Balsportcentrum en belevingspark, Willebroek
1 december 2023
In een groene zone, omringd door woonwijken, wordt een oude atletiek-faciliteit vervangen door een nieuw sportcomplex. Dit nieuwe balsportcentrum in Willebroek is een hoogwaardige en duurzame sportfaciliteit met een stijlvol ingepaste vormgeving, omringd door een belevingsspark met een rijk aanbod aan voorzieningen voor sport en spel. Architectenbureau ZJA en Archiles architecten tekenden in samenwerking met OMGEVING landschapsarchitecten voor het ontwerp. Het sportcomplex kenmerkt zich door een heldere indeling, optimale oriëntatie, is duurzaam qua energie en materiaalgebruik en flexibel waar mogelijk. De Boomse bakstenen in de plint, de entree van glas met hoge kolommen en de met hout beklede gevel bepalen het afwisselende en natuurlijke gezicht van het sportcomplex.
Het vernieuwde balsportcluster voorziet in de aanleg van een sportpark met paden voor lopers, een skatebaan, velden voor pétanque, een sprintbaan met ernaast gelegenheid tot hoog- en verspringen en ruimte voor een speelterrein. In het gebied wordt een bestaande beek verbreed en in een ruime meander verlegd. Het sportcomplex wordt zo omringd door een rijk uitgerust belevingspark.
Energiezuinig, demontabel en flexibel gebouw
Door de keuze voor een modulaire, zichtbare draagstructuur en eerlijke circulaire materialen krijgt het sportcomplex een uitnodigende, herkenbare en duurzame uitstraling. De toepassing van houten kolommen, liggers en CLT- vloeren en invulling met systeemwanden in het balsportcentrum Willebroek maakt onderdeel uit van een bouwwijze die uitgaat van demontabele lagen. Hierbij wordt rekening gehouden met de verschillende levensduur en de in de toekomst mogelijk veranderende wensen voor de indeling van dit deel van het gebouw. Behalve een uiterst duurzaam concept, dat maximaal hergebruik mogelijk maakt, voegt het ook flexibiliteit aan het balsportcentrum Willebroek toe.
In de sportzalen zijn houten vakwerkspanten toegepast, die dankzij mechanische verbindingen ook volledig demontabel en herbruikbaar zijn. Het thermisch gemodificeerd hout aan de gevel is door te zijn gestoomd in een zuurstofloze omgeving zeer weerbestendig geworden, zonder de toepassing van giftige chemicaliën.
Het gebouw heeft met zijn enorme dakoppervlak een indrukwekkend arsenaal aan zonnepanelen voor de energievoorziening die gekoppeld zijn aan slimme batterijen. Op de bergingen en de fietsenstalling zijn groene daken aangebracht. Om de energiebehoefte van het gebouw nog verder te optimaliseren is een veld met boorgaten aangelegd waarin door een warmte- /koudepomp energie kan worden opgeslagen ter verwarming en koeling van het gebouw. Daarnaast wordt het douchewater gebruikt voor de toiletten en een deel van de energie van het afgevoerde water gebruikt voor de voorverwarming van het warme sanitaire water.
Karakteristieke bakstenen van Boomse klei
Aan de oevers van de Rupel, een zijrivier van de Schelde, even ten zuiden van Antwerpen, wordt klei gewonnen voor de karakteristieke bakstenen waarmee veel gebouwen in de streek zijn gebouwd. De eerste fase van de nieuwbouw op de locatie van het oude sportcomplex De Schalk omvat een gymnastiekhal en een kinderdagverblijf die in deze steen zijn opgetrokken.
In het ontwerp dat architectenbureaus ZJA en Archiles in samenwerking met OMGEVING landschapsarchitecten maakten voor fase 2, het vernieuwde balsportcluster, komen deze bakstenen van Boomse klei terug.
Het nieuwe gebouw
Het balsportcentrum De Schalk staat centraal in het belevingspark. Vanaf de diverse parkentrees leiden de paden naar de entree van het sportcomplex. Dit wordt versterkt door de lange zichtlijnen, waardoor de route in één oogopslag en dus gemakkelijk vindbaar is. Het nieuwe sportcomplex mag groot zijn, het is ontworpen om zoveel mogelijk op te gaan in de omgeving. Dat wordt bereikt door de vormgeving van het gebouw, dat niet als één volume verschijnt, maar drieledig is. Het bestaat uit twee zalen voor balsporten: een topsporthal, een kleinere breedtesportzaal en een transparante, van glas en houten kolommen gebouwde, middenzone. In deze middenzone vinden we alle voorzieningen voor de sporters en het publiek. Om het beeld verder te verzachten en te verlevendigen is een gelaagdheid aangebracht. Zo zijn de lagere gedeelten en de aanbouw voor bergingen uitgevoerd in de bakstenen uit Boomse klei en zijn de hogere delen van de zalen bekleed met licht vergrijzend hout. Die afwisseling van lichte en warme accenten, de verhogingen in het maaiveld en de plaatsing van struiken en bomen zorgen voor een zorgvuldige visuele inpassing in het woongebied.
Ruim en functioneel
De entree van het sportcomplex De Schalk maakt een groot uitnodigend gebaar met het royale zicht op het interieur door de hoge glazen pui, en viceversa, vanuit de cafetaria op de verdieping geeft het een panoramisch uitzicht op het park. De houten kolommen en open colonnade leggen de verbinding tussen park en publiek. In het verlengde van de entree en de trap naar de eerste verdieping ligt de zone met kleedkamers en sanitaire ruimtes, met aan weerszijden de sportzalen.
De grote zaal heeft een uitschuifbare tribune, ter aanvulling van de zitplaatsen aan de overzijde. In de topsportzaal kunnen tot 1000 toeschouwers de wedstrijden bijwonen. Ook de kleinere zaal heeft tribunes met 400 zitplaatsen.
Op de eerste verdieping bevindt zich een centrale foyerruimte die toegang biedt tot de vaste tribunes en zicht geeft op de beide sportzalen. Ook vinden we er het café en terras met uitzicht op het belevingspark, en een verhuurbaar multifunctioneel zaaltje.
Zien en gezien worden, elkaar ontmoeten, staat centraal in dit duurzame en compacte sportcomplex Willebroek.