Jan Peter Wingender

Vinkje

6 juni, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit vierde deel vraagt hij zich hardop af waarom bij de aanbesteding van architectuuropdrachten het niet verplicht is dat daarbij de cao voor architectenbureaus gevolgd wordt.

Best een mooi begrip; werkingssfeer. In cao-land wordt daarmee bedoeld welke bedrijfsactiviteiten onder de reikwijdte van een cao vallen. In de cao voor architectenbureaus staat die werkingssfeer beschreven in artikel 2.

Artikel 2, lid b; Architectenbureau

Een architectenbureau verricht architectenwerkzaamheden. Een bureau mag de titel architect in of bij de bureaunaam alleen voeren als ten minste de helft van het bestuur als architect staat ingeschreven in het architectenregister. De cao is ook van toepassing op werknemers van bureaus die niet de naam architectenbureau voeren maar wel voldoen aan de criteria zoals opgenomen in artikel 2 lid c.

Artikel 2, lid c; Architectenwerkzaamheden

1. Het ontwerpen van gebouwen of van vernieuwingen, veranderingen, uitbreidingen of restauraties van gebouwen in de ruimste zin van het woord,

en/of

2. Het in een juridische en/of organisatorische constructie met de onder 1 genoemde werkzaamheden in overwegende mate verrichten van een of meerdere van de volgende activiteiten:

›› het maken van het bestek
›› het maken van bouwvoorbereidingstekeningen
›› het maken van de begroting
›› het verrichten van werkzaamheden die voortvloeien uit het uitvoeringscontract
›› het maken van uitvoeringstekeningen
›› het voeren van de directie en projectmanagement
›› het verrichten van de oplevering
›› het verrichten van (voor)onderzoek, planvorming en gebiedsontwikkeling
›› het maken van onderhouds- en beheersplannen
›› het geven van architectonisch/bouwkundig advies
›› het verrichten van andere werkzaamheden in samenhang met de hiervoor onder 1 en 2 genoemde werkzaamheden

Ik herken mijn vak hier goed in en begrijp welke werkzaamheden er allemaal nodig zijn voor een ontwerp en de uitwerking daarvan. De cao is algemeen verbindend verklaard door de overheid en dus voor iedereen van toepassing die deze werkzaamheden verricht.

Het is ook interessant om te zien hoe die ‘werkingssfeer’ uit de cao zich verhoudt tot de Europese aanbestedingen. De werkzaamheden die in Europese aanbestedingen worden uitgevraagd, staan beschreven in de zogenaamde ‘Common Procurement Vocabulary’ – CPV codes. Een paar voorbeelden:

71000000-8: Dienstverlening op het gebied van architectuur, bouwkunde, civiele techniek en inspectie
71200000-0: Dienstverlening op het gebied van architectuur en dergelijke
71210000-3: Architectonische adviezen
71220000-6: Maken van bouwkundige ontwerpen
71240000-2: Dienstverlening op het gebied van architectuur, bouwkunde en planning
71251000-2: Architecten- en bouwinspectiediensten

De lijst is langer, maar ik herken ook hier welke werkzaamheden worden uitgevraagd. Een opvallende en vanzelfsprekende overeenkomst met de werkingssfeer van de cao, denk ik dan.

Als je met jouw bureau bij een Europese aanbesteding mee wil dingen, dan zijn er zeven verplichte uitsluitingsgronden en fiscale en sociale verplichtingen waar je aan moet voldoen. Door de betreffende eisen aan te vinken in het Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA), geef je aan dat je aan die eisen voldoet.

Naast deze verplichte uitsluitingsgronden kan de uitschrijvende partij ook nog kiezen uit negen facultatieve uitsluitingsgronden. Een van die facultatieve uitsluitingsgronden die er steevast inzit, is de eis tot inschrijving in het architectenregister. Dat is logisch gezien de werkzaamheden die uitgevraagd worden. Leve het register, denk ik dan.

De facultatieve uitsluitingsgrond die ik nog nooit ben tegengekomen, is de eerste van die negen; het nakomen van verplichtingen op het gebied van milieu, sociaal of arbeidsrecht. Op basis hiervan kunnen uitschrijvende partijen, vaak verbonden aan de overheid, eisen dat werkzaamheden worden uitgevoerd onder de cao voor architectenbureaus. Dat doen ze niet.

Dus de overheid vereist aan de ene kant dat architectenbureaus zich aan de cao houden, maar als diezelfde overheid als opdrachtgever ‘de markt opgaat’ om diezelfde werkzaamheden ‘in te kopen’, dan vergeet ze die cao gemakshalve maar even onder het mom van marktwerking. Het gevolg is dat bedrijven die zich buiten de werkingssfeer van de cao plaatsen, bijvoorbeeld stedenbouwkundige bureaus of tekenbureaus, wel kunnen meedingen bij een Europese aanbesteding voor architectenwerkzaamheden maar bij het honorariumbod – dat altijd een belangrijk gunningscriterium is – dus niet gebonden zijn aan de cao waaraan architectenbureaus zich wel moeten houden. Er ontstaat op die manier een ongelijk speelveld.

Waar je zou verwachten dat de overheid de werkingssfeer van de cao zou respecteren, vergeet ze die gemakshalve bij aanbestedingen. Het resulteert in een ongelijk speelveld en houdt de grauwsluier van arbeidsuitbuiting die om honorariumduiken heen hangt, in stand. Het zou met een simpel aanvinkboxje in de UEA of in het aanmeldformulier toch moeten kunnen? ‘De gegadigde verklaart dat alle werkzaamheden die betrekking hebben op de opdracht onder de cao voor architectenbureaus worden uitgevoerd.’

De Rijksbouwmeester maakt zich terecht zorgen over een gezonde aanbestedingscultuur. Wellicht dat het cao-vinkje op zijn agenda kan worden gezet?

De complete serie: Gehospitaliseerd vakgebied, De bodem, Ontwijken, Vinkje, Blauwe ogen, De Friese Elf Steden en Pygmalion.

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

column tenders werkingssfeer jan peter wingender collectieve arbeidsovereenkomst cao aanbestedingen europese aanbestedingen

1	The Pulse of Amsterdam op de Zuidas officieel opgeleverd vrijdag, 15 november
2	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
3	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
4	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

30 mei

23 mei

13 juni

19 juni

Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten

26 juni

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei

Pygmalion

27 juni

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari

Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche

4 juli

Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen

5 januari

Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande

23 oktober 2023

Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande

20 september 2023

Office Winhov

30 augustus 2020

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari

Andere nieuwsberichten

Een houten villa genesteld in het bos

Gisteren, 17:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.

Mecanoo presenteert bouwfoto’s van het Doris Duke Theatre in Becket, Massachusetts

Gisteren, 15:17

De bouw van het nieuwe Doris Duke Theatre in het Amerikaanse Becket, Massachusetts naar ontwerp van Mecanoo vordert gestaag.

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

Gisteren, 13:15

De belangrijkste ingrepen zijn het terugplaatsen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout en het verbouwen van het deel tussen het monument en de uit 1997 stammende bouwdeel door Aldo en Hannie van Eyck.

Prestigieuze Galerij der Koningen in Museo Egizio na herontwerp door OMA officieel geopend

Gisteren, 11:15

Het ontwerp door David Gianotten en Andreas Karavanas van OMA, in samenwerking met Andrea Tabocchini Architecture (ATA), plaatst de sculpturen in een heldere eigentijdse interpretatie van hun oorspronkelijke architectonische context.

Tekort aan grond blijft bouw sociale huurwoningen dwarszitten

Gisteren, 16:27

Vorig jaar lukte het corporaties om meer woningen te bouwen, maar het waren er volgens branchekoepel Aedes toch nog steeds veel te weinig.

Tender voor woonblokken op twee van de laatste kavels Eenhoorngebied Amsterdam

Gisteren, 14:41

Gezocht wordt naar een partij die op de kavels 2a en 6 voor 8.858 m² aan woningen en voorzieningen wil realiseren.

Woonbond stapt uit overleg over huren in sociale sector

20 november, 4:08

Volgens de belangenorganisatie voor huurders blijft het kabinet koersen op een torenhoge huurstijging. Dat is voor de bond onacceptabel.

Ruim 3.000 huurwoningen minder op de markt

20 november, 9:35

Sinds de introductie van de Wet betaalbare huur deze zomer zijn per saldo meer dan 3.000 huurwoningen van de markt verdwenen. Met name het aanbod van duurdere huurwoningen is afgenomen.