Abonneer je nu op onze nieuwsbrieven!

Abonneren

Nee, bedankt

Ja, denk met me mee rond de
materialisering van mijn project

Jan Peter Wingender

Ontwijken

30 mei, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit derde deel gaat hij in op de manieren waarop de cao ontweken kan worden en hoe ondermijnend dat is voor de branche.

Iedere vrijdag neem ik het stapeltje portfolio’s door dat zich die week op de hoek van mijn bureau heeft opgebouwd. Jonge architecten met vaak al wat werkervaring uit Griekenland, Italië, Portugal, Polen en Hongarije. Ze willen maar al te graag aan de slag en stellen voor om als stagiair(e) te beginnen.

Ik doe het niet. De cao is er duidelijk over in artikel 17; de stage maakt deel uit van de opleiding en de stagiair(e) dient als student ingeschreven te staan bij een opleiding. Maar toch, een paar goedkope, ervaren handjes erbij kunnen we best goed gebruiken. Wat nou als ik de cao ontwijk, is dat mogelijk?

Het blijkt best gemakkelijk. De snelste route is om je niet als architectenbureau in te schrijven bij de Kamer van Koophandel, maar bijvoorbeeld als stedenbouwkundig- of landschapsarchitectenbureau. Dan is de cao eenvoudigweg niet van toepassing. Als deel van je werkzaamheden kun je dan wel gewoon architectenopdrachten aannemen. Niemand die ernaar vraagt, en als je ervoor zorgt dat je een paar architecten in dienst hebt die ingeschreven staan in het architectenregister, kun je gewoon deelnemen aan Europese aanbestedingen.

De tweede route is dat je je architectenbureau opsplitst in een bedrijf dat architectenwerkzaamheden verricht (die valt dan onder de cao) en een deel dat 'ondersteunende werkzaamheden' verricht. Dat tweede bedrijf kun je dan buiten de cao houden. Als je de voorkant van de winkel dan een beetje slim inricht, heeft niemand het door. Overigens denk ik niet dat technisch gekwalificeerde medewerkers het voor minder dan de cao doen. De meeste architectenbureaus maken die splitsing dan ook om andere redenen. Maar toch; het is een rare situatie.

De derde variant is ervoor te zorgen dat je geen werknemers in dienst hebt; dan is de cao ook niet van toepassing op je bedrijf. Gewoon alleen maar werken met freelancers. Dan ben je ook meteen af van artikel 18 dat voorschrijft dat het tarief van een freelancer 150% van het vergelijkbare salaris bij 'in dienst' moet zijn.

Wat levert het op?

Die jonge architecten kun je als stagiair(e) in dienst nemen. Ach, je geeft ze toch een kans? Of je geeft werknemers een gewone arbeidsovereenkomst, zonder verwijzing naar de cao en die lastige salaristabellen en jaarlijkse indexaties. Je bent vrij om afspraken te maken waarbij het minimumloon van €13,27 per uur de bodem is. De extra klapper is dat je ook niet deel hoeft te nemen aan de pensioenregeling die verbonden is aan de cao. Van de salariskosten gaat 24,5% naar het pensioenfonds, wat betekent dat architectenbureaus één dag per week werken voor de pensioenen van hun medewerkers (bij ons is dat de donderdag). Je kunt een pensioen, zij het van slechtere kwaliteit, goedkoper inkopen. Dat kan je zomaar 5% tot 10% schelen. Die jonge architecten zijn vooral op zoek naar werk en niet bezig met een onopgemerkt pensioengat; dat zijn zorgen voor later.

Al met al dus een fantastische reductie op de arbeidskosten. En daarmee ben je er nog niet: je hebt ook geen verplichtingen tot bij- en nascholing. Dat scheelt ook algauw een werkweek per jaar plus de kosten van de cursussen. Je hoeft ook geen afspraken te maken over overwerken en compensatie daarvoor. Gewoon lekker buffelen samen, we zijn toch een team met een deadline? Met een biertje van de baas op vrijdag toe.

Klinkt je dat als muziek in de oren? Je kunt met een veel lagere kostenstructuur een lager honorarium aanbieden en toch ook gewoon meedoen met tenders en aanbestedingen. Je scoort er lekker mee bij opdrachtgevers en bent de concurrentie 'te slim af'. Voelt lekker. Of toch niet? Want eigenlijk steek je drie keer je middelvinger op.

De eerste keer steek je je middelvinger op naar je concurrenten die zich wel aan de cao houden.

De tweede keer steek je je middelvinger op naar je werknemers. In een markt waarin jonge architecten weinig keuzes hebben, begeef je je op een grijs gebied van arbeidsuitbuiting.

De ergernis daarover steken jonge architecten overigens niet meer onder stoelen of banken, getuige bijvoorbeeld het Instagramkanaal van Netherlands Anonymous Architects – NAA! Je maakt het werken op architectenbureaus onaantrekkelijk, met een uitstroom van jong en oud naar bijvoorbeeld managementbureaus en aannemers als gevolg. Maar daar heb jij geen last van, want je kunt gewoon weer kiezen uit de volgende golf van jonge architecten die zich aandient.

De derde keer steek je je middelvinger op naar jezelf. Want de collega-architecten laten het er natuurlijk niet bij zitten. Die moeten mee in het verlagen van de honoraria, want opdrachtgevers raken daar graag en snel aan gewend. Het steeds verliezen van aanbestedingen op basis van honorarium is ook niet vol te houden. Er ontstaat dan een neerwaartse spiraal van steeds lagere honoraria en een snel teruglopende marge op de opdrachten. De bodem van die spiraal is een situatie waarbij architectenbureaus op moordende honoraria, met minimale marge, hun werk proberen te doen, met weinig uitzicht op een gezonde, langetermijn bedrijfsvoering. Gefeliciteerd!

Oana Bogdan maakt duidelijk dat die neerwaartse spiraal in België een realiteit is. Jonge architecten worden in een freelance situatie gedrukt, met een door de Orde van Architecten vastgesteld starttarief van €13,93 per uur. Bruto en zonder verzekering. Met een grote uitstroom van jonge architecten uit het vak als gevolg, en architectenbureaus die met kunst en vliegwerk in de lucht worden gehouden.

En België was toch het gedroomde architectuurparadijs?

Eerdere delen: Gehospitaliseerd vakgebied en De bodem

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

collectieve arbeidsovereenkomst cao column jan peter wingender

1	Plannen voor nieuw rijkskantoor naast pand Belastingdienst en DUO in Groningen vrijdag, 21 juni
2	Huis voor de Stad Helmond opent officieel zijn deuren vrijdag, 21 juni
3	Cepezed ontwerpt gebouw voor kwantumonderzoek op campus TU Delft donderdag, 20 juni
4	Korteknie Stuhlmacher realiseert nieuw woonhuis binnen ensemble Jan David Zocher donderdag, 20 juni
5	Gemeenteraad Den Haag akkoord met renovatieplannen Haags Historisch Museum vrijdag, 21 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

23 mei

6 juni

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari

13 juni

19 juni

1 minuut geleden

Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen

5 januari

Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande

23 oktober 2023

Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande

20 september 2023

Awards

Office Winhov

30 augustus 2020

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari

Andere nieuwsberichten

Woontoren Prince of Delft biedt veel ruimte voor starters en collectiviteit

Gisteren, 16:22

In de naoorlogse wijk Voorhof in Delft is een 65 meter hoge woontoren met 260 betaalbare huurappartementen gerealiseerd. De toren, Prince of Delft genaamd, is ontworpen door Groosman architecten.

D/Dock presenteert twee Premium Lounges op Schiphol Airport

Gisteren, 12:30

Het betreft de eerste oneworld Alliance Lounge die in Europa is geopend en de volledig opnieuw ontworpen Aspire Executive Lounge, waarbij materialen en meubels uit de vorige lounge zijn hergebruikt.

Een sculpturaal object voor het atrium van Valley

Gisteren, 10:01

De eigenaar van Valley in Amsterdam vroeg Heyligers Architects ontwerpen te maken om het interieur op vergelijkbaar hoog niveau af te werken als het exterieur. Als laatste onderdeel heeft het bureau een sculpturaal object aan het atrium toegevoegd.

Powerhouse Company ontwerpt hotel nabij Noors regeringskwartier

24 juni, 4:19

Naar verwachting start in september de bouw van een door Powerhouse Company ontworpen hotel in Oslo. De vestiging van hotelketen The Hoxton in Noorwegen komt op de plek van een bestaand gebouw nabij het nieuwe regeringskwartier.

Senaat neemt vlak voor kabinetswissel Wet betaalbare huur aan

Gisteren, 17:18

Daarmee wordt de wet, die de huren in de middensector en de sociale huursector omlaag moet brengen, al aanstaande maandag van kracht.

AI-presentaties verbeelden Amsterdam waar mensen en natuur in harmonie samenleven

Gisteren, 14:09

In het Groote Museum van de Amsterdamse dierentuin Artis is deze zomer de presentatie The Symbiotic City te zien.

Studie: fijnstof luchtvaart risico voor miljoenen Europeanen

Gisteren, 11:50

Volgens die studie gaat het om 52 miljoen mensen die leven binnen een straal van 20 kilometer van de 32 drukste vliegvelden van Europa die risico lopen.

Inschrijving Haagse Openbare ruimte Prijs 2024 geopend

24 juni, 4:51

De prijs is bestemd om ontwerpers, ontwikkelaars en initiatiefnemers van projecten in de openbare ruimte van Den Haag in het zonnetje te zetten.

Huizenprijzen in mei flink gestegen tot nieuw record

24 juni, 10:17

De vorige piek was in juli 2022, waarna de prijzen iets daalden door de hogere hypotheekrente.

Raad Rotterdam stemt in met herziene plannen Feyenoord City

21 juni, 12:02

In het gebied komen tussen de 7000 en 9500 nieuwe woningen, een nieuw treinstation, een brug over de Nieuwe Maas, andere infrastructuur, groene ruimte en publieke voorzieningen.

Ga naar het nieuws-archief