Jan Peter Wingender

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei 2024, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. Het eerste deel vormt de inleiding op de serie.

"Hoe de architectuur uit haar eigen beleid verdween", vat Kirsten Schipper het samen in haar proefschrift over de opkomst en ondergang van het Nederlandse architectuurbeleid. Vanaf de jaren ‘80 van de vorige eeuw ontstond op de grens van ruimtelijk en cultureel beleid een stevig architectuurbeleid. Architectuur werd deel van nationale en lokale cultuurpolitiek, wat resulteerde in een ongekende bloeiperiode voor de Nederlandse architectuur, en bracht veel goeds voor een generatie architecten. In 2013 kwam daar abrupt een einde aan en bleef de Nederlandse architectuur verweesd achter. Slecht in staat om voor zichzelf te zorgen.

In januari dit jaar sprak ik samen met architect Oana Bogdan over de zakelijke randvoorwaarden waaronder architecten hun werk doen. Dat werd een ontnuchterend gesprek over de situatie in België, waar jonge, voornamelijk vrouwelijke architecten vroegtijdig het vak verlaten, omdat ze er niet van kunnen leven. Oplopende verantwoordelijkheden en juridisering gekoppeld aan een race naar de bodem in honoraria vormen een neerwaartse spiraal die maar moeilijk te stoppen lijkt. Het gesprek deed mij beseffen dat een aantal basale zaken in Nederland niet eens zo slecht geregeld zijn, maar dat wij als architecten ons daar onvoldoende van bewust lijken te zijn. We leunen achterover en kijken liever naar anderen als het erop aankomt om die zakelijke basis op orde te houden en de werkomstandigheden te verbeteren. Gehospitaliseerd als we zijn.

Sinds we 10 jaar geleden uit ons warme bed zijn gevallen, worstelt het vakgebied met zichzelf. We missen onze culturele heldenstatus en vragen ons af wie er nog iets doet voor architecten en de architectuur. Waar is het NAi gebleven? Wat is met Architectuur Lokaal gebeurt? Wat is de rol van de Rijksbouwmeester? En waarom doet de BNA er niets aan?

Vooral dat kijken naar de BNA is symptomatisch. Architecten spreken over de BNA alsof het een instituut is dat naast de architecten staat, maar de BNA is toch echt van ons als architecten zelf. Zijn we dan echt vergeten dat we gewoon naar onszelf moeten kijken? Ik heb de BNA ook niet altijd doorgrond in wat ze allemaal doet, maar ik houd er een darwinistische benadering op na: het is de enige van al die instituten die heeft overleefd.

De enige die voor ons als architecten en voor de architectuur gaat zorgen, zijn wij als architecten zelf. Daar komt voorlopig ook geen architectuurbeleid meer bij kijken. En wachten heeft geen zin. Als architecten moeten we in de positie komen om een wezenlijke bijdrage te leveren aan de maatschappelijke en ruimtelijke problemen waarvoor we staan. Daarvoor moeten we als eerste onze zakelijke basis, bijvoorbeeld in de vorm van de cao, de DNR en onze titelbescherming, op orde houden en verbeteren. Die basis is te wankel geworden en we benutten de mogelijkheden onvoldoende. Het is nu echt aan onszelf; collectief, kritisch en gericht op actie. En solidair, zoals Oana in ons gesprek nog toevoegde. Gelijk heeft ze.

De complete serie: Gehospitaliseerd vakgebied, De bodem, Ontwijken, Vinkje, Blauwe ogen, De Friese Elf Steden en Pygmalion.

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

vakgemeenschap jan peter wingender vakgebied cao column

1	Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp woensdag, 3 december
2	De mythe van de architect dinsdag, 2 december
3	Veel Nederlandse winnaars bij de Archello Awards 2025 dinsdag, 2 december
4	Ibelings van Tilburg geeft boerderij met monumentale schuur in Zoetermeer woonbestemming dinsdag, 2 december
5	Nederlands Fotomuseum toont fotografische verbeelding van Rotterdam dinsdag, 2 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari 2024

23 mei 2024

30 mei 2024

6 juni 2024

13 juni 2024

19 juni 2024

Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten

26 juni 2024

Pygmalion

27 juni 2024

Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche

4 juli 2024

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari 2024

Andere nieuwsberichten

Amsterdam schrijft architectenprijsvraag uit voor nieuwbouw theater De Meervaart

Gisteren, 16:45

Behalve het nieuwe gebouw, dat in een hoek van de Sloterplas komt te staan, behelst de prijsvraag ook een herinrichting van de zuidwestoever van het meer.

Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden

Gisteren, 14:53

Het door Barcode Architects en Tchoban Voss Architekten ontworpen stadskantoor van Dresden is geopend. Het 34.000 vierkante meter omvattend gebouw maakt deel uit van de vernieuwing van het Ferdinandplatz in het centrum van de Duitse stad.

MIX architectuur en MAAK space ontwerpen landschappelijk woonveld in Leidschendam

Gisteren, 13:45

MIX architectuur en MAAK space ontwierpen in opdracht van ontwikkelaar Blauwhoed een landschappelijk woonveld met 64 grondgebonden woningen dat onderdeel is van de gebiedsontwikkeling Vlietvoorde in Leidschendam.

Nieuwbouw Algemeen Ziekenhuis Diest in gebruik genomen

Gisteren, 11:55

Het door archipelago ontworpen gebouw wordt omringd door groen, een conditie waarvan gebruik is gemaakt door veel uitzicht te creëren. Ook is op het maaiveld een colonnade gerealiseerd, die de overgang van binnen naar buiten verzacht.