Abonneer je nu op onze nieuwsbrieven!

Abonneren

Nee, bedankt

Ja, denk met me mee rond de
materialisering van mijn project

Jan Peter Wingender

De bodem

23 mei, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit tweede deel gaat hij in op hoe de cao de enige 'prijsafspraak' is die architecten onderling kunnen maken en hoe waardevol dat eigenlijk is.

Zet architecten bij elkaar en binnen de kortste keren gaat het over honoraria. Geklaag en gemopper; te laag, te beperkt, geen indexatie. Allemaal niet zonder reden, maar wat we ons niet lijken te realiseren is dat onder die honoraria een gezamenlijke bodem ligt: de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) voor architectenbureaus.

Gek genoeg hoor je architecten zelden over die cao. Hooguit wanneer er een nieuwe wordt afgesloten. Dan is het voorspelbare 'werkgeversgemopper' over indexaties en stijgende loonkosten nog wel eens hoorbaar. Ik denk dat veel architecten zich helemaal niet realiseren dat onze architectenbureaus, via de BNA, zelf die cao afsluiten met de vakbonden. En dat wij ook zelf bij het ministerie de algemene verbindendverklaring van de cao aanvragen, waardoor deze voor alle architectenbureaus in Nederland verplicht wordt.

Met het afschaffen van de honorariumberekening uit de SR'97 is de cao de enige 'prijsafspraak' die wij als architecten onderling nog mogen maken. Het laatste benchmarkonderzoek van de BNA bevestigde nog maar eens wat we al wisten. Arbeidskosten zijn veruit de grootste kostenpost voor architectenbureaus; gemiddeld 70%. Dus bijna driekwart van onze kostenstructuur wordt gezamenlijk bepaald via de cao. Deze arbeidskosten rekenen we allemaal door in onze honoraria, en dat doen we dus allemaal op basis van diezelfde 'gemiddelde' uitgangspunten van de cao. Daarmee vormt de cao een belangrijke bodem onder onze honoraria die we zelf in de hand hebben.

We moeten die cao – als een oer-Hollands polderproduct – daarom koesteren. Het is goed voor alle medewerkers op architectenbureaus omdat ze faire arbeidsomstandigheden en een financiële bestaanszekerheid verzekeren. Deelname aan het pensioenfonds via de cao – ook zo'n onderwerp waar je eigenlijk nooit een architect over hoort – hoort daar ook bij. Het maakt architectenbureaus best een aantrekkelijke plek om te werken.

Voor architectenbureaus is de cao feitelijk van levensbelang. Het verschaft een gemeenschappelijke en objectieve basis voor honoraria en voorkomt dat we concurreren op arbeidskosten. Overzien we eigenlijk wel wat we als architecten met die cao in handen hebben?

Ik denk het niet.

Om de cao algemeen verbindend te laten verklaren, heeft de BNA een minimale representativiteit nodig, waarbij ze 60% van alle betrokken werknemers in de branche vertegenwoordigt. Het lidmaatschap van vakbonden in onze branche is erg laag, omdat we blijkbaar nog goede werkgevers zijn, en de verantwoordelijkheid voor die algemene verbindendverklaring van de cao ligt bij de BNA. En juist die 'representativiteit' door het lidmaatschap van architectenbureaus van de BNA neemt af. We voldoen nog ternauwernood en het kan de volgende keer zomaar misgaan. Dan hebben we misschien wel een cao-akkoord tussen vakbonden en de BNA, maar daar hoeven we ons dan niet meer aan te houden omdat de algemene verbindendverklaring vervalt. Wat dat oplevert, schetste Oana Bogdan over de ontluisterende situatie in België: het gemiddeld uurtarief van architecten ligt daar fors lager dan in Nederland.

Voor veel Nederlandse architecten is de cao een gegeven dat ze buiten zichzelf plaatsen. Dat deze wordt afgesloten door de BNA is wonderwel onbekend. Maar we zijn er dus echt zelf verantwoordelijk voor en we moeten in actie komen. Want de cao staat op het punt van omvallen.

Klachten over honoraria zijn niet ongegrond, maar moeten we niet als eerste de gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen om de bodem daaronder op orde te hebben?

Eerdere deel: Gehospitaliseerd vakgebied

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

column cao jan peter wingender

1	I.M. René de Prie 1960-2024 dinsdag, 11 juni
2	UNStudio realiseert appartementen met schuivende wanden en meubels donderdag, 13 juni
3	Woningbouwproject Lloyd Yard in Rotterdam opgeleverd donderdag, 13 juni
4	3XN ontwerpt hybride houten kantoorgebouw op Zuidas vrijdag, 14 juni
5	Brasa Village krijgt modulair houten woongebouw van acht lagen dinsdag, 11 juni

Gerelateerde nieuwsberichten

Column

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei

Column

Ontwijken

30 mei

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari

6 juni

13 juni

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari

Andere nieuwsberichten

Rotterdam Architectuurprijs 2024 naar Grondstoffenstation Afrikaanderplein en Metrostation Strand

14 juni, 8:00

De vakjuryprijs van de Rotterdam Architectuurprijs is naar Grondstoffenstation Afrikaanderplein gegaan, de publieksprijs naar Metrostation Strand.

Eerste Tilburg Architectuurprijs voor transformatie kloostercomplex Oude Dijk

14 juni, 6:58

De eerste editie van de Tilburg Architectuurprijs is gewonnen door Shift architecture urbanism. De vakjury kende het bureau de prijs toe voor de transformatie van het kloostercomplex Oude Dijk.

Amsterdamse wijk Holendrecht ondergaat grote vernieuwing

14 juni, 4:35

Zo worden er door middel van sloop-nieuwbouw 650 woningen toegevoegd aan het gebied, wordt het Holendrechtplein vernieuwd en komt er een nieuw stationsplein.

Doepel Strijkers ontwerpt restaurant en cocktailbar in top Zalmhaventoren

14 juni, 2:14

Op de 57e en 58e verdieping van de Zalmhaventoren in Rotterdam wordt eind dit jaar restaurant en cocktailbar Celest geopend. Doepel Strijkers verzorgt het ontwerp van de horecagelegenheid, dat volgens een ‘belevingsconcept' wordt vormgegeven.

Woonbond wil dat Keijzer zich inzet voor lagere huren en meer sociale woningen

14 juni, 3:21

Verschillende partijen uit de woningbouwsector reageren op de benoeming van Mona Keijzer tot minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Recyclingindustrie raakt Nederlands hergebruikt plastic niet kwijt

14 juni, 12:20

Ook de recycling van onder meer bouw- en sloopafval verloopt moeizaam, meldt de Vereniging Afvalbedrijven.

Amsterdam wil verduurzamen erfgoed makkelijker maken

14 juni, 10:44

Zo wordt het makkelijker om luchtwarmtepompen te plaatsen op Amsterdams erfgoed.

Haas en konijn in Utrecht straks beschermd bij slopen en bouwen

13 juni, 10:19

Dat betekent dat er maatregelen moeten worden genomen om schade voor de dieren te voorkomen of te beperken.

Zuid-Hollandse coalitie na ruzie met De Jonge: eind goed, al goed

13 juni, 9:34

De coalitiepartijen in de provincie Zuid-Holland hopen dat de woningbouw in een stroomversnelling komt nu de maandenlange onenigheid met Hugo de Jonge lijkt opgelost.