GeoDuct, circulair viaduct

1 december 2023

Duurzaam en circulair
De klimaatcrisis stelt nieuwe eisen en levert nieuwe uitdagingen. Het begrip duurzaamheid verandert van inhoud, en omvat nu ook de ambitie om circulair te ontwerpen en te bouwen. Beton en staal produceren, vervoeren, toepassen en slopen vergt enorme hoeveelheden energie en grondstoffen, met alle bijbehorende uitstoot aan schadelijke gassen van dien. De milieubelasting van de bouw is groot. De bouwsector is verantwoordelijk voor 50% van alle gewonnen materialen in de Europese Unie, 35% van de totale afvalproductie en 5-12% van de CO2-uitstoot. Een grotere materiaalefficiëntie zou 80% van die uitstoot kunnen besparen.[1] Daarom is het cruciaal om materialen te gebruiken die milieuvriendelijk en circulair zijn. Circulair ontwerpen betekent werken met herbruikbare materialen en op hergebruik afgestemde technieken.

Circulaire viaducten
Rijkswaterstaat heeft als doelstelling in 2030 circulair te bouwen. Dit in het kader van de doelstelling van de gehele Rijksoverheid om in hetzelfde jaar een CO₂-reductie van 49% te halen. Maar hoe ziet die circulaire toekomst er concreet uit? Voor een antwoord daarop is veel onderzoek en technologische vernieuwing nodig. Vandaar dat Rijkswaterstaat middels verschillende subsidieregelingen en prijsvragen de sector stimuleert. Architectenbureau ZJA gaf als onderdeel van een consortium van kleinere en grote bedrijven gehoor aan de oproep onderzoek te doen naar circulaire viaducten.

Samen met Dura Vermeer, IV Infra, Ploegam, GeoTec Solutions en HUESKER ging ZJA het avontuur aan om te komen tot een viaduct dat over 13 meter een tweebaansweg overspant, en dat werkelijk circulair is, namelijk zonder de toepassing van beton of staal en dat hoofdzakelijk is opgebouwd uit gebiedseigen zand. Een viaduct uit de aarde zelf, oftewel een GeoDuct.

Bogen van zand
Na een paar omwegen kozen de ontwerpers voor het volgende plan: het gebruik van zogenaamde zandpalen, oftewel slurven van naadloos, rondgeweven geotextiel waarin zand is gestort, die in een boogvorm schrap zijn gezet in een gewapend grondlichaam en zo een vrije overspanning scheppen.

Het concept berust op de besparing van de grote uitstoot die gepaard gaat met de productie van beton en staal, de toepassing van uit gerecycled plastic vervaardigd en weer her te gebruiken geotextiel in combinatie van gebiedseigen zandgrond. Als het GeoDuct ooit weer gesloopt dient te worden kan het in zijn geheel worden hergebruikt: het zand uit het geotextiel wordt weer landschap, het plastic wordt verwijderd en hergebruikt. Dan is de cirkel rond.

Het onderzoek en het prototype
Eerst werden proeven op kleine schaal gedaan om beter inzicht te krijgen in de natuurlijke boogwerking van in elkaar gedrukt zand. De in landhoofden verticaal gebruikte zandpalen, cilinders van geotextiel gevuld met aangestampt zand, werden beproefd op hun vermogen in horizontale toepassing een betrouwbare boogwerking te hebben. Toen Plaxis-berekeningen uitwezen dat die inderdaad in voldoende mate bestond kon worden opgeschaald. Nu een bovengrondse vul-installatie is ontworpen en gebouwd kan een proef worden gedaan om een overspanning van bijna zeven meter te realiseren, tussen landhoofden van gewapende grond. Sensoren en regelmatige inspectie leggen over een aantal maanden het verloop van de proef om de metingen te vergelijken met het rekenmodel. Is de uitkomst in overeenstemming met de berekeningen dan is het GeoDuct klaar om in opdrachtsituaties te worden gerealiseerd.

Een nieuw idioom
Het is een grote stap vooruit, om uit het land zelf een brug te maken, die niet alleen functioneel is, maar in zijn constructie radicaal bespaart op CO₂ uitstoot en energiegebruik en bovendien een ideale kans biedt om de omgeving ecologisch te versterken door de ruimte die er voor dieren en plantenleven bijkomt.

Architectonisch roept dit type circulaire vernieuwing fundamentele vragen op. Van de traditionele vormvrijheid die staal en beton bieden is hier geen sprake. En dat heeft weer gevolgen voor de speelruimte die er is voor het inpassen van zulke infrastructurele werken in de omgeving. Architecten zullen daarvoor, in nauwe samenwerking met constructeurs, een nieuwe vormentaal moeten ontwikkelen, die een in een nauwe samenwerking met natuurlijke krachten en processen deze nieuwe technologie vormgeeft.

ZJA

Neem contact op

Staat van realisatie In ontwikkeling

Start ontwerpproces 2021

Meewerkende partijen

ArchitectZJAOntwerpteamDura Vermeer, IV Infra, Ploegam, Wagemaker, GeoTec Solustions, HUESKEROpdrachtgeverRijkswaterstaat

Leveranciers

Overig-

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun brochure gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen. Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je brochures downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Frank Allart Schuifdeurtrekringen

Brochure

Stel jezelf kort voor! Dan weet het betreffende bedrijf wie hun model gedownload heeft.

Wil je niet bij elke download jouw gegevens in hoeven voeren?
Klik dan hier om in te loggen. Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Downloaden

Wanneer je modellen downloadt op Architectenweb.nl worden relevante gegevens van jou – zoals jouw naam en e-mailadres – met het betreffende bedrijf gedeeld. Meer hierover lees je in ons privacybeleid.

Neem contact op met ZJA

Je bent momenteel niet ingelogd. Hierdoor is het alleen mogelijk om meer informatie per e-mail op te vragen. Wil je liever gebeld worden of documentatie per post ontvangen? Klik dan hier om in te loggen.
Heb je nog geen account? Maak dan hier een gratis account aan.

Voornaam

Achternaam

E-mailadres

Opmerkingen