In de locomotiefhal is een getrapt volume geplaatst

Vanaf de begane grond stijgt een brede trap naar de eerste en vervolgens tweede verdieping

Op de treden zijn houten meubelelementen van Mecanoo geplaatst

Op de trappen kan men zitten, werken en ontspannen

Begane grond

De trappen fungeren ook als zitplaats en tribune

De Kennismakerij op de eerste verdieping

Zicht van boven op het stadscafé

Zicht van boven op de leeshoek op de begane grond

Verrijdbare tafels annex podia

Een blik in de 'straat' op de begane grond

Werkplein van Seats2Meet

Begane grond

De 'straat' op de begane grond

De 'straat' met tafeltjes aan de stalen kolommen

Studeerplekken aan de vide op de tweede verdieping

Studeerplekken op de tweede verdieping, naast stiltewerkplekken

Het stadsbalkon

Een transparante werkplaats

Het stadscafé met betegelde bar

De verrijdbare tafel annex podium

Ontmoetings- en presentatieplek De Stemmingmakerij

De kinderboekenafdeling, interieurontwerp Mecanoo in samenwerking met De Efteling

(Informele) werkplekken in de kantoorruimte voor de medewerkers

Studieplekken op de tweede verdieping

Begane grond

Zicht door de 'straat'

In de locomotiefhal is een getrapt volume geplaatst

Vanaf de begane grond stijgt een brede trap naar de eerste en vervolgens tweede verdieping

Op de treden zijn houten meubelelementen van Mecanoo geplaatst

Op de trappen kan men zitten, werken en ontspannen

Begane grond

De trappen fungeren ook als zitplaats en tribune

De Kennismakerij op de eerste verdieping

Zicht van boven op het stadscafé

Zicht van boven op de leeshoek op de begane grond

Verrijdbare tafels annex podia

Een blik in de 'straat' op de begane grond

Werkplein van Seats2Meet

Begane grond

De 'straat' op de begane grond

De 'straat' met tafeltjes aan de stalen kolommen

Studeerplekken aan de vide op de tweede verdieping

Studeerplekken op de tweede verdieping, naast stiltewerkplekken

Het stadsbalkon

Een transparante werkplaats

Het stadscafé met betegelde bar

De verrijdbare tafel annex podium

Ontmoetings- en presentatieplek De Stemmingmakerij

De kinderboekenafdeling, interieurontwerp Mecanoo in samenwerking met De Efteling

(Informele) werkplekken in de kantoorruimte voor de medewerkers

Studieplekken op de tweede verdieping

Begane grond

Zicht door de 'straat'

Tilburgse LocHal is ruimtelijke ontmoetings- en werkplek

21 januari 2019, 14:59

De voormalige locomotiefhal in de Tilburgse Spoorzone is getransformeerd naar een nieuwe ontmoetings- en werkplek. De enorme hal, waar voorheen treinonderdelen door de lucht werden getild, biedt nu onderdak aan onder meer Bibliotheek Midden-Brabant, kunstinstellingen Kunstloc Brabant, Brabant C en de flexwerkplekken van Seats2Meet. Een multidisciplinair ontwerpteam, bestaande uit Braaksma & Roos Architectenbureau, Civic Architects, Inside Outside en Mecanoo architecten heeft een stadslandschap gecreëerd, met behoud van de ruimtelijkheid.

De LocHal is niet alleen industrieel erfgoed; het gebouw maakt ook een belangrijk deel uit van het collectieve geheugen van de Tilburgers. Naast de textielindustrie heeft het omvangrijke industrieterrein van de spoorwegen een belangrijke rol gespeeld in de groei en de werkgelegenheid in de stad. In de locomotiefhal uit 1932 zijn decennialang locomotieven gebouwd en gerepareerd. De hal was, alleen al vanwege de omvang, een icoon, dat de gemeente wilde behouden.

De gemeente schreef in 2015 een architectenselectie uit voor restauratie en transformatie van het gebouw. Het multidisciplinaire team van Braaksma & Roos, Civic en Inside Outside won de competitie. Een jaar later is een aparte selectie voor de inrichting uitgeschreven, die werd gewonnen door Mecanoo. In 2017 is de transformatie van de voormalige werkplaats gestart. Arup trad op als adviseur voor constructie, installatie, akoestiek en verlichting.

Integratie erfgoed en functies
“De gemeente wilde aanvankelijk in de helft van de hal een doos, die de bibliotheek zou huisvesten. De andere helft moest worden gerenoveerd, maar onbenut blijven, als een monument”, vertelt architect Job Roos. “Wij hebben voorgesteld om het gebruik van de hal en de monumentale status te integreren; om de hele structuur als erfgoed te hergebruiken en letterlijk voor de Tilburgers aanraakbaar te maken.”

In het hele gebouw zijn sporen van het industriële verleden behouden. De transparante bovenste helft van het gebouw is hersteld, het metselwerk in de oostgevel is behouden, evenals kraanbanen, rails en de stalen kolommen met de oude verflagen nog zichtbaar. Zelfs leidingwerk en meterkasten herinneren aan de voormalige functie; “Alles van enige substantie hebben we bewaard”, verklaart Roos.

De rails liepen over de breedte door de hal; treinen konden aan beide zijden het gebouw in- en uitrijden. De kranen bewogen ook in die richting, maar tilden treinonderdelen ook haaks daarop door de hal. “Die bewegingen in twee richtingen hebben we willen vertalen in een orthogonale architectuur, die geleidelijk omhoog gaat”, zegt Gert Kwekkeboom van Civic.

Vermenigvuldiging van de vloer
In de hal is een getrapt volume geplaatst, dat volledig los staat van de bestaande constructie. De voormalige smeerputten bleken voldoende draagkracht te hebben om de nieuw te realiseren constructie aan te kunnen. Het nieuwe volume is opgevat als een stadslandschap, waarin de diverse functies een plek hebben gekregen. Pleinen, terrassen, trappen en straten ontsluiten de diverse ruimtes.

Bij de entree – georiënteerd naar het spoor en het daarachter gelegen stadscentrum – hebben de architecten de buitenruimte drempelloos doorgetrokken naar binnen. Daardoor fungeert de voormalige werkvloer hier als een stadsplein, met een café, een expositieruimte, een leeshoek met kranten en tijdschriften, en een informatiebalie. Vanaf het maaiveld voeren brede betonnen trappartijen, deels met eikenhout bekleed, naar de eerste en vervolgens de tweede verdieping.

De werkvloer is als het ware vermenigvuldigd, waarmee de hoogte van de hal is gebruikt en benadrukt. De hoogte wordt ook benadrukt door de nieuw toegevoegde kolommen, die de verdiepingsvloeren mede dragen, maar er nog flink bovenuit steken. Ook de immense gordijnen – textiele wanden – van Petra Blaisse (Inside Outside) versterken het gevoel van hoogte. De textiele wanden bewegen langs rails en kunnen motorisch in verschillende standen worden gezet om ruimtes te scheiden en verschillend gebruik mogelijk te maken.

Straten en pleinen
Op de begane grond voert een ‘binnenstraat’ vanaf het ‘plein’ dwars door het nieuwe volume naar de achterzijde van het gebouw. Hier is een tweede entree, aan de Burgemeester Brokxlaan in de spoorzone. Aan weerszijden van de straat vindt de bezoeker afdelingen als de kinder- en jongerenboeken, informatieve boeken, games en kantoren.

De eerste verdieping heeft aan de trappenzijde een ‘terras’, de KennisMakerij, waar bezoekers kunnen lezen, studeren en informatieve boeken vinden. Verder wordt de eerste verdieping grotendeels gebruikt door Seats2Meet, dat hier werkplekken biedt op een ‘plein’. Rond het plein liggen achter glazen wanden diverse groepsruimtes; tot de ruimtes van Seats2Meet behoort ook de glazen zaal, die van de Beurs van Berlage is verhuisd naar de LocHal en hier op de eerste verdieping is geplaatst alsof hij hier altijd heeft behoord.

De trappartij voert verder naar de tweede verdieping, waar zich het grootste deel van de uitleenbare boeken bevindt. Ook ligt hier een groot aantal stiltewerkplekken en studieplekken, onder meer als een lange tafel rond de balustrade van een vide. De ruime vide geeft zicht op het ‘plein’ met werkplekken van Seats2Meet en op de ‘straat’ van de begane grond. Zo is er een zichtlijn dwars door het toegevoegde volume, zoals bezoekers ook vanaf het plein op de begane grond, langs de trappen, de glazen gevel achterin het gebouw kunnen zien.

De ruimtelijkheid en enorme afmetingen heeft het ontwerpteam weten te behouden en benadrukken, maar niet ten koste van de menselijke maat. Blaisse heeft de textiele wanden onderverdeeld in – nog altijd grote – schuine vlakken en voorzien van subtiel ingeweven dessins, dan wel uitsparingen voor een doorgang of een venster. De betonnen vloeren zijn voorzien van ‘tapijten’ uit kops hout. Voor de trappartijen heeft Mecanoo houten kubussen en kussens ontworpen, die de gebruikers diverse gebruiks- en zitmogelijkheden bieden.

Verrijdbare tafels
Mecanoo was verantwoordelijk voor het gehele inrichtingsontwerp voor de Bibliotheek Midden-Brabant, Kunstloc en Brabant C. Ook Mecanoo heeft gezocht naar zoveel mogelijk hergebruik, vertelt architect Fedele Canosa. Zo zijn de oude kolommen gebruikt om er houten tafels en verlichting aan te bevestigen en zo lees- en studieplekken te creëren. Een ander mooi voorbeeld zijn de rails op de begane grond, die Mecanoo inspireerden tot drie enorme verrijdbare tafels.

De houten tafelbladen zijn geplaatst op treinonderstellen. Ze kunnen afzonderlijk worden verreden in het voorste deel van de hal, om als leestafel te dienen of als verlenging van de bar in het stadscafé. Gecombineerd kunnen de drie tafels dienst doen als podium, met de trappen als tribune.

Mecanoo ontwierp ook de bar in het café, bekleed met keramische tegels in warme tinten, en het logo van de LocHal, dat in neon boven de bar prijkt. Het logo is afgeleid van de twee hallen, waaruit het gebouw feitelijk bestaat. Oranje, een terugkerende kleur in bijvoorbeeld de bewegwijzering, heeft Mecanoo afgeleid van een van de overgebleven kraanwagens in de hal.

Gevarieerde ruimtes
Met het oog op ‘de bibliotheek van de toekomst’ beschikt de LocHal ook over diverse ‘labs’, thematische ruimtes waar bezoekers kennis kunnen vergaren, experimenteren met (digitale) technieken en media, en waar mensen presentaties en workshops kunnen houden. Voor de Kennismakerij heeft Mecanoo een aantal podia gemaakt van houten bladen op afgeschreven boeken. Het Digilab, GameLab, FutureLab en Mobiel FoodLab, bijvoorbeeld, hebben elk een andere, speelse inrichting.

Voor de Bibliotheek, Kunstloc en Brabant C heeft het Delfte architectenbureau een scala aan werkplekken ontworpen in de kantoorzone, die de instellingen gezamenlijk gebruiken. Er zijn bijvoorbeeld open kantoorruimtes, aanlandwerkplekken, ontmoetingsplekken en een coffeecorner. Een eikenhouten kastenwand scheidt de kantoorzone van de interne straat. Een verdiept gelegen werkkuil is getransformeerd in een oranje meubel met mezzanine. Ook hierrond heeft Mecanoo verschillende werkplekken gemaakt.

Balkon
De vroegere werkplaats van de spoorwegen is getransformeerd in een even ruimtelijk en industrieel als gevarieerd en sfeervol gebouw. Ontspannen, leren, ontmoeten en werken zijn samengebracht op een totaal oppervlak van 9.500 m². Slechts eenmaal heeft het team van Braaksma & Roos, Civic en Inside Outside een toevoeging gedaan buiten de contouren van het bestaande gebouw. Boven de entree is, op de derde verdieping, een stadsbalkon aangebracht.

“Die komt als het ware naar voren om de publieke functie aan te duiden en mensen uit nodigen”, zegt Kwekkeboom. Bovendien hebben de Tilburgers voor het eerst vanaf dit punt een fraai uitzicht over het station en het centrum van hun stad.

Trefwoorden

industrieel erfgoed lochal tilburg restauratie spoorzone tilburg petra blaisse inside outside bibliotheek braaksma & roos architectenbureau civic architects culturele instellingen seats2meet transformatie arup mecanoo architecten flexwerkplekken

1	Koschuch Architects ontwerpt woontoren in Haarlem Schalkwijk woensdag, 6 december
2	Tien Nederlandse bureaus vallen in de prijzen bij Archello Awards maandag, 4 december
3	MIX architectuur ontwerpt blok met woningen en supermarkten in Crooswijk woensdag, 6 december
4	AM gaat Ritmeesterlocatie in Veenendaal herontwikkelen maandag, 4 december
5	Winnaars prijsvraag Europan 17 bekend woensdag, 6 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Bouw LocHal Tilburg van start gegaan

22 mei 2017

LocHal, Oostlijn en Kijkkoepel winnaars NRP Gulden Feniks 2019

26 juni 2019

Civic Architects – genomineerd voor prijs Architect van het Jaar 2019

16 september 2019

Mecanoo ontwerpt interieur bibliotheek LocHal

15 mei 2017

Awards

Civic Architects

2 september 2019

Gevelgordijn van Inside Outside beschermt en siert pand in Parijs

26 januari

Groen licht voor renovatie LocHal Tilburg

3 februari 2016

Column

De bibliotheek: broedplaats van maatschappelijke vooruitgang

21 mei 2019

Drie consortia geselecteerd om ontwerp te maken voor nieuwe bibliotheek met kantoren op de Zuidas

23 december 2021

Herbestemming van de Polygonale Loods in Tilburg voltooid

12 december 2017

GROUP A ontwerpt 130 meter hoge woontoren in stationsgebied Tilburg

3 juli 2019

Gerenoveerde Houtloods heeft eiken meubel

23 november 2015

Mecanoo ontwerpt 238 meter hoge kantoortoren in Shenzhen

21 maart 2019

Tilburg koopt glazen zaal Beurs van Berlage

30 januari 2015

Installatie als vooruitblik op renovatie bibliotheek Reykjavik

17 mei

Driedimensionale textiele structuur voor Hermès-vestiging

5 juli

Civic maakt geslaagde verbinding van historie met heden in Schoenenkwartier

12 juli 2022

Nautisch baken voor Buiksloterham

26 juni

Een hergebruikt en duurzaam thuis voor geowetenschappers

27 september

Willem II-passage is nieuw publiek gebied in centrum Tilburg

24 augustus 2017

Paviljoen biedt publieke ruimte in stalen kader

23 januari 2018

Kimpton Hotel vestigt zich in POST Rotterdam

22 november 2018

The Student Hotel Maastricht opent in Eiffelgebouw

16 oktober 2017

Petra Blaisse pleegt interventie Huis Sonneveld

12 december 2014

Gebouwtransformatie refereert aan historie Akzo-terrein

7 februari 2019

Langgerekt Chinees cultuurcentrum van Mecanoo klaar

11 februari 2019

Civic wint selectie museum Waalwijk

19 februari 2019

Mecanoo presenteert visie Nationaal Park Nieuw Land

28 februari 2019

Mecanoo wint prijsvraag voor woontoren in Frankfurt am Main

8 maart 2019

Architects for Urbanity presenteert ontwerp bibliotheek Varna

14 maart 2019

Tilburg Architectuur Film Festival in teken van landschap

25 maart 2019

Nominaties NRP Gulden Feniks 2019 bekend

12 april 2019

Bibliotheek in Oslo als ‘gereedschapskist voor lokale samenleving’

23 april 2019

Video en nieuwe foto's van LocHal Tilburg

25 april 2019

Noord-Zuidlijn is BNA Beste Gebouw van het Jaar 2019

17 mei 2019

Met restauratie en transformatie door Marcel Martensen herleeft Anatomiegebouw

23 mei 2019

Winnaars Dutch Design Awards 2019 bekend

13 juni 2019

Bibliotheek verbindt buurt met geschiedenis

10 juli 2019

Mecanoo wint competitie Civic Cultural Centre in Shenzhen

16 juli 2019

Film 'Bauhaus Spirit' te zien tijdens TIAFF LIGHT

2 september 2019

Villa Carnegie zoekt verbinding met historie en groen

13 september 2019

KAMPUS-project Mecanoo in Manchester eind onderweg

17 oktober 2019

Belangrijkste prijs World Architecture Festival voor LocHal

9 december 2019

Eerste fase transformatie klooster Oude Dijk afgerond

9 januari 2020

Braaksma & Roos Architectenbureau benoemt drie associate partners

5 februari 2020

De Vereeniging weer open en feestelijk na renovatie (+video)

21 februari 2020

Oude kunstmestloods herbestemd tot Zeeuws Veilinghuis

4 maart 2020

LocHal onderscheiden met Europa Nostra Award

8 mei 2020

Interview met Francine Houben over de coronacrisis: 'We moeten naar beloopbare en befietsbare steden'

26 mei 2020

Voormalige Willem II-kazerne Tilburg wordt woongebied

9 juli 2020

Achtergrond: Stationsgebied Tilburg

20 juli 2020

Bouw MindLabs in stationsgebied Tilburg gaat van start

24 juli 2020

Nieuw leven voor oud Tilburgs pakhuis als woongebouw

24 augustus 2020

Zorggebouw in chaletstijl herbestemd tot luxe woningen

25 augustus 2020

Civic Architects maakt ontwerp voor herbestemming Centrale Markthal Amsterdam

2 februari 2021

LocHal wint Herengracht Industrie Prijs 2021

3 november 2021

Toon alles

Gerelateerde video's

Civic Architects

Nominatie voor de prijs voor Architect van het Jaar 2019

Andere nieuwsberichten

3XN ontwerpt luxe woongebouw aan Derde Haven in Scheveningen

25 minuten geleden

De ontwikkelaars VORM en MRP en het Deense architectenbureau 3XN hebben het ontwerp gepresenteerd voor een gebouw met luxe appartementen op het vroegere Norfolkterrein in Scheveningen.

Sjoekie de Bijll Nachenius neemt afscheid van BiermanHenket

2 uur geleden

Na achttien jaar vertrekt Sjoekie de Bijll Nachenius aan het eind van dit jaar bij het bureau BiermanHenket.

Gevel boetiek P.C. Hooftstraat vernieuwd met 3D-geprinte elementen

Gisteren, 16:29

In de Amsterdamse P.C. Hoofstraat is door Studio RAP de gevel van een boetiek vernieuwd. Op de gevel zijn expressieve, 3D-geprinte keramische tegels en bakstenen geplaatst waarvan de textuur is bepaald door een algoritme.

Proof of the Sum presenteert concept laadstations voor elektrisch vrachtverkeer

Gisteren, 12:18

Aan de hand van dit concept wil Milence, een joint venture van Daimler Trucks, Traton Group en Volvo Group, 1.700 hoogwaardige oplaadpunten voor zwaar transport in heel Europa realiseren.

World Food Center Experience in Ede verdeelt de Gelderse politiek

Gisteren, 13:46

Eind december kunnen de Staten mogelijk zelfs al beslissen om de subsidie in te trekken.

Amsterdam bereidt zich voor op maximumsnelheid van 30 kilometer

Gisteren, 11:35

De lagere snelheid moet de verkeersveiligheid verhogen en het verkeerslawaai halveren.

Provincie Utrecht saneert grond vliegbasis Soesterberg voor woningbouw

Gisteren, 09:03

Het Rijk betaalt de schoonmaakoperatie van 23,5 miljoen euro.

Resultaten ontwerpmanifestatie Bouw Anders gebundeld in boek

6 december, 2:57

Vorig jaar organiseerde architectuurcentrum GRAS op initiatief van de gemeente Groningen de ontwerpmanifestatie Bouw Anders.

IMF-bewindvoerder: landen denken heel verschillend over klimaat

6 december, 10:14

“Het besef dat er iets moet gebeuren is er overal wel, maar de neuzen staan nog niet allemaal dezelfde kant op”, constateert Paul Hilbers.

Zuid-Holland: deadline landelijk gebied niet haalbaar, Rijk moet bewegen

6 december, 9:08

De deadline is weliswaar pas over een kleine tien maanden, maar de provinciezegt nu al dat het niet gaat lukken om de definitieve versie van het PPLG op tijd af te hebben.

Ga naar het nieuws-archief