What happened to… Keizersstraat

20 april 2017, 11:02

Architect Marlies Rohmer is met een camper het land in getrokken om te zien hoe het haar gebouwen is vergaan. Ze bekeek hoe het gebouw erbij stond en ging met de gebruikers in gesprek. De komende weken deelt Rohmer in een serie essays op Architectenweb haar bevindingen. Vandaag aflevering 7: woningbouwproject Keizersstraat in Amsterdam.

Ik kan me nog als de dag van gisteren herinneren waar ik was toen ik hoorde dat ik het project Keizersstraat gewonnen had. Ik was 35 en lag na de architectenselectie om 23.30 uur in bed en werd nog gebeld door één van de bewoners met het magistrale nieuws. Ik had werkelijk alles uit de kast getrokken om dit project te winnen. “Je had iets blauws aan. Je was net begonnen en je was een vrouw”, kreeg ik van de buurt te horen. Help!

Het laatste grote sluitstuk in de Nieuwmarkt en mijn eerste grote project. Een vuurdoop met heel veel inspraak. Een typisch voorbeeld van processtedenbouw met een eindeloos proces van consensus bereiken. Inspraak is in de basis een integer proces dat hoort bij een democratische, loyale samenleving. In de praktijk schiet inspraak echter soms z’n doel voorbij. Het is goed dat het in een democratische maatschappij voor een individu onmogelijk is om iets erdoor te drukken, maar vaak lijkt het erop dat een individu zaken die goed zijn voor het algemeen (maar misschien niet voor zichzelf) tegen kan houden (not in my backyard).

Twintig jaar later in 2012 drink je met een paar buurtbewoners - actievoerders van het eerste uur – in het kader van het onderzoek What Happened to… een borrel bij de Waag met uitzicht op het project. Ik: ‘Heeft die inspraak nou geholpen?’ Bewoner 1 en bewoner 2: ‘Het is eigenlijk niet mooi en niet lelijk, het is een neutraal gebouw, het stoort eigenlijk niet, mensen wonen er gelukkig.’ Het is maar goed dat ik bij de start van het project niet wist wat ik nu hoor. Op dat moment dacht ik dat ik een meesterwerk ging produceren. Dat ik God was of de vrouwelijke variant van Rem Koolhaas.

Opvallend, deze omwonenden zijn totaal niet bezig met architectuur, terwijl ze toch een groot deel van hun leven gegeven hebben aan het actievoeren om ‘de buurt te redden van grootschalige sloopplannen’. Sommige gebouwen worden blijkbaar juist gewaardeerd omdat ze niet opvallen en een vanzelfsprekende plek innemen in het stedelijk weefsel.

What Happened to… relativeert het vak behoorlijk en vooral de hype van WHAT'S NEW, WHAT'S NEXT. Is het grootste goed, misschien het hoogst bereikbare, dat de architectuur ‘slechts’ haar vanzelfsprekende positie inneemt tussen de overige gebouwen? De architectuur als vervolgverhaal in plaats van architectonische heldendaden. Kan je je daar dan het beste maar meteen op richten? Anderzijds: eenvoud en vanzelfsprekendheid zijn misschien wel het moeilijkst te bereiken, daar ligt een uitdaging. Ik ben opgeleid in de tijd van de grote concepten, maar de belangrijkste opgave voor de komende jaren ligt misschien wel in het ontwerpen van de kwaliteit van de dagelijkse leefomgeving.

Ik: ‘Helpt inspraak? We zaten toch met 60 personen te vergaderen.’

Bewoner 1: ‘Je kreeg een woonhuis op maat, al je wensen werden ingewilligd.’

Ik: ‘Ik heb ervan geleerd dat je én naar mensen kunt luisteren en toch een sterk project kunt maken. Ik vond het wel moeilijk om architectuur op de agenda te krijgen. Ik heb van de nood een deugd gemaakt; waar het hardst geprotesteerd werd, maakte ik gewoon de minste massa. De ‘gerafelde bouwenvelop’ die daardoor ‘toevallig ontstond’ sloot in al z’n gevarieerdheid eigenlijk ook heel goed aan bij het prettig rommelig karakter van de Nieuwmarktbuurt. Schoonheid is niet alleen als primaire doelstelling gehanteerd, ik ging ervan uit dat schoonheid zou ontstaan uit de extreme vraag van de opdracht. Het was niet altijd makkelijk om concessies te doen, omdat ik zo jong was. Naarmate je ouder wordt, sta je meer marge toe, omdat je inmiddels weet dat sommige dingen niet zo belangrijk zijn.’

Bij NAi010 uitgevers is onlangs het boek What happened to my buildings verschenen. Hierin wordt het ‘vervolgverhaal’ verteld van 25 gebouwen die Rohmer nogmaals heeft bezocht. Bij ieder project stelt Rohmer vragen als: hebben de eerste ideeën stand gehouden? Hoe ervaren de gebruikers het gebouw? Is het project in staat gebleken zich aan te passen aan veranderingen?

Trefwoorden

marlies rohmer what happened to...

1	Eerste grootschalige houten woongebouw van Rotterdam opgeleverd dinsdag, 13 mei
2	Office Winhov en Office Haratori herinterpreteren wederopbouw in ontwerp woontoren Opportuna woensdag, 14 mei
3	Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML vrijdag, 16 mei
4	Fenix, kunstmuseum over migratie, opent zijn deuren donderdag, 15 mei
5	Parametrisch ontworpen lattengevel golft rond Wolder Huus voor Sport en Cultuur maandag, 12 mei

Gerelateerde nieuwsberichten

What happened to… Noordkop

22 juni 2017

What happened to... De Vijver

24 mei 2017

What happened to… De Matrix

15 juni 2017

Video: What happened to...

16 juni 2017

What happened to… serrewoningen Landstrekenwijk

4 mei 2017

What happened to… herhuisvesting NVWA

11 mei 2017

What happened to… Smarties

1 juni 2017

What happened to... Bloemhof, De Intense Stad

8 juni 2017

What happened to... Fusion

18 mei 2017

Nieuwe serie essays: What happened to...

7 maart 2017

What happened to… Buurtfabriek Ruimzicht

16 maart 2017

What happened to… Transvaalbuurt

30 maart 2017

What happened to… waterwoningen IJburg

9 maart 2017

What happened to… Amerbos

13 april 2017

What happened to… De Zeester

23 maart 2017

What happened to... Gewild Wonen

6 april 2017

Toon alles

Andere nieuwsberichten

Nudus en Sweco Architects presenteren stedenbouwkundig ontwerp voor mogelijke nieuwe campus ASML

16 mei, 2:00

ASML, gemeente Eindhoven, Nudus en Sweco Architects hebben het Voorlopig Ontwerp Stedenbouwkundig Plan gepresenteerd voor een mogelijke uitbreiding van ASML aan de noordzijde van de Brainport Industries Campus.

Antonia Schreiber wint Kazerne Design Award 2025 met circulair pleistermateriaal

15 mei, 12:15

Wat als koeienmest geen probleem is, maar een waardevolle grondstof? Ontwerper Antonia Vincenza Schreiber zette die gedachte om in een concreet project en is nu met ‘Local Shit’ aangewezen als winnaar van de Kazerne Design Award 2025.

Nai010 presenteert architectuurgids Gebouwen door Vrouwen in Rotterdam

15 mei, 11:31

Op zaterdag 7 juni wordt de architectuurgids Gebouwen door Vrouwen: Rotterdam gepresenteerd. In het boek zijn vijftig Rotterdamse gebouwen te zien die door vrouwen zijn ontworpen, of waar ze een flinke bijdrage aan hebben geleverd.

AFFR biedt voorpremière van film Universal Language tijdens Rotterdam Architectuur Maand

15 mei, 10:15

In de film staat de Canadese stad Winnepeg centraal, maar dan in een setting dat Perzisch naast Frans de dominante taal van Canada is.

Ministerie onderzoekt oorzaak van daling nieuwbouwvergunningen

15 mei, 1:29

Het CBS meldde donderdag dat het aantal nieuwbouwvergunningen begin dit jaar met 3500 is gedaald tot 12.500 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2024.

PBL: klimaatplannen Hermans onvoldoende voor klimaatneutraal 2050

15 mei, 10:04

Dat constateert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een zogenoemd position paper over het klimaatbeleid dat eind april is aangekondigd.

MOB erkent noodzaak Binnenhofrenovatie, maar hekelt geitenpaadjes

14 mei, 5:51

De milieuorganisatie is echter klaar met “geitenpaadjes” die de overheid volgens haar gebruikt om onder de eigen stikstofregels uit te komen.

Aantal vergunningen voor tijdelijke woningen weer fors gestegen

14 mei, 9:39

Om het woningtekort tegen te gaan komen er in Nederland steeds meer tijdelijke huizen bij. Vorig jaar is voor 6.166 van deze woningen een vergunning verstrekt, meldt het CBS.