Jan Peter Wingender

De bodem

23 mei, 9:00

In een zevendelige, wekelijkse serie columns reflecteert architect Jan Peter Wingender op de rol van de cao als zakelijke en professionele basis voor architecten en architectenbureaus. In dit tweede deel gaat hij in op hoe de cao de enige 'prijsafspraak' is die architecten onderling kunnen maken en hoe waardevol dat eigenlijk is.

Zet architecten bij elkaar en binnen de kortste keren gaat het over honoraria. Geklaag en gemopper; te laag, te beperkt, geen indexatie. Allemaal niet zonder reden, maar wat we ons niet lijken te realiseren is dat onder die honoraria een gezamenlijke bodem ligt: de collectieve arbeidsovereenkomst (cao) voor architectenbureaus.

Gek genoeg hoor je architecten zelden over die cao. Hooguit wanneer er een nieuwe wordt afgesloten. Dan is het voorspelbare 'werkgeversgemopper' over indexaties en stijgende loonkosten nog wel eens hoorbaar. Ik denk dat veel architecten zich helemaal niet realiseren dat onze architectenbureaus, via de BNA, zelf die cao afsluiten met de vakbonden. En dat wij ook zelf bij het ministerie de algemene verbindendverklaring van de cao aanvragen, waardoor deze voor alle architectenbureaus in Nederland verplicht wordt.

Met het afschaffen van de honorariumberekening uit de SR'97 is de cao de enige 'prijsafspraak' die wij als architecten onderling nog mogen maken. Het laatste benchmarkonderzoek van de BNA bevestigde nog maar eens wat we al wisten. Arbeidskosten zijn veruit de grootste kostenpost voor architectenbureaus; gemiddeld 70%. Dus bijna driekwart van onze kostenstructuur wordt gezamenlijk bepaald via de cao. Deze arbeidskosten rekenen we allemaal door in onze honoraria, en dat doen we dus allemaal op basis van diezelfde 'gemiddelde' uitgangspunten van de cao. Daarmee vormt de cao een belangrijke bodem onder onze honoraria die we zelf in de hand hebben.

We moeten die cao – als een oer-Hollands polderproduct – daarom koesteren. Het is goed voor alle medewerkers op architectenbureaus omdat ze faire arbeidsomstandigheden en een financiële bestaanszekerheid verzekeren. Deelname aan het pensioenfonds via de cao – ook zo'n onderwerp waar je eigenlijk nooit een architect over hoort – hoort daar ook bij. Het maakt architectenbureaus best een aantrekkelijke plek om te werken.

Voor architectenbureaus is de cao feitelijk van levensbelang. Het verschaft een gemeenschappelijke en objectieve basis voor honoraria en voorkomt dat we concurreren op arbeidskosten. Overzien we eigenlijk wel wat we als architecten met die cao in handen hebben?

Ik denk het niet.

Om de cao algemeen verbindend te laten verklaren, heeft de BNA een minimale representativiteit nodig, waarbij ze 60% van alle betrokken werknemers in de branche vertegenwoordigt. Het lidmaatschap van vakbonden in onze branche is erg laag, omdat we blijkbaar nog goede werkgevers zijn, en de verantwoordelijkheid voor die algemene verbindendverklaring van de cao ligt bij de BNA. En juist die 'representativiteit' door het lidmaatschap van architectenbureaus van de BNA neemt af. We voldoen nog ternauwernood en het kan de volgende keer zomaar misgaan. Dan hebben we misschien wel een cao-akkoord tussen vakbonden en de BNA, maar daar hoeven we ons dan niet meer aan te houden omdat de algemene verbindendverklaring vervalt. Wat dat oplevert, schetste Oana Bogdan over de ontluisterende situatie in België: het gemiddeld uurtarief van architecten ligt daar fors lager dan in Nederland.

Voor veel Nederlandse architecten is de cao een gegeven dat ze buiten zichzelf plaatsen. Dat deze wordt afgesloten door de BNA is wonderwel onbekend. Maar we zijn er dus echt zelf verantwoordelijk voor en we moeten in actie komen. Want de cao staat op het punt van omvallen.

Klachten over honoraria zijn niet ongegrond, maar moeten we niet als eerste de gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen om de bodem daaronder op orde te hebben?

De complete serie: Gehospitaliseerd vakgebied, De bodem, Ontwijken, Vinkje, Blauwe ogen, De Friese Elf Steden en Pygmalion.

Jan Peter Wingender is architect en partner van Office Winhov. Jan Peter geeft regelmatig lezingen in binnen- en buitenland, is redactielid van de lezingenreeks ‘Design by thinking of...’ en redacteur van ‘Local Heroes'. Daarnaast is hij gebiedssupervisor voor de gemeente Amsterdam en bestuurslid van de BNA.

Trefwoorden

column cao jan peter wingender

1	The Pulse of Amsterdam op de Zuidas officieel opgeleverd vrijdag, 15 november
2	Realisatie omvangrijk houten gebouw van Nudus voor Havenbedrijf Rotterdam stap dichterbij woensdag, 20 november
3	Team onder leiding van KAAN Architecten ontwerpt geavanceerd onderzoeksgebouw in Lausanne maandag, 18 november
4	Museum Kruithuis ’s-Hertogenbosch officieel geopend na zorgvuldige transformatie dinsdag, 19 november
5	Sereen toevluchtsoord hoog boven de stedelijke drukte woensdag, 20 november

Gerelateerde nieuwsberichten

Gehospitaliseerd vakgebied

16 mei

Ontwijken

30 mei

Wingender: ‘Als de cao zijn algemene geldigheid verliest, dan zakt de hele Nederlandse architectenmarkt in elkaar’

1 februari

Vinkje

6 juni

Blauwe ogen

13 juni

De Friese Elf Steden

19 juni

Paneldiscussie: oplossing werkdruk ligt bij opdrachtgevers én architecten

26 juni

Pygmalion

27 juni

Zeven columns door Jan Peter Wingender over de cao als basis voor de architectenbranche

4 juli

Toon alles

Gerelateerde podcasts

Gesprek met Oana Bogdan en Jan Peter Wingender over de lage honoraria in België en de wankele cao in Nederland

1 februari

Andere nieuwsberichten

Een houten villa genesteld in het bos

Gisteren, 17:31

Het ontwerp van Kumiki Architecture voor Bosvilla Oostvoorne is erop gericht dat de familiewoning als het ware opgaat in de natuur. De volumes van de benedenverdieping liggen iets verzonken en de gevel is bekleed met gebrand hout.

Mecanoo presenteert bouwfoto’s van het Doris Duke Theatre in Becket, Massachusetts

Gisteren, 15:17

De bouw van het nieuwe Doris Duke Theatre in het Amerikaanse Becket, Massachusetts naar ontwerp van Mecanoo vordert gestaag.

Happel Cornelisse Verhoeven presenteert ontwerp renovatie Algemene Rekenkamer

Gisteren, 13:15

De belangrijkste ingrepen zijn het terugplaatsen van de hoofdentree naar het Lange Voorhout en het verbouwen van het deel tussen het monument en de uit 1997 stammende bouwdeel door Aldo en Hannie van Eyck.

Prestigieuze Galerij der Koningen in Museo Egizio na herontwerp door OMA officieel geopend

Gisteren, 11:15

Het ontwerp door David Gianotten en Andreas Karavanas van OMA, in samenwerking met Andrea Tabocchini Architecture (ATA), plaatst de sculpturen in een heldere eigentijdse interpretatie van hun oorspronkelijke architectonische context.

Tekort aan grond blijft bouw sociale huurwoningen dwarszitten

Gisteren, 16:27

Vorig jaar lukte het corporaties om meer woningen te bouwen, maar het waren er volgens branchekoepel Aedes toch nog steeds veel te weinig.

Tender voor woonblokken op twee van de laatste kavels Eenhoorngebied Amsterdam

Gisteren, 14:41

Gezocht wordt naar een partij die op de kavels 2a en 6 voor 8.858 m² aan woningen en voorzieningen wil realiseren.

Woonbond stapt uit overleg over huren in sociale sector

20 november, 4:08

Volgens de belangenorganisatie voor huurders blijft het kabinet koersen op een torenhoge huurstijging. Dat is voor de bond onacceptabel.

Ruim 3.000 huurwoningen minder op de markt

20 november, 9:35

Sinds de introductie van de Wet betaalbare huur deze zomer zijn per saldo meer dan 3.000 huurwoningen van de markt verdwenen. Met name het aanbod van duurdere huurwoningen is afgenomen.