Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2025
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Vakwerk Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025
Sanne van Manen
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025
KSA
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025
KRFT
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025
Joost Ector
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2025
Prijsuitreiking Architectenweb Awards 2024
Impressie van een feestelijke avond
Martens, Willems & Humblé Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Uitreiking van Architectenweb Awards 2020
Impressie van de prijsuitreiking via Zoom
De Zwarte Hond
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Avond met De Zwarte Hond
Symposium
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Studio Kirsten Reith
Interieurontwerp
Studio175
Interieuradvies in regio Utrecht
Orange Automatic Doors
Indoorwrap
De specialist in Keukenwrappen
DimLight
Ledverlichting
Digibouw
Interior & Co
AGORA MAKERS Nederland
Places for the People
Studio Kirsten Reith
Interieurontwerp
Karakter Erfgoed
Orange Automatic Doors
Studio175
Interieuradvies in regio Utrecht
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Stephan Sliepenbeek over hoogbouw in Amstel III
Gesprek met Ellen van Bueren over gebiedsontwikkeling en hoogbouw
Gesprek met Ma Yansong over ontwerpen die emotie oproepen
Gesprek met Paul de Ruiter over innovatieve en duurzame hoogbouw
Gesprek met Pi de Bruijn over zijn ontwerpen voor de Tweede Kamer toen en nu
Gesprek met Ellen van Bueren over gebiedsontwikkeling en hoogbouw
Gesprek met Oresti Sarafopoulos over het ontwerpen van een kantoorgebouw met bijna geen installaties
Gesprek met Stijn Steenbakkers over verdichting en hoogbouw in Eindhoven
Gesprek met Pi de Bruijn over zijn ontwerpen voor de Tweede Kamer toen en nu
Gesprek met Paul de Ruiter over innovatieve en duurzame hoogbouw
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Hygiene Humancare plafonds in ziekenhuis Charleroi
Rust door vloerontwerp bij Antes Kliniek J
Duurzame terreininrichting Saxenburgh MC
GEZE Powerturn in Verpleeghuis Hoogerwaard
Kinder- en Jongerencentrum Leijpark
Houthavens, Amsterdam
IKC De Brug
Duurzame transformatie met groene gevel in Utrecht
Kunstcentrum De Ploeg geopend in Rijksmonument
5TRACKS
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
ICT Totaalbeheer
Je ICT omgeving, altijd beschikbaar
GeoProArte
Houtlook, natuursteen, motief of gepersonaliseerd? Kies zelf hoe je tegels eruit zien.
De Alu-Hout en Alu-Bamboe Vliesgevels van Alwiti
Duurzaam, Modern, Strak aanzicht, Natuurlijke, warme uitstraling, Onderhoudsarm, Hoge kwaliteit
Motus Floor
Motus is movement
SikaNow 2025 – Inspiratiedag voor architecten
Dit is dé kans om Thomas Rau live te horen over de toekomst van circulair ontwerpen
Hedendaagse kleuren met Cedral gevelstroken
Het eigentijdse kleurgamma van gevelstroken opent nieuwe perspectieven
080 en 080D
Hoofddouche en dubbele hoofddouche
Vierkante vluchtroutearmaturen voor grote ruimtes
Zichtbare veiligheid van alle kanten
HeartFelt Islands
Stijlvolle akoestische oplossing van Hunter Douglas Architectural
Fast Flooring - losleg vloeren
Snel, slim en succesvol
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Sport- en speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Cloudoplossingen
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Carbon Stories: Architects taking sustainable initiatives
Keilepand Rotterdam
Ramptoeristen op het IJ: Boottour door de Haven
De opstapplaats is de steiger naast de A’dam Toren in Amsterdam Noord
1.Lectures HouseEurope! Renovate, don’t speculate
Pakhuis de Zwijger
CineTalk
Cinema de Vlugt
LIAG over duurzaamheid centraal in project
Online
Architects Table ’25: Lunch & Inspiratie in HAUT Amsterdam
ATAG LIVE – HAUT gebouw, Korte Ouderkerkerdijk 1, 1096 AC Amsterdam
LIAG over duurzaamheid centraal in project
Online
Foto-expositie Dromen zonder Drempels
In de pergola’s van RAUM, op het Berlijnplein te Utrecht
RiverEvent 2025
Zwolle, Rotterdam en Den Bosch
Carbon Stories: Architects taking sustainable initiatives
Keilepand Rotterdam
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
Business Controller
Projectleider (Bouwkundige)
Projectleider (technisch architect)
Ervaren technisch senior architect
Ontwerper E-installaties
Tekenaar / Modelleur Installatietechniek
TEMP zoekt een Junior Architect
Senior Architect / Projectleider
Architect
Modelleur Wonen
Architect
ANA zoekt een BIM modelleur/BIM coördinator (32-40 uur per week)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Jan Peter Wingender
Copyright: Maarten van Haaff
Ontwijken
30 mei 2024, 9:00
In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit derde deel gaat hij in op de manieren waarop de cao ontweken kan worden en hoe ondermijnend dat is voor de branche.
Iedere vrijdag neem ik het stapeltje portfolio’s door dat zich die week op de hoek van mijn bureau heeft opgebouwd. Jonge architecten met vaak al wat werkervaring uit Griekenland, Italië, Portugal, Polen en Hongarije. Ze willen maar al te graag aan de slag en stellen voor om als stagiair(e) te beginnen.
Ik doe het niet. De cao is er duidelijk over in artikel 17; de stage maakt deel uit van de opleiding en de stagiair(e) dient als student ingeschreven te staan bij een opleiding. Maar toch, een paar goedkope, ervaren handjes erbij kunnen we best goed gebruiken. Wat nou als ik de cao ontwijk, is dat mogelijk?
Het blijkt best gemakkelijk. De snelste route is om je
niet
als architectenbureau in te schrijven bij de Kamer van Koophandel, maar bijvoorbeeld als stedenbouwkundig- of landschapsarchitectenbureau. Dan is de cao eenvoudigweg niet van toepassing. Als deel van je werkzaamheden kun je dan wel gewoon architectenopdrachten aannemen. Niemand die ernaar vraagt, en als je ervoor zorgt dat je een paar architecten in dienst hebt die ingeschreven staan in het architectenregister, kun je gewoon deelnemen aan Europese aanbestedingen.
De tweede route is dat je je architectenbureau opsplitst in een bedrijf dat architectenwerkzaamheden verricht (die valt dan onder de cao) en een deel dat 'ondersteunende werkzaamheden' verricht. Dat tweede bedrijf kun je dan buiten de cao houden. Als je de voorkant van de winkel dan een beetje slim inricht, heeft niemand het door. Overigens denk ik niet dat technisch gekwalificeerde medewerkers het voor minder dan de cao doen. De meeste architectenbureaus maken die splitsing dan ook om andere redenen. Maar toch; het is een rare situatie.
De derde variant is ervoor te zorgen dat je geen werknemers in dienst hebt; dan is de cao ook niet van toepassing op je bedrijf. Gewoon alleen maar werken met freelancers. Dan ben je ook meteen af van artikel 18 dat voorschrijft dat het tarief van een freelancer 150% van het vergelijkbare salaris bij 'in dienst' moet zijn.
Wat levert het op?
Die jonge architecten kun je als stagiair(e) in dienst nemen. Ach, je geeft ze toch een kans? Of je geeft werknemers een gewone arbeidsovereenkomst, zonder verwijzing naar de cao en die lastige salaristabellen en jaarlijkse indexaties. Je bent vrij om afspraken te maken waarbij het minimumloon van €13,27 per uur de bodem is. De extra klapper is dat je ook niet deel hoeft te nemen aan de pensioenregeling die verbonden is aan de cao. Van de salariskosten gaat 24,5% naar het pensioenfonds, wat betekent dat architectenbureaus één dag per week werken voor de pensioenen van hun medewerkers (bij ons is dat de donderdag). Je kunt een pensioen, zij het van slechtere kwaliteit, goedkoper inkopen. Dat kan je zomaar 5% tot 10% schelen. Die jonge architecten zijn vooral op zoek naar werk en niet bezig met een onopgemerkt pensioengat; dat zijn zorgen voor later.
Al met al dus een fantastische reductie op de arbeidskosten. En daarmee ben je er nog niet: je hebt ook geen verplichtingen tot bij- en nascholing. Dat scheelt ook algauw een werkweek per jaar plus de kosten van de cursussen. Je hoeft ook geen afspraken te maken over overwerken en compensatie daarvoor. Gewoon lekker buffelen samen, we zijn toch een team met een deadline? Met een biertje van de baas op vrijdag toe.
Klinkt je dat als muziek in de oren? Je kunt met een veel lagere kostenstructuur een lager honorarium aanbieden en toch ook gewoon meedoen met tenders en aanbestedingen. Je scoort er lekker mee bij opdrachtgevers en bent de concurrentie 'te slim af'. Voelt lekker. Of toch niet? Want eigenlijk steek je drie keer je middelvinger op.
De eerste keer steek je je middelvinger op naar je concurrenten die zich wel aan de cao houden.
De tweede keer steek je je middelvinger op naar je werknemers. In een markt waarin jonge architecten weinig keuzes hebben, begeef je je op een grijs gebied van arbeidsuitbuiting.
De ergernis daarover steken jonge architecten overigens niet meer onder stoelen of banken, getuige bijvoorbeeld het Instagramkanaal van Netherlands Anonymous Architects – NAA! Je maakt het werken op architectenbureaus onaantrekkelijk, met een uitstroom van jong en oud naar bijvoorbeeld managementbureaus en aannemers als gevolg. Maar daar heb jij geen last van, want je kunt gewoon weer kiezen uit de volgende golf van jonge architecten die zich aandient.
De derde keer steek je je middelvinger op naar jezelf. Want de collega-architecten laten het er natuurlijk niet bij zitten. Die moeten mee in het verlagen van de honoraria, want opdrachtgevers raken daar graag en snel aan gewend. Het steeds verliezen van aanbestedingen op basis van honorarium is ook niet vol te houden. Er ontstaat dan een neerwaartse spiraal van steeds lagere honoraria en een snel teruglopende marge op de opdrachten. De bodem van die spiraal is een situatie waarbij architectenbureaus op moordende honoraria, met minimale marge, hun werk proberen te doen, met weinig uitzicht op een gezonde, langetermijn bedrijfsvoering. Gefeliciteerd!
Oana Bogdan maakt duidelijk dat die neerwaartse spiraal in België een realiteit is. Jonge architecten worden in een freelance situatie gedrukt, met een door de Orde van Architecten vastgesteld starttarief van €13,93 per uur. Bruto en zonder verzekering. Met een grote uitstroom van jonge architecten uit het vak als gevolg, en architectenbureaus die met kunst en vliegwerk in de lucht worden gehouden.
En België was toch het gedroomde architectuurparadijs?
De complete serie:
Gehospitaliseerd vakgebied
,
De bodem
,
Ontwijken
,
Vinkje
,
Blauwe ogen
,
De Friese Elf Steden
en
Pygmalion
.
Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.
Trefwoorden
collectieve arbeidsovereenkomst
cao
column
jan peter wingender
Best gelezen
1
Nominaties Schoolgebouw van het Jaar 2025 bekend
woensdag, 17 september
2
Gebouw met appartementen van houten modules in Buiksloterham opgeleverd
maandag, 15 september
3
Rijksmonumentaal tankstation Groningen getransformeerd tot Dudok aan het Diep
dinsdag, 16 september
4
Architectenweb symposium: klein maar fijn wonen?
dinsdag, 16 september
5
Inside Outside, Arons en Gelauff en Office Raumplan winnen tender Strandeiland
donderdag, 18 september
Gerelateerde nieuwsberichten
De bodem
23 mei 2024
Vinkje
6 juni 2024
Gehospitaliseerd vakgebied
16 mei 2024
Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’
1 februari 2024
Blauwe ogen
13 juni 2024
De Friese Elf Steden
19 juni 2024
Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten
26 juni 2024
Pygmalion
27 juni 2024
Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche
4 juli 2024
2024 in zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor architectenbranche
26 december 2024
Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen
5 januari 2024
Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande
23 oktober 2023
Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande
20 september 2023
Office Winhov
30 augustus 2020
De bodem
23 mei 2024
Vinkje
6 juni 2024
Gehospitaliseerd vakgebied
16 mei 2024
Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’
1 februari 2024
Blauwe ogen
13 juni 2024
De Friese Elf Steden
19 juni 2024
Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten
26 juni 2024
Pygmalion
27 juni 2024
Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche
4 juli 2024
2024 in zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor architectenbranche
26 december 2024
Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen
5 januari 2024
Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande
23 oktober 2023
Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande
20 september 2023
Office Winhov
30 augustus 2020
Toon alles
Gerelateerde podcasts
Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland
1 februari 2024
Andere nieuwsberichten
College van Rijksadviseurs presenteert agenda voor komende vier jaar
Gisteren, 14:45
Het College van Rijksadviseurs werkt de komende jaren onder meer aan een veelomvattende visie op volkshuisvesting. Daarbij gaat het CRa naar eigen zeggen voorbij aan het bouwen.
Rijksmonumentale fabriek in Dongen getransformeerd tot woongebouw
Gisteren, 11:59
In het Brabantse Dongen is naar ontwerp van Wenink Holtkamp Architecten de rijksmonumentale JAL-schoenenfabriek getransformeerd tot woongebouw. Er zijn achttien grote en kleinere lofts gerealiseerd in het ruim honderd jaar oude complex.
Studio Modijefsky geeft café voormalig filmmuseum een nieuwe identiteit
Gisteren, 09:45
Het voor sommige, oudere filmfanaten iconische café in het Vondelpark Paviljoen is door het Amsterdamse ontwerpbureau ingrijpend gewijzigd.
Inside Outside, Arons en Gelauff en Office Raumplan winnen tender Strandeiland
18 september, 3:13
Een samenwerkingsverband met Inside Outside, Arons en Gelauff architecten en Office Raumplan heeft een tender voor 190 woningen en een ‘buurthub’ op het Strandeiland IJburg in Amsterdam gewonnen.
Bouw megatunnel tussen Duitsland en Denemarken opnieuw vertraagd
Gisteren, 13:40
Het miljarden euro's kostende project moest in 2029 klaar zijn, maar dat verwacht de ontwikkelaar niet meer te halen.
Gelderland wil bescherming voor oude bosgronden versoepelen
Gisteren, 10:39
Dit zou gebruik van de grond voor zaken als woningbouw en wegenaanleg vergemakkelijken.
Kabinet koerst op moderne verzorgingshuizen voor ouderen
18 september, 1:48
Voor ouderen die niet meer zelfstandig thuis kunnen of willen wonen, maar nog te goed zijn voor verblijf in een verpleeghuis, kan een nieuwe woonvorm komen.
NVM: aandeel buitenlandse kopers op huizenmarkt in vijf jaar verdubbeld
18 september, 11:44
Zij kopen nu vaker een woning dan dat zij huren, vanwege de hoge huren en het krappe aanbod.
Netbeheerders lanceren internationale oproep voor verzwaring stroomnet
17 september, 1:28
Het initiatief komt in de vorm van een challenge met de naam LV-NExT.
Vincent Luyendijk verzorgt keynote bij kick-offbijeenkomst Eo Wijersprijsvraag
17 september, 11:55
Op vrijdag 10 oktober vindt in evenementencentrum Papendal in Arnhem de kick-offbijeenkomst voor de dertiende editie van de Eo Wijersprijsvraag plaats.
Ga naar het nieuws-archief
Jan Peter Wingender
Architect
2
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur