Jan Peter Wingender

Pygmalion

27 juni, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit zevende en laatste deel omschrijft hij dat als de architectenbranche collectief haar waarden ondersteunt en uitdraagt de branche in een opwaartse spiraal terecht zal komen.

Mijn goede vriend Kor vertelde me over een interessant experiment. Een wetenschapper stuurde twee groepen ratten naar verschillende onafhankelijke onderzoeksinstituten met de opdracht om de ratten een bepaalde taak te laten uitvoeren en te beoordelen hoe ze dat deden. De onderzoeker vermeldde daarbij dat de ene groep ratten getraind was voor het uitvoeren van die taak en de andere groep niet. De uitkomst van deze onafhankelijke testen laat zich raden: in alle tests presteerde de groep getrainde ratten significant beter. Maar… de wetenschapper had twee groepen volledig willekeurige en ongetrainde ratten gestuurd.

De uitkomst van dit experiment staat bekend als het Pygmalion-effect. Het is op vele manieren herhaald en beschrijft de situatie waarin positieve en hoge verwachtingen tot betere prestaties leiden, terwijl lagere verwachtingen daadwerkelijk tot lagere prestaties leiden. Het houdt nauw verband met het idee van de selffulfilling prophecy. Dit effect is in het onderwijs een belangrijk aandachtspunt en biedt inzicht in de complexe relatie van verwachtingen en prestaties tussen docent en leerling. Nu wil ik ons niet vergelijken met een bak met ratten maar voor architecten valt hier wel iets te leren over hoe wij ons tot onze opdrachtgevers zouden kunnen verhouden.

Als ik luister naar collega-architecten die zich zorgen maken over honoraria, beperkte opdrachten, klachten over het gedrag van opdrachtgevers met betrekking tot contractvoorwaarden, en het accepteren van lage prijzen door collega's, en ten slotte de problematische aanbestedingscultuur in Nederland, moet ik vaak denken aan het Pygmalion-effect. We roepen dit deels ook over onszelf af.

Met klagen en mopperen, en door voortdurend naar anderen te wijzen, komen we er niet. Een groot deel van de oplossingen hebben we – echt waar – zelf in handen. Het begint met het nemen van onze eigen verantwoordelijkheden. We moeten gezamenlijk de cao en de pensioenregeling ondersteunen en handhaven. We moeten uitdragen dat architectenbureaus maatschappelijk verantwoord ondernemen en ESG-verantwoordelijkheid nemen, dat dit onze kosten bepaalt en dat onze honoraria daarop gebaseerd zijn. We moeten er trots op zijn dat we om zeer goede redenen wettelijke titelbescherming genieten en dat we ons houden aan de Wet op de Architectentitel. We moeten actief uitdragen dat we een kennisintensief, creatief en professioneel vakgebied zijn en dat we ons permanent blijven scholen en ontwikkelen om de beste mogelijke bijdrage te leveren aan de oplossingen voor de complexe ruimtelijke en maatschappelijke vraagstukken waar we voor staan.

Dat moeten we ‘upfront’ doen en daarmee de verwachtingen sturen. Wij verwachten van onze opdrachtgevers dat zij weten dat zij dit allemaal van ons kunnen verwachten. Op die manier zullen opdrachtgevers met positieve en hoge verwachtingen architecten inhuren om complexe problemen op te lossen. En daarmee kunnen we meer en beter de ruimte en het vertrouwen afdwingen om daadwerkelijk beter te presteren en onze bijdrage aan het oplossen van al die complexe vraagstukken te leveren.

Ik wens ons wat van dat Pygmalion-effect toe.

De complete serie: Gehospitaliseerd vakgebied, De bodem, Ontwijken, Vinkje, Blauwe ogen, De Friese Elf Steden en Pygmalion.

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

column jan peter wingender architectenbranche cao pygmalion pygmalion-effect

1	Nominatie Zorggebouw van het Jaar 2024 bekend woensdag, 25 september
2	Aftiteling van architectuur dinsdag, 24 september
3	KAAN Architecten voltooit Onderwijscentrum Rijksuniversiteit Groningen dinsdag, 24 september
4	Universiteit Utrecht kiest Mecanoo voor herontwikkeling Van Unnikgebouw dinsdag, 24 september
5	Vervangende uitbouw versterkt relatie tussen huis en tuin donderdag, 26 september

Gerelateerde nieuwsberichten

De Friese Elf Steden

19 juni

Blauwe ogen

13 juni

Vinkje

6 juni

Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche

4 juli

Ontwijken

30 mei

De bodem

23 mei

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari

Andere nieuwsberichten

Den Haag gestart met herinrichting Spuiplein

Gisteren, 16:13

Het plein wordt vergroend, er komen meer zitplekken en er wordt een waterbassin gerealiseerd. OKRA landschapsarchitecten is verantwoordelijk voor het ontwerp.

Rotterdams college legt bestemmingsplan park in Maashaven voor aan gemeenteraad

Gisteren, 15:20

Rotterdam wil een park aanleggen in het water van de Maashaven. Het gaat om het zeven hectare grote Nelson Mandelapark, dat een heuvelachtig karakter krijgt.

UNStudio presenteert opgeleverd woningbouwproject in São Paulo

Gisteren, 12:03

In de Braziliaanse stad São Paulo is het door UNStudio ontworpen woningbouwproject EZ Parque da Cidade opgeleverd. De verdiepingen hebben een plattegrond in de vorm van een roterende windmolen, waardoor elke woning aan drie zijden uitzicht biedt.

Winnaars ARC24 Awards bekend

Gisteren, 09:28

In drie categorieën werden evenzoveel projecten onderscheiden met een award.

Nieuwe problemen rond kanaal in Overijssel 'slaan in als een bom'

Gisteren, 17:00

Omwonenden van Kanaal Almelo-De Haandrik in Overijssel zijn ‘enorm geschrokken’ van het bericht dat het grootste deel van de oevers instabiel is.

Directiewijziging bij jubilerend Bogaerds Architecten

Gisteren, 13:55

Afgelopen zaterdag heeft Bogaerds Architecten zijn tachtigjarig bestaan gevierd.

PBL: voorzieningen en werk slechter met ov bereikbaar geworden

Gisteren, 10:29

De effecten zijn vooral fors voor mensen die wonen in landelijk gebied, in de stadsranden en in dorpen.

Over de onafhankelijkheid van de jury van de Architectenweb Awards

26 september, 3:04

Onder de nominaties voor Schoolgebouw van het Jaar zijn dit keer ook twee nominaties voor onderwijsgebouwen van de architectenbureaus waar twee van de juryleden partner zijn. Hoe gaan we daarmee om?