“Die naam?” De heren lachen. “Die bedachten we op de fiets onderweg naar de Kamer van Koophandel, toen we als studenten ons bedrijfje oprichtten om aan onze eerste gezamenlijke project te kunnen beginnen. We wilden een bescheiden naam, die de aandacht zou verleggen naar ons werk. We waren tenslotte nog niet eens architect toen,” legt Daan Vulkers uit. Samen met Keimpke Zigterman vormt hij Unknown Architects. Keimpke vult hem soepel aan, zoals ze dat onderling gedurende het gesprek steeds zullen blijven doen. “We hoeven zelf niet zo nodig bekend te worden, als de kwaliteit en de betekenis van ons werk maar wordt gezien.”

We zitten in een oud klaslokaal in Amsterdam, een fijne hoge ruimte met veel licht, de thuisbasis van Unknown Architects. “Onze samenwerking startte toen we tijdens onze studie in het honours programme terecht kwamen. We besloten dat we een ‘echt’ project wilden doen. Keimpkes ouders lieten ons toen hun huis in Leiden verbouwen,” legt Daan uit. Keimpke laat foto’s zien van een tot op de millimeter doordacht en geperfectioneerd interieur: “Het is een heel klein huisje, maar wel een monument. Voor ons was dat natuurlijk prachtig! We waren tot in het kleinste detail bij zowel het ontwerp als de uitvoering betrokken. Met het geld dat we verdienden betaalden we een fotograaf. Toen die foto’s gepubliceerd werden op Dezeen wisten we; het is begonnen!”

Dat begin was niet altijd evident. Keimpkes toekomst leek lang in de muziek te liggen. “Ik speel van mijn zesde cello, en de keus voor conservatorium was na de middelbare school logisch. Maar na vier jaar begon dat toch te wringen. De vluchtigheid van de muziek en de kleine wereld van een beroepsmusicus waren niet wat ik zocht. Op mijn vierentwintigste ben ik toen alsnog aan bouwkunde begonnen, waarvoor ik me ook al van jongs af aan interesseerde. Met een enorme bewijsdrang, want ik wilde laten zien dat ik niet op de vlucht was voor de muziek.”

De weg die Daan aflegde was minder kronkelig. “De ouders van mijn beste vriend zijn architecten en namen me regelmatig mee op vakantie. Zo hebben we samen bijvoorbeeld La Tourette bezocht en zag ik ze op allerlei plekken schetsen maken. Maar ook het huis dat vrienden van mijn ouders voor zichzelf lieten ontwerpen en bouwen door De Architectengroep was een grote inspiratiebron,” hij moet lachen, “ook omdat ik er nog een tijdje heb schoongemaakt in de weekends.” Een veel intiemere kennismaking met architectuur is haast onmogelijk, concluderen we.

Geen snelle jongens

Beide rondden hun studie af in 2015. Daan liep eerst nog stage bij OMA en werkte daarna bij Van Dongen Koschuch en twee jaar in Londen bij David Chipperfield. Keimpke deed ervaring op bij BaksvanWengerden, Sanal Architecture (Istanbul) en Korteknie Stuhlmacher. Maar het samenwerken smaakte duidelijk naar meer, dus toen er een opdrachtgever – opnieuw in Leiden – aanklopte voor de verbouwing van een woonhuis was de keus om full time voor het eigen bureau te gaan heel logisch. In combinatie met lesgeven aan de TU Delft was het haalbaar. Sindsdien groeit het bureau langzaam, maar gestaag. Keimpke: ”Steeds weer weten nieuwe opdrachtgevers ons te vinden, vermoedelijk op aangeven van mensen die eerder prettig met ons samengewerkt hebben. Prima zo, want agressief acquireren past ons helemaal niet. Wij zijn geen snelle jongens, geen binnenharkers.”

“Bovendien blijft het toch het mooist als je echt een klik voelt met een opdrachtgever,” vertelt Daan, terwijl hij wijst naar de grote maquette die een centrale plek inneemt in de studio. “Ons eerste vrijstaande huis is nu in aanbouw op Terschelling. De opdrachtgever wist daar een kavel te bemachtigen naast de recreatiewoning waar ze al generaties gebruik van maakten. Via een ingewikkelde hinkstapsprong kwamen ze bij ons terecht.” Keimpke: “We waren net van Rotterdam naar Amsterdam verhuisd. De stoel die we ze aanboden stond kort daarvoor nog op marktplaats,” aldus Keimpke. “Inmiddels hebben we een heel hechte band en is daaruit een uniek ontwerp ontstaan.”

Het huis in de maquette oogt vriendelijk en bescheiden. Een groot deel van het volume, met daarin een atelier en slaapkamers, ligt dan ook ín het duin; de woonkamer, keuken en een derde slaapkamer steken erbovenuit. De gevels, aan alle kanten transparant, bieden uitzicht rondom en roepen een associatie op met een uitkijkpost. “De opdrachtgever wilde beslist geen glas tot op de grond, waardoor de vensterbank een thema werd. Om de juiste hoogte te bepalen hebben we in onze studio proefopstellingen gebouwd. Nu hebben we precies de juiste balans tussen openheid en beschutting,” legt Keimpke uit. De asymmetrische kap, een soort zuidwestertje, sluit aan bij de huisjes in de omgeving, maar wijkt er ook duidelijk van af. “Alles boven het duin is van hout, constructief in de vorm van CLT tot en met de Accoya-dakafwerking aan toe. Dat laatste was een zwaarbevochten compromis met welstand, die aanvankelijk alleen een pannendak wilden toestaan. Tegen mei dit jaar is het klaar.”

Het mag best wringen

“Op dit moment werken we samen met Marius Grootveld, van Veldwerk Architecten, aan de herontwikkeling van een grachtenpand in Amsterdam voor een modeontwerper. Met een galerieruimte op de begane grond en een aantal appartementen erboven. Daar is de uitdaging om een mooie balans te vinden tussen alle tijdslagen die het pand kenmerken”, vertelt Daan. Keimpke vult aan: “En daarnaast werken we aan een hele reeks uitbreidingen, stuk voor stuk uniek. En een nieuw interieur voor een penthouse in het oude postkantoor van J.F. Staal, ook heel bijzonder.” Dat doen ze momenteel gewoon met z’n tweeën en dat is prima, zeker tijdens deze coronaperiode. “Gewoon samen, als een huishouden, lekker inhoudelijk bezig zijn, zonder tijd kwijt te zijn aan aansturing.”

Persoonlijke roem is dus niet het doel van Unknown Architects. Waar is het ze wel om te doen? Keimpke kiest zijn woorden bedachtzaam, maar weet precies waar hij naartoe wil. “In ons werk willen we een duidelijk passend antwoord formuleren op een doordacht gestelde vraag. Tot dat antwoord komen we dankzij een complete dialoog met alle aspecten van een architectonische opgave. Met de opdrachtgever natuurlijk, maar ook met de aannemer of de interieurbouwer. En met de plek waar een gebouw staat of komt te staan, inclusief de geschiedenis ervan; wat er hiervoor was en hoe zich dat verhoudt met de toekomst.” Daan vervolgens: “En met architectonische traditie. We besteden altijd aandacht aan de relatie tussen hoe het gebouw zich toont en hoe het is gemaakt, zodat het is wat het lijkt.

Ambachtelijkheid en tektoniek zijn terugkerende thema’s. Naarmate onze ervaring groeit begrijpen we die mechanismen steeds beter en leren we er effectiever mee te spelen.” Keimpke weer: “Dat maakt het spannend. Hoe je soms een kunstgreep moet uithalen om een ingewikkelde oplossing toch logisch en eenvoudig te laten ogen. Het mag best een beetje wringen, als het resultaat maar vanzelf spreekt. Die ambiguïteit boeit ons.” Daan maakt het verhaal rond: “Daaruit blijkt ook de meerwaarde van onze onderlinge dialoog als ontwerpers. We komen samen tot resultaten die we individueel nooit hadden bereikt.”

Een goed leven

Het klinkt eenvoudig en opnieuw heel bescheiden. Maar de rol van de ontwerper, zelfs in het geval van ‘anonieme architecten’, is toch zeker groter dan het logisch verbinden van alle stippen? “Natuurlijk!” zeggen ze allebei tegelijk en resoluut. “Die helderheid moet bevochten worden. Er gaat heel wat energie in zitten voordat een ontwerpconcept zo sterk is dat alle beslissingen uit dat allesbepalende uitgangspunt kunnen worden afgeleid.” Maar wat is nou precies die betekenis waar het bureau op afgerekend wil worden? Ze aarzelen niet: “Een goed leven. Met onze gebouwen laten we de schoonheid van de wereld zien en helpen we mensen om hun leven te leiden op een manier die perfect bij ze past.”

Wat zijn de uiteindelijke ambities van het bureau? “Tot nu toe hebben we voornamelijk gewerkt voor particuliere opdrachtgevers. Dat doen we met veel plezier, maar we denken dat we er nu ook aan toe zijn om te werken aan opgaven met een meer publiek karakter, of voor grotere groepen mensen. Dan heb je toch nog meer impact.” Daan is het daar mee eens: “Dit jaar werden we geselecteerd om het ontwerp te maken voor Unfair, de tweejaarlijkse tentoonstelling van jonge Nederlandse kunstenaars in Amsterdam. Dat was een selectie op basis van een aantal dialoogronden met de beoordelingscommissie. Voor het eerst werd een ontwerp van onze hand bevolkt door honderden bezoekers.”

De maquette laat een complexe, bijna labyrintische indeling zien van de enorme Zuiveringshal op het Westergasfabriekterrein. De plaatsing van de witte wanden blijkt geïnspireerd door utopische stedenbouwkundige plannen van de Smithsons, Krier, Le Corbusier en Hilbersheimer, op een harde collageachtige manier aan elkaar gemonteerd. “We grepen de kans aan om te experimenteren met een nieuwe ontwerpbenadering. In dit ontwerp, dat we ‘Collage City’ hebben genoemd, hebben we de stad als centrale metafoor gebruikt. Door verschillende interpretaties met elkaar te confronteren zorgen we voor afwisseling en contrast. Het was heel bijzonder om al die mensen daar doorheen te zien bewegen en hun reacties te observeren. Ik denk dat we toe zijn aan die grotere schaal.”

Zal het lukken om die intensieve, op de dialoog gebaseerde ontwerpmethodiek op te schalen naar het grotere werk? “Dat zal opnieuw een zoektocht worden,” beaamt Daan. “Maar daar lopen we niet voor weg. We zullen andere accenten moeten leggen, heldere keuzes moeten maken en onze energie duidelijk moeten richten op wat we werkelijk belangrijk vinden.” Keimpke: “Ook dan zullen we het gesprek aangaan, zoals we altijd doen, en ik ben ervan overtuigd dat we daar ook in grotere projecten op een prettige manier bijzondere resultaten mee zullen bereiken. En dat doen we natuurlijk steeds samen, want dat bevalt ons uitstekend.”