What happened to... De Vijver

24 mei 2017, 16:59

Architect Marlies Rohmer is met een camper het land in getrokken om te zien hoe het haar gebouwen is vergaan. Ze bekeek hoe het gebouw erbij stond en ging met de gebruikers in gesprek. In een serie essays deelt Rohmer op Architectenweb haar bevindingen. Vandaag aflevering 12: scholencomplex De Vijver in Den Haag.

Scholencomplex de Vijver, een basisschool en een school voor meervoudig complex gehandicapte kinderen onder één dak staat na zo’n kleine vijftien jaar nog steeds als een baken in de wijk, herkenbaar als gebouw voor jongeren met zijn opklimbare toren. Tegelijkertijd voegt het gebouw zich met weelderige geveltuinen en mooi verouderende baksteen gevels vanzelfsprekend in de omgeving. Zo’n 15 jaar geleden, in 1998, probeerde ik in het ontwerp de radicaliteit van Superdutch te combineren met de maatschappelijke opgave voor architectuur.

Het gedachtegoed uit Bouwen voor de NEXT GENERATION: ‘het sociaal culturele hart voor de buurt, een podium voor de stad’ is echter niet datgene geworden wat ik had gehoopt. Het voorheen openbare gebouw en het buiten schooltijd te gebruiken basketbalveld op het dak van de school zijn afgesloten voor de buurt: er is een hek geplaatst om het schoolplein. (het idee was: met trappen, tribunes, een sporttoren, kun je het plein vloeiend laten overgaan in het gebouw. Het gebouw wordt zo zelf een spannend, opklimbaar speelobject. In plaats van beweging en spel als iets bijkomstigs te zien, kun je ze tot uitgangspunt van het ontwerp nemen en een gebouw maken dat zelf tot activiteit en beweging uitnodigt) De lange, brede dubbelzijdige bank die ooit de begrenzing van het schoolplein vormde is aan één kant voorzien van een nieuw hek, zodat je er niet meer van twee kanten op kunt zitten.

Beheer en veiligheid zijn steeds belangrijker thema’s bij scholenbouw en bij deze school is het niet anders. De veranderde context is van grote invloed, het gebouw is niet dát openbare podium en trekt zich terug achter haar hek. Ook zien we bijna Amerikaanse toestanden ontstaan met de betreedbaarheid van de school. Het lukt ons bij sommige scholen al niet meer om ons onderzoek te doen, laat staan om foto’s te maken. ‘Alle ouders moeten apart toestemming geven.’

Bouwen voor de NEXT GENERATION
Uit ons vorige onderzoek naar jongerencultuur kwam een aantal aspecten naar voren, die we probeerden te integreren in de Vijver. Ouders zijn steeds bezorgder geworden. Kinderen gaan niet meer zelfstandig naar school of naar de sportclub; met auto of bakfiets worden ze overal heen gebracht. Op hun achtste kunnen ze vaak nog niet zelfstandig oversteken. Voor hun ontwikkeling is het belangrijk dat ze zelf de gevaren leren inschatten. Deze tendens tot overbescherming gaat ook gepaard met het verschijnsel van overgewicht. Om hier iets aan te doen, moet er meer geïnvesteerd worden in voor kinderen veilige en uitnodigende buiten- en / of binnenruimtes.

Met trappen, tribunes, een toren, loopt het plein van de Vijver vloeiend over in het gebouw. Het gebouw wordt zo zelf een spannend, beklimbaar speelobject. In plaats van spel en beweging als iets bijkomstigs te zien, is het tot uitgangspunt van het ontwerp genomen. Het gebouw nodigt uit tot activiteit en beweging.

De sporttoren zou de identiteit van het gebouw worden. De werkelijkheid is anders: het nieuwe hek frustreert een deel van deze idealen. Waren deze idealen naïeve dromen van een architect, moet ik de volgende keer realistischer ontwerpen?

Klimaat
Er is kritiek op de mogelijkheden om te ventileren terwijl er wel dwarsventilatie mogelijk is met klepramen. Deze school, die 15 jaar geleden ontworpen is, is nog ontworpen zonder mechanische ventilatie (toiletten op onderdruk). De Vijver heeft inmiddels al in alle lokalen luchtkoeling (‘airco’) aangebracht.

Ik wil me niet vrijpleiten voor alles wat er mis is gegaan met de klimaatbeheersing, maar toen wij zo’n 15 jaar geleden begonnen met het ontwerpen en bouwen van scholen, liep alles nog over ‘meerdere schijven’. De installatie-adviseur en – in mindere mate – de constructeur, deden hun werk op een eiland en als ze al werden aangestuurd, dan apart door (een vertegenwoordiger van) de opdrachtgever. Een projectmanagementbureau schrijft het programma van eisen en als daar de zonwering niet in genoemd stond, dan kwam deze er ook niet in. De manier waarop wij nu werken, is inmiddels in bijna alle gevallen integraal en op basis van Total Engineering, dat biedt zoveel meer kansen voor een kloppend gebouw, dan bij die opdeling van taken.

Bij NAi010 uitgevers is onlangs het boek What happened to my buildings verschenen. Hierin wordt het ‘vervolgverhaal’ verteld van 25 gebouwen die Rohmer nogmaals heeft bezocht. Bij ieder project stelt Rohmer vragen als: hebben de eerste ideeën stand gehouden? Hoe ervaren de gebruikers het gebouw? Is het project in staat gebleken zich aan te passen aan veranderingen?

Trefwoorden

what happened to my buildings school marlies rohmer den haag

1	Gemeente Haarlemmermeer kiest plan Ons Erf voor deelgebied Lincolnpark Hoofddorp woensdag, 3 december
2	De mythe van de architect dinsdag, 2 december
3	Veel Nederlandse winnaars bij de Archello Awards 2025 dinsdag, 2 december
4	Ibelings van Tilburg geeft boerderij met monumentale schuur in Zoetermeer woonbestemming dinsdag, 2 december
5	Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden vrijdag, 5 december

Gerelateerde nieuwsberichten

Vossius Gymnasium verbouwd door Marlies Rohmer met passend antwoord

2 maart 2021

Gezamenlijk woonproject van Dok en Marlies Rohmer in Leidsche Rijn Centrum

28 februari 2023

Video: What happened to...

16 juni 2017

What happened to… Noordkop

22 juni 2017

What happened to… De Matrix

15 juni 2017

What happened to… Smarties

1 juni 2017

What happened to... Bloemhof, De Intense Stad

8 juni 2017

What happened to… Keizersstraat

20 april 2017

Nieuwe serie essays: What happened to...

7 maart 2017

What happened to… Buurtfabriek Ruimzicht

16 maart 2017

What happened to... Gewild Wonen

6 april 2017

What happened to… De Zeester

23 maart 2017

What happened to… waterwoningen IJburg

9 maart 2017

What happened to… serrewoningen Landstrekenwijk

4 mei 2017

What happened to… Transvaalbuurt

30 maart 2017

What happened to… Amerbos

13 april 2017

What happened to… herhuisvesting NVWA

11 mei 2017

What happened to… Dobbelmanterrein

28 april 2017

What happened to... Fusion

18 mei 2017

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Amsterdam schrijft architectenprijsvraag uit voor nieuwbouw theater De Meervaart

5 december, 4:45

Behalve het nieuwe gebouw, dat in een hoek van de Sloterplas komt te staan, behelst de prijsvraag ook een herinrichting van de zuidwestoever van het meer.

Barcode Architects presenteert opgeleverd stadskantoor van Dresden

5 december, 2:53

Het door Barcode Architects en Tchoban Voss Architekten ontworpen stadskantoor van Dresden is geopend. Het 34.000 vierkante meter omvattend gebouw maakt deel uit van de vernieuwing van het Ferdinandplatz in het centrum van de Duitse stad.

MIX architectuur en MAAK space ontwerpen landschappelijk woonveld in Leidschendam

5 december, 1:45

MIX architectuur en MAAK space ontwierpen in opdracht van ontwikkelaar Blauwhoed een landschappelijk woonveld met 64 grondgebonden woningen dat onderdeel is van de gebiedsontwikkeling Vlietvoorde in Leidschendam.

Nieuwbouw Algemeen Ziekenhuis Diest in gebruik genomen

5 december, 11:55

Het door archipelago ontworpen gebouw wordt omringd door groen, een conditie waarvan gebruik is gemaakt door veel uitzicht te creëren. Ook is op het maaiveld een colonnade gerealiseerd, die de overgang van binnen naar buiten verzacht.