Jan Peter Wingender

Vinkje

6 juni 2024, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit vierde deel vraagt hij zich hardop af waarom bij de aanbesteding van architectuuropdrachten het niet verplicht is dat daarbij de cao voor architectenbureaus gevolgd wordt.

Best een mooi begrip; werkingssfeer. In cao-land wordt daarmee bedoeld welke bedrijfsactiviteiten onder de reikwijdte van een cao vallen. In de cao voor architectenbureaus staat die werkingssfeer beschreven in artikel 2.

Artikel 2, lid b; Architectenbureau

Een architectenbureau verricht architectenwerkzaamheden. Een bureau mag de titel architect in of bij de bureaunaam alleen voeren als ten minste de helft van het bestuur als architect staat ingeschreven in het architectenregister. De cao is ook van toepassing op werknemers van bureaus die niet de naam architectenbureau voeren maar wel voldoen aan de criteria zoals opgenomen in artikel 2 lid c.

Artikel 2, lid c; Architectenwerkzaamheden

1. Het ontwerpen van gebouwen of van vernieuwingen, veranderingen, uitbreidingen of restauraties van gebouwen in de ruimste zin van het woord,

en/of

2. Het in een juridische en/of organisatorische constructie met de onder 1 genoemde werkzaamheden in overwegende mate verrichten van een of meerdere van de volgende activiteiten:

›› het maken van het bestek
›› het maken van bouwvoorbereidingstekeningen
›› het maken van de begroting
›› het verrichten van werkzaamheden die voortvloeien uit het uitvoeringscontract
›› het maken van uitvoeringstekeningen
›› het voeren van de directie en projectmanagement
›› het verrichten van de oplevering
›› het verrichten van (voor)onderzoek, planvorming en gebiedsontwikkeling
›› het maken van onderhouds- en beheersplannen
›› het geven van architectonisch/bouwkundig advies
›› het verrichten van andere werkzaamheden in samenhang met de hiervoor onder 1 en 2 genoemde werkzaamheden

Ik herken mijn vak hier goed in en begrijp welke werkzaamheden er allemaal nodig zijn voor een ontwerp en de uitwerking daarvan. De cao is algemeen verbindend verklaard door de overheid en dus voor iedereen van toepassing die deze werkzaamheden verricht.

Het is ook interessant om te zien hoe die ‘werkingssfeer’ uit de cao zich verhoudt tot de Europese aanbestedingen. De werkzaamheden die in Europese aanbestedingen worden uitgevraagd, staan beschreven in de zogenaamde ‘Common Procurement Vocabulary’ – CPV codes. Een paar voorbeelden:

71000000-8: Dienstverlening op het gebied van architectuur, bouwkunde, civiele techniek en inspectie
71200000-0: Dienstverlening op het gebied van architectuur en dergelijke
71210000-3: Architectonische adviezen
71220000-6: Maken van bouwkundige ontwerpen
71240000-2: Dienstverlening op het gebied van architectuur, bouwkunde en planning
71251000-2: Architecten- en bouwinspectiediensten

De lijst is langer, maar ik herken ook hier welke werkzaamheden worden uitgevraagd. Een opvallende en vanzelfsprekende overeenkomst met de werkingssfeer van de cao, denk ik dan.

Als je met jouw bureau bij een Europese aanbesteding mee wil dingen, dan zijn er zeven verplichte uitsluitingsgronden en fiscale en sociale verplichtingen waar je aan moet voldoen. Door de betreffende eisen aan te vinken in het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA), geef je aan dat je aan die eisen voldoet.

Naast deze verplichte uitsluitingsgronden kan de uitschrijvende partij ook nog kiezen uit negen facultatieve uitsluitingsgronden. Een van die facultatieve uitsluitingsgronden die er steevast inzit, is de eis tot inschrijving in het architectenregister. Dat is logisch gezien de werkzaamheden die uitgevraagd worden. Leve het register, denk ik dan.

De facultatieve uitsluitingsgrond die ik nog nooit ben tegengekomen, is de eerste van die negen; het nakomen van verplichtingen op het gebied van milieu, sociaal of arbeidsrecht. Op basis hiervan kunnen uitschrijvende partijen, vaak verbonden aan de overheid, eisen dat werkzaamheden worden uitgevoerd onder de cao voor architectenbureaus. Dat doen ze niet.

Dus de overheid vereist aan de ene kant dat architectenbureaus zich aan de cao houden, maar als diezelfde overheid als opdrachtgever ‘de markt opgaat’ om diezelfde werkzaamheden ‘in te kopen’, dan vergeet ze die cao gemakshalve maar even onder het mom van marktwerking. Het gevolg is dat bedrijven die zich buiten de werkingssfeer van de cao plaatsen, bijvoorbeeld stedenbouwkundige bureaus of tekenbureaus, wel kunnen meedingen bij een Europese aanbesteding voor architectenwerkzaamheden maar bij het honorariumbod – dat altijd een belangrijk gunningscriterium is – dus niet gebonden zijn aan de cao waaraan architectenbureaus zich wel moeten houden. Er ontstaat op die manier een ongelijk speelveld.

Waar je zou verwachten dat de overheid de werkingssfeer van de cao zou respecteren, vergeet ze die gemakshalve bij aanbestedingen. Het resulteert in een ongelijk speelveld en houdt de grauwsluier van arbeidsuitbuiting die om honorariumduiken heen hangt, in stand. Het zou met een simpel aanvinkboxje in de UEA of in het aanmeldformulier toch moeten kunnen? ‘De gegadigde verklaart dat alle werkzaamheden die betrekking hebben op de opdracht onder de cao voor architectenbureaus worden uitgevoerd.’

De Rijksbouwmeester maakt zich terecht zorgen over een gezonde aanbestedingscultuur. Wellicht dat het cao-vinkje op zijn agenda kan worden gezet?

De complete serie: Gehospitaliseerd vakgebied, De bodem, Ontwijken, Vinkje, Blauwe ogen, De Friese Elf Steden en Pygmalion.

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

column tenders werkingssfeer jan peter wingender collectieve arbeidsovereenkomst cao aanbestedingen europese aanbestedingen

1	Vernieuwd winkelpand markeert hoek tegenover Hoog Catharijne dinsdag, 26 augustus
2	Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 maandag, 1 september
3	Een opgeruimd en ‘paperless’ kantoor, werkt dat wel voor architecten? dinsdag, 26 augustus
4	Verbouwd kantoorpand Breda weerspiegelt identiteit specialist in koelhuizen woensdag, 27 augustus
5	Architectenweb Sportzomer: Richard Proudley zet zijn hoofd ‘op stil’ tijdens krachttraining woensdag, 27 augustus

Gerelateerde nieuwsberichten

30 mei 2024

23 mei 2024

13 juni 2024

19 juni 2024

Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten

26 juni 2024

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei 2024

Pygmalion

27 juni 2024

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari 2024

Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche

4 juli 2024

2024 in zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor architectenbranche

26 december 2024

Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen

5 januari 2024

Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande

23 oktober 2023

Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande

20 september 2023

Office Winhov

30 augustus 2020

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari 2024

Andere nieuwsberichten

Woontoren De Vrijheid door Atelier Kempe Thill in Bajeskwartier opgeleverd

Gisteren, 14:14

Het gebouw, dat deel uitmaakt van het centrale hoogbouwcluster in de nieuwe wijk, biedt plek aan 140 appartementen, commerciële ruimte en een fietsenstalling. De naastgelegen gevangenismuur is geïntegreerd in het ontwerp.

Kunstenaars en architecten bouwen 'nomadisch monument' voor slachtoffers Gaza

Gisteren, 10:58

Volgende week wordt in het Haagse Theater aan het Spui het Nomadisch Monument voor Gaza geopend. De reizende kunstinstallatie bestaat uit drie meter hoge vilten pilaren, opgesteld in de vorm van Gaza.

Vijf nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025

Gisteren, 09:00

De nominaties voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025 zijn: Joost Ector, KSA, KRFT, Sanne van Manen en Vakwerk Architecten. Bekijk nu de video’s waarin de genomineerden zich voorstellen en breng jouw stem uit!

Houten groepsaccommodatie voor scouting in de bossen van Baarn

29 augustus, 2:35

In de bossen van Baarn zijn de ‘Vleermuisgrot’ en ‘de Beverburcht’ geopend. Tezamen vormen ze een nieuwe groepsaccommodatie van Scouting Nederland, ontworpen door MOST Architecture en TomDavid Architecten.