Architect
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Jan Peter Wingender
Copyright: Maarten van Haaff
Jan Peter Wingender
Copyright: Maarten van Haaff
Ontwijken
30 mei, 9:00
In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit derde deel gaat hij in op de manieren waarop de cao ontweken kan worden en hoe ondermijnend dat is voor de branche.
Iedere vrijdag neem ik het stapeltje portfolio’s door dat zich die week op de hoek van mijn bureau heeft opgebouwd. Jonge architecten met vaak al wat werkervaring uit Griekenland, Italië, Portugal, Polen en Hongarije. Ze willen maar al te graag aan de slag en stellen voor om als stagiair(e) te beginnen.
Ik doe het niet. De cao is er duidelijk over in artikel 17; de stage maakt deel uit van de opleiding en de stagiair(e) dient als student ingeschreven te staan bij een opleiding. Maar toch, een paar goedkope, ervaren handjes erbij kunnen we best goed gebruiken. Wat nou als ik de cao ontwijk, is dat mogelijk?
Het blijkt best gemakkelijk. De snelste route is om je
niet
als architectenbureau in te schrijven bij de Kamer van Koophandel, maar bijvoorbeeld als stedenbouwkundig- of landschapsarchitectenbureau. Dan is de cao eenvoudigweg niet van toepassing. Als deel van je werkzaamheden kun je dan wel gewoon architectenopdrachten aannemen. Niemand die ernaar vraagt, en als je ervoor zorgt dat je een paar architecten in dienst hebt die ingeschreven staan in het architectenregister, kun je gewoon deelnemen aan Europese aanbestedingen.
De tweede route is dat je je architectenbureau opsplitst in een bedrijf dat architectenwerkzaamheden verricht (die valt dan onder de cao) en een deel dat 'ondersteunende werkzaamheden' verricht. Dat tweede bedrijf kun je dan buiten de cao houden. Als je de voorkant van de winkel dan een beetje slim inricht, heeft niemand het door. Overigens denk ik niet dat technisch gekwalificeerde medewerkers het voor minder dan de cao doen. De meeste architectenbureaus maken die splitsing dan ook om andere redenen. Maar toch; het is een rare situatie.
De derde variant is ervoor te zorgen dat je geen werknemers in dienst hebt; dan is de cao ook niet van toepassing op je bedrijf. Gewoon alleen maar werken met freelancers. Dan ben je ook meteen af van artikel 18 dat voorschrijft dat het tarief van een freelancer 150% van het vergelijkbare salaris bij 'in dienst' moet zijn.
Wat levert het op?
Die jonge architecten kun je als stagiair(e) in dienst nemen. Ach, je geeft ze toch een kans? Of je geeft werknemers een gewone arbeidsovereenkomst, zonder verwijzing naar de cao en die lastige salaristabellen en jaarlijkse indexaties. Je bent vrij om afspraken te maken waarbij het minimumloon van €13,27 per uur de bodem is. De extra klapper is dat je ook niet deel hoeft te nemen aan de pensioenregeling die verbonden is aan de cao. Van de salariskosten gaat 24,5% naar het pensioenfonds, wat betekent dat architectenbureaus één dag per week werken voor de pensioenen van hun medewerkers (bij ons is dat de donderdag). Je kunt een pensioen, zij het van slechtere kwaliteit, goedkoper inkopen. Dat kan je zomaar 5% tot 10% schelen. Die jonge architecten zijn vooral op zoek naar werk en niet bezig met een onopgemerkt pensioengat; dat zijn zorgen voor later.
Al met al dus een fantastische reductie op de arbeidskosten. En daarmee ben je er nog niet: je hebt ook geen verplichtingen tot bij- en nascholing. Dat scheelt ook algauw een werkweek per jaar plus de kosten van de cursussen. Je hoeft ook geen afspraken te maken over overwerken en compensatie daarvoor. Gewoon lekker buffelen samen, we zijn toch een team met een deadline? Met een biertje van de baas op vrijdag toe.
Klinkt je dat als muziek in de oren? Je kunt met een veel lagere kostenstructuur een lager honorarium aanbieden en toch ook gewoon meedoen met tenders en aanbestedingen. Je scoort er lekker mee bij opdrachtgevers en bent de concurrentie 'te slim af'. Voelt lekker. Of toch niet? Want eigenlijk steek je drie keer je middelvinger op.
De eerste keer steek je je middelvinger op naar je concurrenten die zich wel aan de cao houden.
De tweede keer steek je je middelvinger op naar je werknemers. In een markt waarin jonge architecten weinig keuzes hebben, begeef je je op een grijs gebied van arbeidsuitbuiting.
De ergernis daarover steken jonge architecten overigens niet meer onder stoelen of banken, getuige bijvoorbeeld het Instagramkanaal van Netherlands Anonymous Architects – NAA! Je maakt het werken op architectenbureaus onaantrekkelijk, met een uitstroom van jong en oud naar bijvoorbeeld managementbureaus en aannemers als gevolg. Maar daar heb jij geen last van, want je kunt gewoon weer kiezen uit de volgende golf van jonge architecten die zich aandient.
De derde keer steek je je middelvinger op naar jezelf. Want de collega-architecten laten het er natuurlijk niet bij zitten. Die moeten mee in het verlagen van de honoraria, want opdrachtgevers raken daar graag en snel aan gewend. Het steeds verliezen van aanbestedingen op basis van honorarium is ook niet vol te houden. Er ontstaat dan een neerwaartse spiraal van steeds lagere honoraria en een snel teruglopende marge op de opdrachten. De bodem van die spiraal is een situatie waarbij architectenbureaus op moordende honoraria, met minimale marge, hun werk proberen te doen, met weinig uitzicht op een gezonde, langetermijn bedrijfsvoering. Gefeliciteerd!
Oana Bogdan maakt duidelijk dat die neerwaartse spiraal in België een realiteit is. Jonge architecten worden in een freelance situatie gedrukt, met een door de Orde van Architecten vastgesteld starttarief van €13,93 per uur. Bruto en zonder verzekering. Met een grote uitstroom van jonge architecten uit het vak als gevolg, en architectenbureaus die met kunst en vliegwerk in de lucht worden gehouden.
En België was toch het gedroomde architectuurparadijs?
De complete serie:
Gehospitaliseerd vakgebied
,
De bodem
,
Ontwijken
,
Vinkje
,
Blauwe ogen
,
De Friese Elf Steden
en
Pygmalion
.
Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.
Trefwoorden
collectieve arbeidsovereenkomst
cao
column
jan peter wingender
Best gelezen
1
Nominatie Zorggebouw van het Jaar 2024 bekend
woensdag, 25 september
2
Aftiteling van architectuur
dinsdag, 24 september
3
KAAN Architecten voltooit Onderwijscentrum Rijksuniversiteit Groningen
dinsdag, 24 september
4
Universiteit Utrecht kiest Mecanoo voor herontwikkeling Van Unnikgebouw
dinsdag, 24 september
5
Vervangende uitbouw versterkt relatie tussen huis en tuin
donderdag, 26 september
Gerelateerde nieuwsberichten
De bodem
23 mei
Vinkje
6 juni
Gehospitaliseerd vakgebied
16 mei
Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’
1 februari
Blauwe ogen
13 juni
De Friese Elf Steden
19 juni
Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten
26 juni
Pygmalion
27 juni
Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche
4 juli
Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen
5 januari
Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande
23 oktober 2023
Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande
20 september 2023
Office Winhov
30 augustus 2020
De bodem
23 mei
Vinkje
6 juni
Gehospitaliseerd vakgebied
16 mei
Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’
1 februari
Blauwe ogen
13 juni
De Friese Elf Steden
19 juni
Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten
26 juni
Pygmalion
27 juni
Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche
4 juli
Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen
5 januari
Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande
23 oktober 2023
Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande
20 september 2023
Office Winhov
30 augustus 2020
Toon alles
Gerelateerde podcasts
Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland
1 februari
Andere nieuwsberichten
Den Haag gestart met herinrichting Spuiplein
27 september, 4:13
Het plein wordt vergroend, er komen meer zitplekken en er wordt een waterbassin gerealiseerd. OKRA landschapsarchitecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.
Rotterdams college legt bestemmingsplan park in Maashaven voor aan gemeenteraad
27 september, 3:20
Rotterdam wil een park aanleggen in het water van de Maashaven. Het gaat om het zeven hectare grote Nelson Mandelapark, dat een heuvelachtig karakter krijgt.
UNStudio presenteert opgeleverd woningbouwproject in São Paulo
27 september, 12:03
In de Braziliaanse stad São Paulo is het door UNStudio ontworpen woningbouwproject EZ Parque da Cidade opgeleverd. De verdiepingen hebben een plattegrond in de vorm van een roterende windmolen, waardoor elke woning aan drie zijden uitzicht biedt.
Winnaars ARC24 Awards bekend
27 september, 9:28
In drie categorieën werden evenzoveel projecten onderscheiden met een award.
Nieuwe problemen rond kanaal in Overijssel 'slaan in als een bom'
27 september, 5:00
Omwonenden van Kanaal Almelo-De Haandrik in Overijssel zijn ‘enorm geschrokken’ van het bericht dat het grootste deel van de oevers instabiel is.
Directiewijziging bij jubilerend Bogaerds Architecten
27 september, 1:55
Afgelopen zaterdag heeft Bogaerds Architecten zijn tachtigjarig bestaan gevierd.
PBL: voorzieningen en werk slechter met ov bereikbaar geworden
27 september, 10:29
De effecten zijn vooral fors voor mensen die wonen in landelijk gebied, in de stadsranden en in dorpen.
Over de onafhankelijkheid van de jury van de Architectenweb Awards
26 september, 3:04
Onder de nominaties voor Schoolgebouw van het Jaar zijn dit keer ook twee nominaties voor onderwijsgebouwen van de architectenbureaus waar twee van de juryleden partner zijn. Hoe gaan we daarmee om?
Provincies ontvangen toch ruim 1,5 miljard voor geschrapt NPLG
26 september, 1:46
De provincies kunnen nu een deel van de plannen die ze hadden gemaakt voor het landelijk gebied gaan uitvoeren.
Weer minder woningen in aanbouw in Amsterdam dan gehoopt
26 september, 10:35
Ook de vooruitzichten voor volgend jaar zijn ‘niet heel gunstig’, meldt wethouder Reinier van Dantzig (Woningbouw).
Ga naar het nieuws-archief
Jan Peter Wingender
Architect
2
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur