Projecten
Producten
Bedrijven
Vacatures
Agenda
Awards
Podcasts
more_horiz
Videos
Magazine
Thema's
Favorieten
Profiel
Uitloggen
Nieuw
Populair
Toon alles
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #11
Scholen
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #14
Architectenweb magazine #10
Zorg
Architectenweb magazine #12
Kantoren
Architectenweb magazine #13
Publieke gebouwen
Architectenweb magazine #6
Transformatie en Renovatie
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Architectenweb Awards 2025
Architectenweb Awards 2024
Architectenweb Awards 2023
Architectenweb Awards 2022
Architectenweb Awards 2021
Architectenweb Awards 2020
Architectenweb Awards 2019
Architectenweb Awards 2018
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Avond met De Zwarte Hond
Symposium
Post-Growth City
Symposium
Prijsuitreiking Architectenweb Awards 2024
Impressie van een feestelijke avond
Avond met Office Winhov
Martens, Willems & Humblé Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Ontwerpen in analogie met het bestaande
Symposium
Martens, Willems & Humblé Architecten
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
De Zwarte Hond
Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2024
Avond met Office Winhov
Uitreiking van Architectenweb Awards 2020
Impressie van de prijsuitreiking via Zoom
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Digibouw
Anvana Architects
Premium architectuur- en interieurprojecten.
Spring Studio interieurarchitecten
Interieurarchitectenbureau uit Groningen, geleid door Manon Westmeijer & Jasmijn Buijvoets
Interior & Co
Leevik E-commerce
Schapenzacht
Maatwerk wandkleden van wol
Digibouw
Anvana Architects
Premium architectuur- en interieurprojecten.
Karakter Erfgoed
Spring Studio interieurarchitecten
Interieurarchitectenbureau uit Groningen, geleid door Manon Westmeijer & Jasmijn Buijvoets
Interior & Co
Schapenzacht
Maatwerk wandkleden van wol
Architecten
Architectuur
Mobiliteit en infrastructuur
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Leveranciers
Gevels
Daken
Ramen en deuren
Trappen, liften en balustrades
Binnenwanden
Vloeren
Plafonds
Verlichting
Sanitair
Projectinrichting
Installaties
Constructies
Buitenruimte
Software
Adviseurs
Bestekschrijvers
Bouwmanagement
Installatie adviseurs E
Bouwfysica
Calculators
Installatie adviseurs G/W
Bouwkundig tekenwerk
Constructeurs
Lichtadviseurs
Adviseur beveiliging
Juristen
Intermediairs, Payrolling
Aannemers
Overig
Presentatie
Instellingen / onderwijs
Overig
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Gesprek met Ellen van Bueren over gebiedsontwikkeling en hoogbouw
Gesprek met Ma Yansong over ontwerpen die emotie oproepen
Gesprek met Paul de Ruiter over innovatieve en duurzame hoogbouw
Gesprek met Pi de Bruijn over zijn ontwerpen voor de Tweede Kamer toen en nu
Gesprek met Stijn Steenbakkers over verdichting en hoogbouw in Eindhoven
Gesprek met Ma Yansong over ontwerpen die emotie oproepen
Gesprek met Pi de Bruijn over zijn ontwerpen voor de Tweede Kamer toen en nu
Gesprek met Oresti Sarafopoulos over het ontwerpen van een kantoorgebouw met bijna geen installaties
Gesprek met Paul de Ruiter over innovatieve en duurzame hoogbouw
Gesprek met Stijn Steenbakkers over verdichting en hoogbouw in Eindhoven
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
Ivy apartments, Nieuwegein City
Luxe tuinmuur met Gevelprofielen
Binck Eiland, Den Haag
Veilige daktoegang appartementen Nedereindsehof
De Mersjant
Deelgebied De Bosrand op Landgoed in den Houte
Parkeergarage Berlijnplein
CPO Heuvelrug
Den Hofstate
Paviljoen KC Leyenburgschool
Architectuur
Woningbouw
Zorg
Hotels
Restaurants en café’s
Winkels
Sportgebouwen
Culturele gebouwen
Overheidsgebouwen
Scholen
Kantoren
Bedrijfsgebouwen
Paviljoens en kunst
Overig
Mobiliteit en infrastructuur
Trein- en metrostations
Luchthavens
Busstations
Parkeergarages
Fietsparkeren
Wegen
Bruggen
Water
Energie
Tankstations en laadstations
Waterzuivering en afvalverwerking
Overig
Stedenbouw en landschapsarchitectuur
Regionale visies
Gebiedsvisies
Plannen stedelijk weefsel
Amusementsparken en dierentuinen
Lichtontwerpen
Openbare ruimte
Pleinen
Parken
Tuinen
Speelplaatsen
Uitkijktorens
Overige (bijv. begraafplaatsen)
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Categorieën
Favorieten
Toon alles
FLEXX
Duurzame modulaire tapijttegelcollectie
SLV D-RING + Q-RING
Buitenarmaturen voor stijlvolle lichtaccenten
Omega systeemwand
Transparante en gesloten varianten - bepaal zelf wat bij het project past (combinaties mogelijk)
Classic deur
Vintage look voor Classic wand
Connectus: functioneel design met slimme details
De nieuwe Connectus combineert de hoogste efficiëntie met een strak, eigentijds ontwerp.
Akoestisch kussen.
Ervaar de ultime natuurlijke oplossing voor akoestiek problemen.
Inheems biodivers groendak
Tover elk dak om tot een inheemse bloemenweide vol leven
K-Vesta raam- en deurgrepen
"Colour your grip"
Alaskan Yellow Cedar
Mooie toevoeging aan de gevel
Kingspan Light + Air - Brandwerend
Brandwerende beglazing voor elk glasdak
Gevels
Gevelbekleding
Vliesgevels
Zonwering buiten
Isolatie
Gevelconstructies
Signing
Overig
Daken
Dakafwerkingen
Dakisolatie
Dakconstructies
Dakranden, dakgoten en HWA's
Dakramen
Lichtkoepels
Lichtstraten
Schoorstenen
Overig
Dakluiken
Ramen en deuren
Raam- en deursystemen / kozijnen
Vliesgevels
Hang- en sluitwerk
Beveiliging en luiken
Dorpels en vensterbanken
Lateien
Roosters
Glas
Dakramen
Dakkoepels
Lichtstraten
Zonwering buiten
Zonwering binnen
Buitendeuren
Binnendeuren
Postvakken en brievenbussen
Overig
Dakluiken
Trappen, liften en balustrades
Trappen
Roltrappen
Liften
Balustrades en hekwerken
Galerijen
Binnenwanden
Binnenwanden
Wandafwerking
Vloeren
Constructieve vloeren
Verhoogde vloeren
Vloerafwerkingen
Overig
Plafonds
Tegels
Lineair
Grill
Open en roosters
Naadloos
Eilanden en baffles
Plafondafwerkingen
Ophangsystemen
Overig
Klimaatplafonds
Verlichting
Binnenverlichting
Buitenverlichting
Sanitair
Kranen en douchesets
Wastafels
Douchewanden en douchebakken
Baden
Waterclosets
Accessoires
Overig
Projectinrichting
Stoelen
Banken
Tafels
Kasten
Balies
Vrijstaande wanden
Keukens
Accessoires
Overig
Cabines
Interieurbeplanting
Stoffering
Installaties
Verwarming, koeling en ventilatie
Elektrotechnische installaties
Schakelmateriaal
Domotica
Deurcommunicatie
Beveiliging
Liften
Onderhoudsinstallaties
Overig
Brandbeveiliging
Constructies
Draagconstructies
Funderingen en kelders
Overig
Brandbeveiliging
Buitenruimte
Bestratingen en verhardingen
Afwateringen
Terreinafscheidingen en geluidsschermen
Buitenmeubilair
Fietsparkeren
Terrassen
Terrasoverkappingen
Bruggen
Accessoires
Overig
Beplanting
Sport- en speeltoestellen
Software
Tekenen 2D
Modelleren 3D / BIM
Visualisatie / rendering
Parametrisch ontwerpen
Bouwfysica
Draagconstructie
Overig
Virtual Reality
Cloudoplossingen
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Favorieten
Toon alles
Tentoonstelling ‘Gemene Gronden’ in de expositiezaal INTRO
Hillevliet 90 3074 KD Rotterdam
Het Paradijs van de Arbeider: Tuindorpen en Tuinsteden
Oostzaanstraat 45 1013 WG Amsterdam
Hortamuseum: ‘(G)een motief,’
Amerikaansestraat 27, 1060 Sint-Gillis, Brussel, België
De 10 beste gebouwen van Amsterdam van 2025
Arcam
Foto-expositie Dromen zonder Drempels
In de pergola’s van RAUM, op het Berlijnplein te Utrecht
Tentoonstelling ‘Gemene Gronden’ in de expositiezaal INTRO
Hillevliet 90 3074 KD Rotterdam
Hortamuseum: ‘(G)een motief,’
Amerikaansestraat 27, 1060 Sint-Gillis, Brussel, België
De 10 beste gebouwen van Amsterdam van 2025
Arcam
Een avond met: Ma Yansong
Museumpark 25, 3015 EK Rotterdam
Zomerwandelingen Nieuwe Stad op Zondag 2025
Amsterdam
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Toon alles
Design
Duurzaamheid
Gevel
Infrastructuur
Interieur
Kantoren
Leisure
Openbare ruimte
Publieke gebouwen
Scholen
Transformatie en Renovatie
Woningbouw
Zorg
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Nieuw
Populair
Toon alles
Communications Manager
Architect (met Revit vaardigheden, Nederlands sprekend)
Architecture Internship at ADS74
Word jij onze nieuwe projectleider?
German Speaking Architect
Ontwerper | Architect met passie voor renovatie
Kumiki zoekt junior architect
Interieurarchitect
Interieurarchitect/ ontwerper (Medior – Senior) 32-40uur
Junior Architect
Architect
Architect
Om direct naar je favorieten te kunnen gaan is het nodig om eerst in te loggen.
Jan Peter Wingender
Copyright: Maarten van Haaff
Ontwijken
30 mei 2024, 9:00
In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit derde deel gaat hij in op de manieren waarop de cao ontweken kan worden en hoe ondermijnend dat is voor de branche.
Iedere vrijdag neem ik het stapeltje portfolio’s door dat zich die week op de hoek van mijn bureau heeft opgebouwd. Jonge architecten met vaak al wat werkervaring uit Griekenland, Italië, Portugal, Polen en Hongarije. Ze willen maar al te graag aan de slag en stellen voor om als stagiair(e) te beginnen.
Ik doe het niet. De cao is er duidelijk over in artikel 17; de stage maakt deel uit van de opleiding en de stagiair(e) dient als student ingeschreven te staan bij een opleiding. Maar toch, een paar goedkope, ervaren handjes erbij kunnen we best goed gebruiken. Wat nou als ik de cao ontwijk, is dat mogelijk?
Het blijkt best gemakkelijk. De snelste route is om je
niet
als architectenbureau in te schrijven bij de Kamer van Koophandel, maar bijvoorbeeld als stedenbouwkundig- of landschapsarchitectenbureau. Dan is de cao eenvoudigweg niet van toepassing. Als deel van je werkzaamheden kun je dan wel gewoon architectenopdrachten aannemen. Niemand die ernaar vraagt, en als je ervoor zorgt dat je een paar architecten in dienst hebt die ingeschreven staan in het architectenregister, kun je gewoon deelnemen aan Europese aanbestedingen.
De tweede route is dat je je architectenbureau opsplitst in een bedrijf dat architectenwerkzaamheden verricht (die valt dan onder de cao) en een deel dat 'ondersteunende werkzaamheden' verricht. Dat tweede bedrijf kun je dan buiten de cao houden. Als je de voorkant van de winkel dan een beetje slim inricht, heeft niemand het door. Overigens denk ik niet dat technisch gekwalificeerde medewerkers het voor minder dan de cao doen. De meeste architectenbureaus maken die splitsing dan ook om andere redenen. Maar toch; het is een rare situatie.
De derde variant is ervoor te zorgen dat je geen werknemers in dienst hebt; dan is de cao ook niet van toepassing op je bedrijf. Gewoon alleen maar werken met freelancers. Dan ben je ook meteen af van artikel 18 dat voorschrijft dat het tarief van een freelancer 150% van het vergelijkbare salaris bij 'in dienst' moet zijn.
Wat levert het op?
Die jonge architecten kun je als stagiair(e) in dienst nemen. Ach, je geeft ze toch een kans? Of je geeft werknemers een gewone arbeidsovereenkomst, zonder verwijzing naar de cao en die lastige salaristabellen en jaarlijkse indexaties. Je bent vrij om afspraken te maken waarbij het minimumloon van €13,27 per uur de bodem is. De extra klapper is dat je ook niet deel hoeft te nemen aan de pensioenregeling die verbonden is aan de cao. Van de salariskosten gaat 24,5% naar het pensioenfonds, wat betekent dat architectenbureaus één dag per week werken voor de pensioenen van hun medewerkers (bij ons is dat de donderdag). Je kunt een pensioen, zij het van slechtere kwaliteit, goedkoper inkopen. Dat kan je zomaar 5% tot 10% schelen. Die jonge architecten zijn vooral op zoek naar werk en niet bezig met een onopgemerkt pensioengat; dat zijn zorgen voor later.
Al met al dus een fantastische reductie op de arbeidskosten. En daarmee ben je er nog niet: je hebt ook geen verplichtingen tot bij- en nascholing. Dat scheelt ook algauw een werkweek per jaar plus de kosten van de cursussen. Je hoeft ook geen afspraken te maken over overwerken en compensatie daarvoor. Gewoon lekker buffelen samen, we zijn toch een team met een deadline? Met een biertje van de baas op vrijdag toe.
Klinkt je dat als muziek in de oren? Je kunt met een veel lagere kostenstructuur een lager honorarium aanbieden en toch ook gewoon meedoen met tenders en aanbestedingen. Je scoort er lekker mee bij opdrachtgevers en bent de concurrentie 'te slim af'. Voelt lekker. Of toch niet? Want eigenlijk steek je drie keer je middelvinger op.
De eerste keer steek je je middelvinger op naar je concurrenten die zich wel aan de cao houden.
De tweede keer steek je je middelvinger op naar je werknemers. In een markt waarin jonge architecten weinig keuzes hebben, begeef je je op een grijs gebied van arbeidsuitbuiting.
De ergernis daarover steken jonge architecten overigens niet meer onder stoelen of banken, getuige bijvoorbeeld het Instagramkanaal van Netherlands Anonymous Architects – NAA! Je maakt het werken op architectenbureaus onaantrekkelijk, met een uitstroom van jong en oud naar bijvoorbeeld managementbureaus en aannemers als gevolg. Maar daar heb jij geen last van, want je kunt gewoon weer kiezen uit de volgende golf van jonge architecten die zich aandient.
De derde keer steek je je middelvinger op naar jezelf. Want de collega-architecten laten het er natuurlijk niet bij zitten. Die moeten mee in het verlagen van de honoraria, want opdrachtgevers raken daar graag en snel aan gewend. Het steeds verliezen van aanbestedingen op basis van honorarium is ook niet vol te houden. Er ontstaat dan een neerwaartse spiraal van steeds lagere honoraria en een snel teruglopende marge op de opdrachten. De bodem van die spiraal is een situatie waarbij architectenbureaus op moordende honoraria, met minimale marge, hun werk proberen te doen, met weinig uitzicht op een gezonde, langetermijn bedrijfsvoering. Gefeliciteerd!
Oana Bogdan maakt duidelijk dat die neerwaartse spiraal in België een realiteit is. Jonge architecten worden in een freelance situatie gedrukt, met een door de Orde van Architecten vastgesteld starttarief van €13,93 per uur. Bruto en zonder verzekering. Met een grote uitstroom van jonge architecten uit het vak als gevolg, en architectenbureaus die met kunst en vliegwerk in de lucht worden gehouden.
En België was toch het gedroomde architectuurparadijs?
De complete serie:
Gehospitaliseerd vakgebied
,
De bodem
,
Ontwijken
,
Vinkje
,
Blauwe ogen
,
De Friese Elf Steden
en
Pygmalion
.
Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.
Trefwoorden
collectieve arbeidsovereenkomst
cao
column
jan peter wingender
Best gelezen
1
EGM architecten over uitwerking ontwerp Fenix: “Het was echt teamwork”
woensdag, 16 juli
2
CO2-gestuurd ontwerpen is efficiënt ontwerpen. Levert dat ruimtelijk nog wat op? Jazeker!
dinsdag, 15 juli
3
Aquon – transparant laboratorium met in houten hart plek voor ontmoeting
dinsdag, 15 juli
4
Benthem Crouwel en Snøhetta geven eerste indruk van Huis van Cultuur en Bestuur Eemsdelta
maandag, 14 juli
5
ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven
woensdag, 16 juli
Gerelateerde nieuwsberichten
De bodem
23 mei 2024
Vinkje
6 juni 2024
Gehospitaliseerd vakgebied
16 mei 2024
Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’
1 februari 2024
Blauwe ogen
13 juni 2024
De Friese Elf Steden
19 juni 2024
Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten
26 juni 2024
Pygmalion
27 juni 2024
Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche
4 juli 2024
2024 in zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor architectenbranche
26 december 2024
Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen
5 januari 2024
Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande
23 oktober 2023
Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande
20 september 2023
Office Winhov
30 augustus 2020
De bodem
23 mei 2024
Vinkje
6 juni 2024
Gehospitaliseerd vakgebied
16 mei 2024
Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’
1 februari 2024
Blauwe ogen
13 juni 2024
De Friese Elf Steden
19 juni 2024
Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten
26 juni 2024
Pygmalion
27 juni 2024
Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche
4 juli 2024
2024 in zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor architectenbranche
26 december 2024
Terugluisteren: Jan Peter Wingender in Nooit Meer Slapen
5 januari 2024
Elf lessen uit symposium rond ontwerpen in analogie met het bestaande
23 oktober 2023
Architectenweb symposium: ontwerpen in analogie met het bestaande
20 september 2023
Office Winhov
30 augustus 2020
Toon alles
Gerelateerde podcasts
Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland
1 februari 2024
Andere nieuwsberichten
VORM ontwikkelt laatste twee kavels Eenhoorngebied Amsterdam
Vandaag, 14:24
Op de kavels worden onder de projectnaam Portico twee bouwblokken met in totaal 88 woningen gerealiseerd. Marcel Lok_Architect en Studio Blad (landschap) zijn verantwoordelijk voor het ontwerp.
Multifunctioneel gebouw Floating Gardens in Sloterdijk biedt plek aan woningen en een IKC
Vandaag, 12:18
In het gebouw zijn 192 appartementen en een IKC ondergebracht. Het gebouw en de woningen zijn ontworpen door Orange Architects, Bureau Rowin Petersma ontwierp de ‘alles-in-één-school’.
Architectenweb Sportzomer: Vincent van Heesch is een fanatiek tennisser
Vandaag, 09:15
Architectenweb interviewt deze zomer architecten die naast hun werk fanatiek sporten of een bijzondere sport beoefenen. In de tweede aflevering spreken we met Vincent van Heesch, die vaak op de tennisbaan is te vinden.
Powerhouse Company presenteert opgeleverde woontoren Nelson in Arnhem
Gisteren, 11:46
Aan de voet van de Nelson Mandelabrug in Arnhem is woontoren Nelson opgeleverd. De door Powerhouse Company ontworpen diamantvormige toren biedt plek aan 93 woningen.
Provincie komt bij BAM en SPIE uit voor onderhoud aan Zeelandbrug
Vandaag, 13:39
Zeeland opende de aanbesteding in januari, maar geen partij meldde zich voor de klus.
Meerderheid Limburgers houdt rekening met nieuwe overstromingen
Vandaag, 10:35
Bijna driekwart van de Limburgers denkt dat hun provincie de komende vijf jaar weer te maken krijgt met wateroverlast zoals overstromingen en stortbuien.
ASML op schema voor uitbreiding in Eindhoven
Gisteren, 12:31
Het concern heeft in Eindhoven grond gekocht en wil begin 2026 starten met de bouwwerkzaamheden.
Organisaties: compensatie natuur Maasvlakte II onvoldoende
Gisteren, 09:17
Zeven natuurorganisaties stapten in 2022 naar de rechter om het kabinet te dwingen de natuur te herstellen in een Europees beschermd natuurgebied voor de kust van Zeeland en Zuid-Holland.
Klimaatraad: inconsistent klimaatbeleid brengt onzekerheid
15 juli, 3:21
“Veel klimaatbeleid is het afgelopen jaar opgeschort of teruggedraaid”, zegt raadslid en voorzitter van de visiecommissie Wieke Pot.
Flexkoop komt niet van de grond op woningmarkt, zegt NHG
15 juli, 10:05
NHG (Nationale Hypotheek Garantie) stopt voorlopig met voorbereidingen voor ‘koop flexwoningen’, ook wel flexkoop genoemd.
Ga naar het nieuws-archief
Jan Peter Wingender
Architect
2
0
0
0
Voor een optimale gebruikservaring plaatst Architectenweb functionele cookies. Wat de verschillende cookies precies doen leggen we uit in een
overzicht
. Cookies van social media kun je optioneel
aanzetten
.
Akkoord
Instellingen
Annuleren
OK
Sluiten
Doorgaan
Inloggen
Maak een gratis persoonlijk account aan
Feedback
Feedback
Wij horen graag jouw feedback. Laat je reactie achter en eventueel jouw e-mail adres.
Reactie
Verstuur